Chưa tháo được ngòi nổ Triều Tiên, Mỹ đã đe Iran
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang xem lại chính sách của nước này đối với Tehran để tránh lặp lại tình huống khó xử như đối với vấn đề Triều Tiên hiện nay.
00:24 22/04/2017
Xem xét hoạt động tuân thủ thỏa thuận hạt nhân P5+1
Hôm qua (20/4), tờ Japan Times dẫn lời Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson cùng Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis thể hiện quan điểm chỉ trích mạnh mẽ Iran. Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson cáo buộc Iran đang tiếp diễn “những hành động khiêu khích đáng báo động” nhằm gây bất ổn tại các nước Trung Đông. Phát ngôn cứng rắn của ông Tillerson tương tự giọng điệu của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis, hiện đang có chuyến thăm tới Saudi Arabia. Tại đây, ông Mattis cho rằng, cần chấm dứt ảnh hưởng gây bất ổn của Iran để kết thúc cuộc xung đột tại Yemen.
Các quan chức cấp cao của Mỹ đồng loạt đưa ra các bình luận này nhằm lý giải rõ hơn vì sao Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh xem xét lại toàn diện chính sách của Mỹ với Iran. Theo Ngoại trưởng Tillerson, cuộc đánh giá này không chỉ xem xét việc tuân thủ của Tehran trong thỏa thuận hạt nhân giữa nước này với nhóm các cường quốc P5+1 vào năm 2015, mà còn nhìn nhận các hành vi của Iran trong khu vực Trung Đông (bao gồm các nước Syria, Iraq, Yemen và Lebanon mà Mỹ vốn có lợi ích quốc gia). Từ đánh giá này, chính quyền Tổng thống Mỹ rút ra kết luận, liệu việc tạm ngừng các lệnh trừng phạt Iran có “quan trọng với lợi ích an ninh quốc gia Mỹ hay không”, ông Tillerson nói.
Tránh đi lại “vết xe Triều Tiên”
Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson cảnh báo, nếu Mỹ thiếu sát sao trong kiểm tra việc tuân thủ thỏa thuận hạt nhân của Iran sẽ dẫn đến mối đe dọa tương tự như Triều Tiên. Tuy phải gần ba tháng nữa mới có kết quả cuộc đánh giá việc tuân thủ thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và nhóm P5+1 nhưng trước đó, trong một lá thư gửi tới Chủ tịch Hạ viện Mỹ Paul Ryan, Ngoại trưởng Mỹ Tillerson cho biết: Dù Iran đang tuân thủ đầy đủ các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân nhưng vẫn nhiều lo ngại cho rằng “Iran tài trợ khủng bố”.
Theo ông, Mỹ cần đưa ra “một chính sách toàn diện với Iran để có thể giải quyết triệt để vấn đề Iran vì rõ ràng, còn tồn tại rất nhiều mối đe dọa”. Trong khi đó, “thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Iran và nhóm P5+1 không đạt được mục tiêu phi hạt nhân Iran mà đơn thuần trì hoãn mục tiêu trở thành quốc gia hạt nhân của Iran mà thôi”, ông Tillerson nói. Ngoại trưởng Mỹ chỉ ra, một trong những lỗi nghiêm trọng trong thỏa thuận này đó là đã lờ đi tất cả các mối đe dọa nghiêm trọng của Iran ngoài chương trình hạt nhân.
“Đó là tại sao chúng tôi phải nhìn nhận Iran một cách toàn diện, xem xét tất cả các mối de dọa mà nước này đặt ra trong tất cả các lĩnh vực ở khu vực và trên thế giới”, ông Tillerson nói thêm. Ông cho rằng, thỏa thuận hạt nhân với Iran tương tự như cách tiếp cận xưa kia của Mỹ khi đối phó vấn đề Triều Tiên và đẩy nước Mỹ đến tình trạng đối mặt với các mối đe dọa từ Bình Nhưỡng như hiện nay.
Mỹ có rút khỏi thỏa thuận hạt nhân P5+1 với Iran?
Đến chiều 20/4, Iran chưa bình luận về việc Mỹ đánh giá việc tuân thủ thỏa thuận hạt nhân của Tehran. Song, cuối năm ngoái, lãnh đạo tối cao của Iran Ayatollah Khamenei cảnh báo, Tehran có thể trả đũa nếu Mỹ vi phạm thỏa thuận hạt nhân.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đặt ra giới hạn 90 ngày để hoàn thành bản đánh giá. Trước mắt, trong vài tuần tới, Mỹ phải đưa ra một loạt quyết định về việc có tiếp tục ủng hộ thỏa thuận hạt nhân này hay không. Tuần tới, lãnh đạo các cường quốc trong nhóm P5+1 (Anh, Trung Quốc, Pháp, Đức, Nga và Mỹ) sẽ gặp lãnh đạo Iran tại Vienna để cùng đánh giá tiến trình thực hiện thỏa thuận. Khoảng giữa tháng 5, ông Trump phải quyết định dừng hay tiếp tục đình chỉ các lệnh trừng phạt với Iran trong khuôn khổ thỏa thuận hạt nhân.
Nếu Mỹ rút khỏi thỏa thuận này, nó khuấy động làn sóng bất an mạnh mẽ tại Nga và toàn châu Âu. Trước đây, các lãnh đạo Nga và châu Âu nhiều lần nhấn mạnh cần phải duy trì thỏa thuận hạt nhân với Iran. Tờ New York Times dẫn lời nhiều nhà phân tích và cựu quan chức Chính phủ Mỹ dự đoán, nhiều khả năng chính quyền ông Trump sẽ không rút khỏi thỏa thuận với Iran.
