5 vấn đề “nóng bỏng” bao trùm cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Mỹ

Khi cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ của Mỹ đến gần, các vấn đề chính mà cử tri quan tâm gồm y tế, kinh tế, tư pháp, nhập cư và luận tội Tổng thống.

09:30 14/10/2018

Ngày 6/11/2018, các cử tri trên toàn nước Mỹ sẽ đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ, được coi là phép thử đối với chính quyền đương nhiệm của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Cuộc bầu cử này diễn ra, trong bối cảnh Đảng Cộng hòa chiếm thế đa số tại cả Thượng viện lẫn Hạ viện và gia tăng những bất đồng sâu sắc trong nội bộ chính trị nước Mỹ.

Mặc dù cuộc bầu cử không lựa chọn các ứng viên Tổng thống cho nhiệm kỳ tiếp theo, song sẽ định hình “quỹ đạo chính trị” của nước Mỹ trong 2 năm tới. Các cử tri sẽ bỏ phiếu chọn toàn bộ 435 thành viên của Hạ viện, 35 thượng nghị sĩ, 39 thống đốc bang và vùng lãnh thổ.

Đối với Đảng Dân chủ, cuộc bầu cử này là cơ hội để giành thế đa số ở cả 2 viện quốc hội Mỹ, nhằm ngăn cản các chương trình gây tranh cãi của Tổng thống Donald Trump. Tại Hạ viện, phe Dân chủ phải giành được hơn 20 ghế để đạt tới con số 218 ghế nhằm áp đảo phe Cộng hòa. Trang thống kê FiveThirtyEight dự đoán, phe Dân chủ có 76% cơ hội chiến thắng. Còn phe Cộng hòa có 66% cơ hội duy trì quyền kiểm soát Thượng viện khi phe này đang nắm giữ 51/100 ghế.

Theo báo cáo công bố hồi tháng 9/2018 của Viện nghiên cứu Pew, sự nhiệt tình của các cử tri đối với cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ lần này ở mức cao nhất trong hơn 2 thập kỷ qua. Khoảng 61% cử tri được hỏi cho biết, họ rất quan tâm đến cuộc bầu cử. Khoảng 72% nói rằng họ sẽ góp phần quyết định đảng nào kiểm soát Quốc hội khi bỏ phiếu.

Y tế

Theo khảo sát của Viện nghiên cứu Pew, khoảng 75% cử tri đánh giá y tế là vấn đề “rất quan trọng”, trong đó Đảng Dân chủ có ưu thế hơn Đảng Cộng hòa liên quan đến việc xử lý các vấn đề về y tế. 51% cử tri tin rằng Đảng Dân chủ có thể xử lý tốt hơn vấn đề y tế, trong khi 35% cho rằng Đảng Cộng hòa sẽ làm tốt hơn.

Nhóm phân tích chiến dịch truyền thông (CMAG) của công ty Kantar Media cho biết, Đảng Dân chủ đã chi tiêu 125 triệu USD vào các chiến dịch quảng cáo tập trung vào y tế, trong khi Đảng Cộng hòa chỉ chi khoảng 20 triệu USD.

Nếu Đảng Cộng hòa chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ lần này thì sẽ dẫn đến việc chấm dứt Đạo luật Chăm sóc Y tế với Giá cả phải chăng (được biết đến với tên gọi Obamacare) – do cựu Tổng thống Barack Obama ban hành.

Mặc dù đến thời điểm hiện tại, Đảng Cộng hòa chưa thể bãi bỏ hoặc thay thế Đạo luật Obamacare, song Quốc hội và Tổng thống Donald Trump đã thay đổi một số điều đối với đạo luật này.

Tư pháp

Việc Tổng thống Donald Trump đề cử ông Brett Kavanaugh-người bị cáo buộc tấn công tình dục phụ nữ, giữ chức Thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ đã gây ra nhiều tranh cãi.

Mặc dù Thượng viện Mỹ đã bỏ phiếu thông qua đề cử của ông Trump, nhưng Tòa án Tối cao giờ đã trở thành chủ đề công kích của Đảng Dân chủ trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Ông Brett Kavanaugh cũng đã lên tiếng bác bỏ cáo buộc đối với bản thân ông.

Vẫn chưa rõ việc bổ nhiệm ông Brett Kavanaugh sẽ ảnh hưởng như thế nào đến cuộc bầu cử lần này, song giới quan sát nhận định điều đó sẽ giúp Tổng thống Trump tăng cường sự kiểm soát của phe bảo thủ trong Tòa án Tối cao, tạo cho ông Trump thêm lợi thế khi đẩy mạnh chiến dịch vận động cho các thành viên của Đảng Cộng hòa.

Dẫu vậy, nhiều người cho rằng những tranh cãi liên quan đến việc bổ nhiệm ông Kavanaugh và cách thức xử lý các cáo buộc của chính quyền ông Trump có thể gây ra tâm lý bất bình cho những người ủng hộ phe Dân chủ.

Khảo sát của Viện nghiên cứu Pew cho thấy, 76% các cử tri đều xem việc bổ nhiệm nhân vật chủ chốt tại Tòa án Tối cao là một vấn đề “rất quan trọng”, ảnh hưởng tới lá phiếu của họ trong cuộc bầu cử ngày 6/11.

Kinh tế

Một trong những khẩu hiệu mà Tổng thống Donald Trump đưa ra trong chiến dịch vận động trước bầu cử là phục hưng kinh tế. Ông thường tỏ ra tự hào về mức tăng trưởng kinh tế của Mỹ cũng như tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp kỷ lục.

Trên thực tế, tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ đã giảm xuống còn 3,7% trong tháng 9/2018, mức thấp nhất trong gần 50 năm qua. Tuy nhiên tăng trưởng việc làm vẫn chậm. Một số nhà kinh tế học cho rằng trận bão Florence, càn quét nhiều khu vực Bờ Đông nước Mỹ tháng 9 vừa qua, là một trong những nguyên nhân dẫn đến vấn đề này.

Dù nền kinh tế Mỹ vẫn đang tăng trưởng, song nhiều nhà kinh tế học lo ngại các hộ gia đình thuộc tầng lớp lao động có thể không thật sự được hưởng lợi. Chỉ đến mãi thời gian gần đây, mức lương mới bắt đầu tăng nhẹ và một số người cho rằng điều này có thể không kéo dài.

Hiện giờ vẫn đang có cuộc tranh cãi về việc chính sách của Tổng thống Donald Trump hay người tiền nhiệm Barack Obama, hoặc cũng có thể là của cả hai bên đã đóng góp cho sự tăng trưởng kinh tế của nước Mỹ.

Theo khảo sát của Pew, tỉ lệ ủng hộ ủng hộ đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ là ngang bằng nhau khi các cử tri được hỏi họ nghĩ đảng nào sẽ xử lý vấn đề kinh tế tốt hơn. Thống kê cho thấy 41% cử tri tin vào đảng Dân chủ và 40% tin vào đảng Cộng hòa. Đây là sự thay đổi đáng kể so với quãng thời gian cách đây 3 tháng khi Đảng Cộng hòa cao hơn đảng Dân chủ 9 điểm %.

Nhập cư

Ông Donald Trump chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống vào tháng 11/2016 sau khi hâm nóng chiến dịch tranh cử bằng những tuyên bố cứng rắn nhằm vào người nhập cư.

Tuy nhiên, chính sách của ông về việc chia tách trẻ em trong các gia đình nhập cư bất hợp pháp khỏi cha mẹ mình vào tháng 6 vừa qua đã tạo ra làn sóng phản đối mạnh mẽ và có khả năng phủ bóng đen lên cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Chính quyền của ông Trump đã đẩy mạnh việc cải cách nhập cư, nhắm đến những người nhập cư bất hợp pháp cũng như đề xuất sửa đổi nhiều quy định với những đối tượng muốn có thẻ xanh, phúc lợi xã hội, tem phiếu thực phẩm cùng nhiều ưu đãi khác của chính phủ.

Trước đó vào tháng 8/2016, Tổng thống Donald Trump cho biết, nhập cư sẽ là vấn đề mang lại chiến thắng cho Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới, đồng thời cáo buộc Đảng Dân chủ ủng hộ mở cửa biên giới và “nhắm mắt làm ngơ” trước các hành vi phạm pháp của những người nhập cư.

Phe Dân chủ hy vọng sẽ tập hợp các nhóm thiểu số và cử tri chống lại chính sách nhập cư cứng rắn của Tổng thống Donald Trump, trái lại, ông Trump và phe Cộng hòa lại cáo buộc phe Dân chủ đang tìm cách mở cửa biên giới để cho làn sóng người nhập cư tự do tràn vào Mỹ.

Một số cuộc thăm dò dư luận tiến hành vào mùa hè năm 2018 cho thấy, phần lớn người Mỹ tin tưởng phe Dân chủ có nhiều khả năng xử lý các vấn đề liên quan đến nhập cư hơn. Hồi tháng 7, khảo sát của trường Đại học Quinnipiac kết luận rằng, 58% người Mỹ không ủng hộ chính sách nhập cư của Tổng thống Donald Trump, còn thăm dò của hãng tin Reuters cho biết, 52% cử tri không ủng hộ chương trình nghị sự về nhập cư của ông.

Tuy vậy, các cử tri Đảng Cộng hòa vẫn tiếp tục ủng hộ cách ông xử lý vấn đề nhập cư và hơn 1 nửa trong số này ủng hộ chính sách chia tách trẻ em trong các gia đình nhập cư bất hợp pháp tại khu vực biên giới.

Luận tội

Đối với Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa, cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ mang đến cơ hội giải đáp các câu hỏi liên quan đến khả năng luận tội Tổng thống Donald Trump. Việc bàn luận về khả năng luận tội bắt nguồn từ một số vấn đề, trong đó có cáo buộc Tổng thống Donald Trump đã hưởng lợi tài chính “không phù hợp” trên cương vị của ông, hành xử không đúng đắn, cùng với đó là cuộc điều tra cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ năm 2016 và nhiều vấn đề khác.

Hồi cuối tháng 8, cuộc thăm dò do tờ Bưu điện Washington và ABC tiến hành cho thấy 60% cử tri Mỹ không tán thành với cách điều hành công việc của Tổng thống Donald Trump, trong khi cuộc thăm dò do FiveThirtyEight thực hiện cho thấy tỉ lệ không ủng hộ ông ở mức dưới 54%. Chưa đến một nửa (khoảng 49%) các cử tri được hỏi tin rằng Quốc hội sẽ bắt đầu tiến trình luận tội Tổng thống và khoảng 46% nói rằng họ không ủng hộ việc luận tội.

Trong số những người ủng hộ luận tội Tổng thống có khoảng 70% là cử tri trung lập. Theo luật sư của Tổng thống Trump, ông Rudy Giulian, cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ quan tâm đến vấn đề “luận tội hay không luận tội” Tổng thống.

Trước đó vào năm 2017, Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Al Green đến từ Texas đã đề xuất bản dự thảo nghị quyết luận tội Tổng thống. Tuy nhiên, đại đa số các nhà lập pháp thuộc cả hai chính đảng Mỹ đã ngăn chặn dự thảo này./.