Băng tan quá nhanh, khu vực Trung tâm California có nguy cơ chìm trong biển nước

Khi tiết trời mùa xuân bắt đầu ấm dần lên và tuyết ở khu vực Sierra Nevada tan chảy, nguy cơ lũ lụt đang đến gần với cộng đồng dân cư trải khắp Thung lũng Trung tâm.

08:30 06/05/2017

Mưa đã chấm dứt trên diện rộng sau một trong những mùa đông ẩm ướt nhất tại California.

Nhưng khi tiết trời mùa xuân bắt đầu ấm dần lên và tuyết ở khu vực Sierra Nevada tan chảy, nguy cơ lũ lụt đang đến gần với cộng đồng dân cư trải khắp Thung lũng Central.

Những cơn bão xác lập kỷ lục về lượng mưa ở Bắc California đã để lại một lớp băng tuyết phủ dày đặc trên những ngọn núi, hiện nay đã đóng dày đến 200% so với mức trung bình trong tuần đầu tiên của tháng Năm. Ở một số khu vực, tuyết dày 80 feet, theo báo cáo của bang và NASA.

Ở khu vực hạ lưu, lớp băng tuyết tan rất nhanh đang khiến các cơ quan công cộng chú tâm vào mực nước trên khắp hệ thống hồ chứa của bang. Các nhà quản lý nước của quận phải gọi điện hàng ngày để kiểm soát lượng nước dự tính sẽ thoát ra mê cung sông nước và kênh rạch ở California.

Việc phối hợp là rất quan trọng, khi việc thoát các hồ chứa sẽ ảnh hưởng đến mực nước ở hạ lưu trong vài ngày sau. Bên cạnh đó, đường thoát của hồ chứa này có thể cắt với hồ chứa khác, nên các nhà quản lý phải khổ sở phác thảo xem có bao nhiêu sông và đê có thể hỗ trợ trước khi tình trạng tràn nước xảy ra.

Một số khu vực đang dấy nên những lo ngại về việc sập lún, vấn đề từng rất nghiêm trọng trong trận hạn hán từ 5 năm trước tại Central Valley.

Mặc dụ thực tế mặt đất đang dần lún xuống đã được ghi chép lại hàng thập kỷ qua ở California, các nghiên cứu cho thấy ở Tranquillity và những khu vực khác của Central Valley, mặt đất đã bắt đầu lún ngày một nhanh hơn trong những năm gần đây. Trong vụ hạn hán, nhiệm vụ cao cả là bảo vệ cá cùng những sinh vật hoang dã khác ở Đồng bằng Sacramento-San Joaquin, đã giới hạn nguồn cung cấp nước cho những người nông dân tại những nơi như Tranquillity, phía tây Fresno, và miền nam Corcoran. Cuộc sống của họ chủ yếu dựa vào nước ngầm để tưới cho cây trồng, khiến cho mặt đất lại càng chìm xâu thêm vài feet tại một số khu vực.

Sự sụt lún này đã kéo bờ đê thấp xuống ở một số nơi và tạo nên những chỗ đất lõm trong các con kênh làm thay đổi dòng chảy của nước.

“Những con đê, chúng thật sự vô dụng,” David Rizzardo, Trưởng ban Dự báo nguồn cung cấp nước của Bộ Tài nguyên Nước. “Cũng giống như một trận đấm bốc vậy, gã đó không chịu từ bỏ mà liên tục đấm hết bên trái rồi lại bên phải.”

Một trận nắng nóng có thể gây hỗn loạn

Ở Mendota, nơi hai con sông Kings và San Joaquin gặp nhau và cùng chảy về phía bắc của đồng bằng, sạt lún đã làm giảm dung tích của ít nhất một con kênh kiểm soát lũ, các quan chức cho biết.

Nghi vấn nằm ở chỗ hệ thống này sẽ duy trì ra sao nếu một đợt nắng nóng khủng khiếp hoặc một trận mưa ấm nhanh chóng làm tan lớp băng tuyết và các hồ chứa vẫn chưa sẵn sàng để được lấp đầy.

“Cứ tưởng tượng một bồn tắm tràn đầy, giờ bạn có thêm vài bồn tắm khác đang chờ để được xả nước vào và chỉ có duy nhất một ống thoát ở cuối,” Rizzardo nói. “Đó sẽ là một mê cung mà bạn không thể nào nghĩ ra cách để thoát được khỏi nó.”

Tuần vừa qua, một đợt không khí ấm đã phát sinh như lời cảnh báo cho trận lũ có thể xảy ra. Mối lo ngại lớn nhất là phần của các sông Truckee và Merced, khu vực Công viên Quốc gia Yosemite đã đặt một cảnh báo với du khách rằng cây cầu thơ mộng Pohono có thể sẽ bị ngập trong biển nước vào thứ Năm. Các dòng sông khác cũng đang trong tầm theo dõi là Sacramento và San Joaquin.

Không yên bình lắm ở Tranquillity

Khi bờ đê sụp xuống vào năm 2006, những người nông dân ở Tranquillity đã rất khổ sở để tìm cách ngăn dòng nước đã nhấn chìm ruộng đồng của họ.

Theo như Danny Wade cho hay, các quan chức phụ trách cung cấp nước tưới đã không thể lấp lỗ hổng đủ nhanh, nên một người đã phải bịt nó lại bằng chiếc xe Porsche của chị gái mình.

“Đó là một chiếc xe rất đẹp đang cần sửa sang lại một số chỗ để có thể sử dụng lại,” Wade, giám đốc điều hành Trạm tưới nước Tranquillity, nhớ lại. “Anh ấy định là: “Chúng ta sẽ đẩy chiếc xe vào lỗ đó để nước chảy chậm hơn.’ Anh ấy đã đẩy nó ra đó, và nó đã giải quyết khoảng 300 yard trên cánh đồng. Nó giống như một con thuyền trôi ở giữa đồng ruộng vậy… Đến giờ mọi người vẫn còn trêu anh ấy về chuyện ngày hôm đó.”

Sau đó, những người công nhân đã sửa con đê bằng bê tông, nhưng vài nghìn arce cây trồng đã bị phá hủy.

Giờ đây, sau hơn 1 thập kỷ, cộng đồng Central Valley lại phải lo âu về một thảm họa có nguy cơ tái diễn ở đây, giống như năm 2006.

Trong thời gian chuẩn bị cho trận lũ, hệ thống đê lâu đời, bảo vệ thành phố và nông trại ở các lưu vực sông Sacramento và San Joaquin đã bị phá hủy bởi những cơn mưa lịch sử, bị suy giảm bởi tình trạng bão hòa và bị tổn hại bởi việc săn bắt động vật hoang dã - giống như mùa đông này.

Tương tự, con đê của Tranquility đã sụp đổ vào tháng 5 năm 2006 khi một đợt nóng kéo dài suốt cả tuần làm tan lớp băng tuyết Sierra Nevada và đổ dồn vào thung lũng.

Ở những nơi như Tranquillity, cộng đồng bao gồm 1,000 người dân và 10,000 arce đất nông nghiệp, việc chuẩn bị cho băng tan đã được tiến hành suốt hàng tháng trời.

Vào một buổi sáng thứ Năm của tháng Tư, Wade đã lái chiếc xe tải hạng nặng của mình trên con đê từng bị sập vào năm 2006 và đã chuyển nước từ con Kênh James Bypass tới những ruộng bông và cánh đồng hoa linh lăng kéo dài hơn một dặm về phía đông. Anh đăm chiêu nhìn những lỗ hổng do đám động vật đào lên.

“Sóc và chuột túi là kẻ thù nguy hiểm nhất của bạn,” Wade nói. “Chúng tôi đã đạt đến 95% nguy cơ nổ rồi.”

Những con vật này có thể tạo ra các hang ổ phức tạp, làm cho đê dễ bị xói mòn khi phải chống lại áp lực nước đang di chuyển nhanh hoặc mưa lớn.

Hai tháng trước, đội tuần tra đê đập của Tranquility đã tìm thấy một khu vực kéo dài hai đầu bắc năm đã bị sóc chuột phá hỏng với bảy cái hang, Wade nói.

Do đó, quận của anh đã nhanh chóng thanh toán một khoảng ruộng rộng 500 arce bên cạnh con đê và khai quật đất luôn để củng cố gò đất.

“Có một lựa chọn là: ‘Từ bỏ một vài arce hoặc mọi ý kiến của bạn sẽ chìm trong biển nước,’” Wade nhớ lại những lời từng nói với địa chủ trước đây. “Quyết định đó đối với ông ấy là quá dễ dàng.”

Suốt nhiều tuần, một nhà thầu tư nhân cùng nhóm 8 người của Wade dành hàng giờ để đắp những miếng đất dày dặn lên trên và phía bên cạnh của con đê, còn lại chỉ được ngủ nghỉ 4 đến 5 tiếng mỗi ngày.

“Bạn sẽ không thể ngăn cản trận lũ lụt”

Không còn lo ngại về việc sạt lún, Wade nói định mệnh của Tranquillity nay phụ thuộc vào việc liệu liên bang có cho vân hành hồ chứa Pine Flat Dam để cung cấp đủ không gian chứa nước cho trận băng tan sắp tới xuống thị trấn .

Hồ nước này có thể chứa 1 triệu arce-feet nước và đã gần đầy được một nửa tính đến ngày 3/5. Chính quyền bang ước tính sẽ có đủ nước trong lớp băng ở những ngọn núi trên – trong khoảng 2.2 triệu đến 2.5 triệu arce-feet nước - để bơm đầy hồ chứa có dung tích gấp đôi.

“Nếu trời bắt đầu mưa ấm làm tan băng quá nhanh và chúng đổ ào xuống… thì chúng ta sẽ chỉ còn cách chịu lũ,” Wade nói. “Chúng ta có thể xây những bờ đê từ đây tới Babel, nhưng cũng sẽ không thể ngăn được trận lũ.”

Nếu con đê ở Tranquillity thất bại, nước sẽ phải được chuyển hướng về mạn phía nam của sông Kings – và hướng về Corcoran cùng nhà tù bang cách đó 60 dặm về phía nam.

Việc sạt lún vẫn luôn là một vấn đề quen thuộc ở đây, Rizzardo cho biết.

“Không phải không ai muốn giải quyết; chỉ là vấn đề này quá khó khăn,” ông nói thêm. “Phải tốn rất nhiều tiền và tài nguyên để tiến hành công việc này.”

Chuẩn bị cho thảm họa trong trường hợp xấu nhất

Dustin Fuller, quản lý Cục Kiểm soát Lũ Cross Creek, xác nhận điều đó.

“Tôi dám chắc là năm nay đất ruộng của bạn sẽ thất thu - tới mức nào thì tôi không rõ,” Fuller cho biết. “Nghề của tôi là đánh giá những thảm họa trong trường hợp xấu nhất, và đó là việc nước sẽ bao phủ toàn bộ khu vực này.”

Mặc dù anh đã đưa các nhà lập pháp của bang đi thực tế và giải thích về sạt lún cũng như các tiêu chuẩn mới của liên bang trong việc chuẩn bị cho cơn bão Katrina cần những con đê rộng hơn, thì ở đây vẫn chưa tiêu tốn quá nhiều tiền để củng cố lại đê điều.

Theo các tiêu chuẩn của liên bang, những vùng nông thôn có mật độ cư dân thưa thớt “có thể sẽ không được tính cho việc tạo ra lợi ích kinh tế đủ để bù đắp chi phí phục hồi đê điều,” một Chuyên gia Phân tích pháp lý phát biểu trong một báo cáo vào hồi tháng Ba. Ước tính chi phí tương đương 2 tỷ USD cây trồng ở Fresno, Tulare và San Joaquin.

Fuller nói nếu Corcoran bị ngập lụt, mức thiệt hại sẽ có giá trị 600 triệu USD.

Trực tiếp xử lý các vấn đề

Rất nhiều con đập của bang đã có ít nhất 60 năm tuổi, và ở Central Valley, một số lượng lớn từ khi xây dựng đến nay đã hơn một thế kỷ, theo báo cáo cho hay. Ngoài ra, trách nhiệm trong việc quản lý lũ lụt của California đã được chia sẻ cho hơn 1,300 doanh nghiệp địa phương, kiểm soát cơ sở hạ tầng của hơn 20,000 dặm đê điều và kênh rạch cùng hơn 1,500 con đập và hồ chứa nước.

Vào hồi tháng Hai vừa qua, Fuller đã quyết định sẽ không chờ đợi các nhà chức trách nữa. Anh đã liên lạc với một nhà thầu địa phương từng sống trong cộng đồng này suốt nhiều thập kỷ qua để cung cấp nhân lực, tiến hành ký hợp đồng trong vòng một tuần cùng nhà tù Corcosan để khai thác một trong số những cánh động lúa mì của họ và sử dụng 14 triệu USD để xây những bức tường đê có chiều dài 14 dặm và chiều cao 4 feet.

Fuller cho biết công ty của anh sẽ có thể trả hết tiền hợp đồng vào năm 2020. Trong lúc đó, các đội đã xếp chồng hơn 700,000 yard vuông đất, đủ để che phủ 120 sân bóng, lên trên và bên cạnh các khu vực đê điều.

Hiện tại, các con đê đã cao thêm 4 feet và mở rộng 10 feet so với trước khi xảy ra trận hạn hán.

“Chúng ta phải giải quyết một cách quyết liệt và can đảm,” Fuller nói. “Tôi không có thời gian chờ đám quan chức kia đến làm xáo trộn nơi này lên.”