Chiến lược cứng rắn Trump ấp ủ để đối phó làn sóng nhập cư

Donald Trump tuyên bố nếu trở lại Nhà Trắng, ông sẽ tái áp đặt chiến lược ngăn chặn, trục xuất cứng rắn để xử lý làn sóng di dân và cư trú bất hợp pháp ở Mỹ.

11:21 30/01/2024

Donald Trump, người đang dẫn đầu cuộc đua giành tấm vé ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa, trong những phát biểu gần đây ở Iowa và New Hampshire đã bắt đầu tập trung vào vấn đề người nhập cư, được coi là một trong những chủ đề nóng được cử tri Mỹ quan tâm.

"Một khi tôi trở lại Nhà Trắng, chúng ta sẽ mở ra chiến dịch trục xuất với quy mô lớn nhất lịch sử Mỹ. Chúng ta sẽ trao cho lực lượng hành pháp và biên phòng quyền miễn trừ để họ không còn gặp rắc rối khi làm nhiệm vụ", ông nói với cử tri ở Iowa, sau khi cho rằng sẽ "rước rắn vào nhà" nếu nhẹ tay với người nhập cư trái phép.

Theo nhà phân tích chính trị Steve Inskeep của đài NPR, chính sách nhập cư là chủ đề mà ông Trump đưa ra nhiều cam kết nhất trong hơn một tháng qua, khi cử tri Cộng hòa ngày càng bày tỏ lo ngại về làn sóng người vượt biên trái phép từ Mexico vào biên giới nước này.

Khảo sát của Đại học Monmouth và Washington Post tại New Hampshire về mối quan tâm của cử tri Cộng hòa cho thấy 25% người được hỏi thừa nhận họ sẽ cân nhắc nhiều nhất về làn sóng nhập cư khi bỏ phiếu bầu tổng thống vào tháng 11. Khoảng 59% cử tri Cộng hòa ở New Hampshire đánh giá nhập cư là vấn đề "cực kỳ quan trọng", dù không phải yếu tố hàng đầu tác động đến lá phiếu của mình.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham cuối năm 2023 cho rằng cuộc khủng hoảng nhập cư ở Mỹ đã tới mức báo động. Với thông điệp " đã đầy", ông kêu gọi chính phủ đẩy nhanh trục xuất người nhập cư bất hợp pháp và chấm dứt tình trạng di dân "lạm dụng luật tị nạn" vào Mỹ.

Hơn 30% cử tri Cộng hòa coi nhập cư là vấn đề cấp bách hơn cả cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc, chiến sự Nga - Ukraine hay xung đột ở Gaza, theo khảo sát tháng này của Đại học Sufolk cùng báo Boston Globe và USA Today.

Trump dường như đã nắm bắt được tâm lý này của cử tri và tăng cường đề cập những biện pháp cứng rắn mà ông muốn áp dụng nếu đắc cử để giải quyết làn sóng nhập cư vào nước Mỹ, gồm cả cam kết chấm dứt hoạt động nhập cư bất hợp pháp lẫn siết chặt quản lý nhập cư hợp pháp.

Cựu tổng thống Mỹ đã công bố ý định tái khởi động chương trình "Ở lại Mexico", từng được ông ban hành năm 2019 trong nhiệm kỳ đầu tiên. Chương trình buộc những người nộp đơn xin tị nạn phải ở lại Mexico trong quá trình chờ xét duyệt hồ sơ, thay vì được vào lãnh thổ Mỹ như trước đây, nhằm tránh gây quá tải các trung tâm quản lý người tị nạn.

Tổng thống Biden hủy chương trình sau khi nhậm chức vào năm 2021, trong nỗ lực hiện thực hóa cam kết chính sách nhập cư nhân đạo với cử tri Dân chủ. Dù vậy, những biện pháp nhẹ tay dưới thời Tổng thống Biden lại kéo theo tình trạng vượt biên cao kỷ lục ở biên giới Mỹ - Mexico.

Khảo sát của Đại học Emerson và đài WHDH-TV ghi nhận 66% cử tri ở New Hampshire thất vọng về chính sách nhập cư trong nhiệm kỳ Tổng thống Biden. Họ cho rằng cách xử lý vấn đề nhập cư hiện nay "thất bại nhiều hơn thành công" và Mỹ cần thay đổi chính sách với người xin tị nạn trên toàn quốc.

Khảo sát của Đại học New Hampshire vào cuối năm 2023 cho thấy 59% dân địa phương và 98% cử tri Cộng hòa đánh giá nước Mỹ đang đối diện thách thức rất nghiêm trọng từ làn sóng nhập cư bất hợp pháp.

Ông Trump chỉ trích chính quyền Biden đang kẹt trong vòng xoáy "bắt lấy lệ" với người vượt biên trái phép rồi nhanh chóng thả họ. Các trường hợp này sau đó có thể ở lại Mỹ để chờ xử lý đơn xin tị nạn mà không bị đẩy về Mexico, khiến những người đi sau càng có động lực vượt biên.

Ứng viên Cộng hòa tuyên bố một khi đắc cử sẽ ra lệnh bỏ tù mọi trường hợp vượt biên hoặc vi phạm luật nhập cư, đồng thời thúc đẩy sáng kiến xây bức tường kiên cố dọc biên giới Mỹ - Mexico.

Không chỉ chặn đứng dòng người nhập cư bất hợp pháp, ông Trump còn cho rằng Washington cần đẩy mạnh trục xuất quy mô lớn đối với người cư trú không có đủ giấy tờ hợp lệ.

Iowa không phải nơi đầu tiên ông Trump khẳng định sẽ khởi động chiến dịch trục xuất lớn nhất lịch sử một khi ông trở lại Nhà Trắng. Ứng viên Cộng hòa thậm chí đã đặt ra chỉ tiêu trục xuất hàng triệu người cư trú bất hợp pháp mỗi năm, ủng hộ những cuộc truy quét quy mô lớn và xây cơ sở tập trung giam người cư trú bất hợp pháp chờ trục xuất, theo điều tra của New York Times vào tháng 11/2023.

Ông muốn tập trung vào nhóm người nhập cư có tiền án, tiền sự và những người bị tình nghi là thành viên băng đảng tội phạm. Trong trường hợp ông Trump đắc cử, Vệ binh Quốc gia và lực lượng hành pháp ở những bang ủng hộ chính sách trục xuất có thể được ông tăng quyền đẩy nhanh tốc độ thực thi kế hoạch.

Trump còn sẵn sàng quy hoạch lại một số khoản chi ngân sách của quân đội để phục vụ ý tưởng này. Giới quan sát cho rằng chính sách trục xuất hàng loạt mà ông Trump đang ấp ủ có thể vấp phải phản đối gay gắt và cuộc chiến pháp lý dai dẳng từ đảng Dân chủ và các nhóm nhân quyền.

Nếu kiểm soát quốc hội sau cuộc bầu cử năm nay, đảng Dân chủ cũng có thể vận dụng công cụ lập pháp để ngăn ông sử dụng ngân sách sai mục đích.

Ngoài ngăn chặn làn sóng di dân bất hợp pháp từ biên giới phía nam và trục xuất người ở lại bất hợp pháp, Trump còn đặt mục tiêu thay đổi chính sách đối với người nhập cư hợp pháp vào Mỹ.

Hồi tháng 5/2023, ông từng tuyên bố muốn chấm dứt cơ chế "mặc định" trao quyền công dân cho trẻ sinh ra tại Mỹ, ngay cả khi bố mẹ đứa trẻ là người nhập cư bất hợp pháp.

Ông từng đề cập ý tưởng này trong nhiệm kỳ 2017-2021, nhưng không đẩy mạnh hiện thực hóa do thách thức pháp lý tại Tòa án Tối cao. Bối cảnh tại Tòa án Tối cao Mỹ giờ đây có lợi hơn cho ông Trump, khi nhóm thẩm phán bảo thủ nhiều hơn nhóm cấp tiến.

Giới quan sát cũng dự báo sẽ ra lệnh "đóng băng" nhiều chương trình tiếp nhận và phê duyệt định cư cho người tị nạn. Ông đã nhiều lần chỉ trích Tổng thống Biden khiến an ninh quốc gia và trật tự xã hội Mỹ thêm rối ren vì nới lỏng quy trình xét duyệt tị nạn.

Ứng viên Cộng hòa nhiều lần nói rằng cần cải cách toàn diện hệ thống nhập cư. Ông không hài lòng với một số chính sách nhập cư theo diện nhân đạo, điển hình là "bảo lãnh" làm việc tại Mỹ dành cho người Afghanistan và Ukraine, hay Chương trình Bảo hộ Tạm thời (TPS) ngăn trục xuất và cấp giấy phép lao động cho người tị nạn trên cơ sở nhân đạo.

Trump ủng hộ hệ thống nhập cư mới "đánh giá cơ hội tị nạn dựa trên năng lực, nhằm bảo vệ người lao động Mỹ và thúc đẩy giá trị Mỹ".

Stuart Anderson, giám đốc Quỹ Quốc gia về Chính sách Mỹ (NFAP), tổ chức nghiên cứu công về nhập cư và thương mại có trụ sở ở Virginia, dự báo nếu tái đắc cử, sẽ hạn chế chính sách cấp mới và cấp lại visa H-1B tương tự nhiệm kỳ đầu tiên.

Đây là diện visa cho phép doanh nghiệp Mỹ bảo lãnh cho những lao động nước ngoài làm công việc chuyên môn đến nước này để làm việc, có thời hạn lên đến 6 năm.

Britta Glennon, chuyên gia về nhập cư và kinh tế tại Đại học Pennsylvania, cho rằng nếu Trump trở lại Nhà Trắng và siết kiểm soát visa H-1B, các doanh nghiệp Mỹ có thể phải tìm cơ hội ở nước ngoài, đặc biệt là nhóm công ty công nghệ phụ thuộc nhiều vào lao động tay nghề cao.

Trong giai đoạn 2017-2021, khi Mỹ siết điều kiện cấp visa H-1B theo lệnh Trump, gần một nửa doanh nghiệp diện này có xu hướng chuyển hoạt động sang nước khác vì không muốn đánh mất lượng lớn nhân sự trình độ cao nhưng không được duyệt visa vào Mỹ làm việc.

"Hạn chế nhập cư có thể dẫn đến một số hệ quả ngoài dự kiến và có tác động rất lớn như 'chảy máu' việc làm và nhân tài sang nước khác, ảnh hưởng sâu rộng đến năng lực cạnh tranh của ", Glennon cảnh báo.

Thanh Danh (Theo Reuters, NPR, ABC, Forbes)