Cô gái Việt dạy học ở vùng thổ dân sa mạc

Vừa hạ cánh xuống sân bay ở TP Broome, Minh Phương nhận được điện thoại của thầy hiệu trưởng dặn "hãy đi siêu thị, mua bất cứ thứ gì có thể".

09:15 17/03/2025

Cô gái Việt tiếp tục sửng sốt khi biết trường đã thuê một chiếc trực thăng đến đón. Sau chuyến bay từ Melbourne đến Perth, mất thêm hai tiếng để đến Broome, giờ Minh Phương thêm 2,5 tiếng nữa mới đến được Mulan.

Khi máy bay dần hạ độ cao, trước mắt cô là một ngôi làng vài chục nóc nhà giữa bốn bề hoang mạc. Lúc này Phương mới hiểu vì sao thầy hiệu trưởng dặn cô đi siêu thị trước khi đến Mulan Aboriginal Community, một cộng đồng thổ dân xa xôi, hẻo lánh bậc nhất Australia.

Ở nơi xa xôi này, một cuộc sống rất khác đang diễn ra. "Và tôi bước vào một hành trình không tưởng tượng nổi", cô gái 23 tuổi nói về ngày đầu đặt chân đến vùng đất này, tháng 10/2024.

Minh Phương sang Australia du học từ năm 16 tuổi. Những năm phổ thông ở Melbourne, cô đi dạy thêm và sớm nhận ra niềm yêu thích với nghề giáo nên theo học ngành Giáo dục mầm non.

Cuối năm 2024, cô bị thu hút bởi thông báo tuyển dụng của một ngôi trường nằm giữa sa mạc ở bang Western Australia. Giáo viên mới ra trường nhận lương 85.000 AUD, chưa kể 20.000 AUD trợ cấp vùng xa, hỗ trợ sinh hoạt, miễn phí nhà ở, điện nước, thậm chí trường còn chi trả vé máy bay về Melbourne mỗi kỳ nghỉ. Trong khi đó, giáo viên mầm non ở Melbourne trung bình 75.000 AUD một năm. "Mức lương quá tốt nên tôi đã ứng tuyển, bất chấp khoảng cách địa lý", cô gái nói.

Phương đã vượt qua năm ứng viên, ba vòng phỏng vấn. Ở vòng cuối, nhà tuyển dụng hỏi: "Em có gì để chứng minh sẽ không bị ảnh hưởng tinh thần khi sống một mình ở nơi cô lập này?". Đây là điều họ lo lắng nhất, vì không phải ai cũng chịu nổi sự cô đơn, thiếu thốn nơi hoang mạc.

"Em đã xa gia đình, một mình đến Australia từ năm 16 tuổi, một mình chuyển nhà năm lần. Việc đến một tiểu bang khác không phải là vấn đề", cô gái Việt đáp.

Là ứng viên trẻ nhất và không phải là thường trú nhân, nhưng câu trả lời của Minh Phương đã thuyết phục nhà tuyển dụng. Một giờ sau, cô nhận được thông báo trúng tuyển.

Xuống trực thăng, Phương theo thầy hiệu trưởng về trường. Ông dẫn cô vào phòng học sẽ phụ trách, dặn một tiếng sau quay lại. Nhưng gần hai tiếng trôi qua vẫn không thấy thầy. Xung quanh chỉ có gió rít qua nền cát bỏng rát, cái nóng khô khốc lên đến 45 độ C bủa vây. Sim điện thoại không hoạt động, cơ thể kiệt sức sau hai ngày di chuyển và nỗi sợ mất an toàn khiến cô bật khóc.

Một lúc sau, Phương tự nhủ không thể yếu đuối. Lau nước mắt, cô bước ra ngoài tìm người. Đi ngang dãy nhà cấp bốn, cô thấy thầy hiệu trưởng đang lúi húi dọn dẹp trong bếp. "Em ổn chứ?", thầy ngẩng lên hỏi, rồi chỉ cách mua một chiếc sim chỉ cần đăng ký trên mạng để có thể kết nối với thế giới bên ngoài.

"Mặc dù đã có chuẩn bị tâm lý, ngày đầu tới đây tôi vẫn rất sốc", cô gái thừa nhận.

Là một cộng đồng biệt lập giữa sa mạc, Mulan vẫn đang vật lộn với những thách thức tưởng như của thế kỷ trước. Các bệnh về mắt hột, suy dinh dưỡng, chấy rận vẫn tấn công người dân. Họ sống trong những ngôi nhà xuống cấp. Dân số biến động liên tục, nhưng chủ yếu vẫn là người già và trẻ nhỏ, còn bố mẹ các em hiếm khi xuất hiện.

Người dân sống chủ yếu bằng trợ cấp của chính phủ. Phụ nữ lớn tuổi giữ gìn truyền thống qua những bức tranh chấm kiểu thổ dân. Các gia đình đều có ôtô nhưng đường đất sa mạc lầy lội nhiều khi họ đành bỏ xe, đi bộ. Ở đây có duy nhất một cửa hàng nhận được thực phẩm tươi hai tuần một lần, nếu giao thông không bị chia cắt.

Phương đến vào tuần thứ hai của học kỳ cuối, trường có hơn 10 học sinh từ mẫu giáo tới lớp 6. Từ đầu năm học 2025, số học sinh tăng lên 40, do có nhiều em từ các cộng đồng thổ dân xung quanh chuyển đến. Hiện trường có ba lớp với ba thầy cô, cùng một đến hai trợ giảng là người thổ dân. Không có lao công hay phụ bếp, các thầy cô ngoài dạy học còn kiêm luôn nấu ăn, giặt giũ cho học trò.

Minh Phương chủ nhiệm lớp tuổi nhỏ nhất, có 10 học sinh nhưng sĩ số mỗi ngày luôn biến động. Có hôm đủ cả 10, nhiều hôm chỉ vỏn vẹn hai em. Có bé qua còn vui vẻ chạy nhảy, nay nằm ngủ cả ngày. Trong trường có vài bé cả tuần mặc đúng một bộ đồ, người nồng nặc mùi nước tiểu, lúc nào cũng đói và có hành động bạo lực khi ai đó chạm vào đồ ăn của mình.

Ở đây, hỏi lý do là điều tối kị. Nhưng nhờ người trợ giảng thổ dân, thầy cô sẽ biết nếu đứa trẻ đang gặp vấn đề. Đằng sau những bất thường này có một phần tổn thương từ giai đoạn lịch sử Stolen Generations, khi những đứa trẻ của người thổ dân bị chính quyền tách khỏi gia đình.

Những trải nghiệm này giúp Phương nhận ra cách giáo dục ở đây khác thông thường. Giáo án không được soạn hàng ngày mà đặt mục tiêu theo tuần. Toán học không có những phép tính phức tạp. Điều quan trọng là giúp các em nắm được những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống, từ nhận biết tiền, xem giờ, đếm số cơ bản. Cô giáo trẻ không yêu cầu học sinh ngồi ngay ngắn lắng nghe, mà tạo ra các hoạt động để các bé vừa chơi vừa học.

"Tôi vô cùng thương các em nhưng biết không thể làm gì hơn ngoài đảm bảo các em được vui vẻ, ăn uống đủ đầy và an toàn trong 8 tiếng ở trường", Phương nói.

Trường Công giáo John Pujajangka-Piyirn cam kết mô hình học tập "hai chiều" (Two Way Learning), vừa tôn trọng và nuôi dưỡng ngôn ngữ và văn hóa truyền thống, vừa giúp trẻ em học và văn hóa hiện đại.

"Mục tiêu của chúng tôi là trang bị cho học sinh một nền giáo dục giúp các em có thể sống và thành công trong thế giới đương đại mà vẫn giữ được bản sắc văn hóa của mình", website trường viết.

Thầy hiệu trưởng kể, lần đầu thấy Phương bước xuống từ trực thăng đã vô cùng lo lắng vì sợ cô gái trẻ chỉ cao 150 cm không chịu nổi cuộc sống khắc nghiệt ở đây. Nhưng rồi, Phương không chỉ bám trụ, còn chủ động tham gia mọi công việc trong trường và hỗ trợ cộng đồng.

"Từ lúc đó, tôi có suy nghĩ khác về sinh viên châu Á", ông nói.

Gần nửa năm gắn bó, Minh Phương cho biết đã học được những điều quý giá. Cô đã biết lái xe đường đất, thay lốp giữa sa mạc và bớt sợ những con nhện khổng lồ hay cóc to bằng bàn chân. Cô tiếp thu nhiều phương pháp giảng dạy dành cho trẻ em đặc biệt, được đồng nghiệp hỗ trợ tận tình và được cộng đồng, học sinh quý mến. Chỉ hai tháng sau khi tốt nghiệp, cô đã được mời nộp visa làm việc.

Điều Phương biết ơn nhất chính là được chứng kiến những đứa trẻ tràn đầy sức sống, những con người kiên cường trước khó khăn và một vùng đất bí ẩn. Cô gái Việt tự hào đang được đóng góp sức mình vào việc gìn giữ văn hóa bản địa nơi đây.

"Tôi từng trải qua những ngày tháng vật lộn với ngôn ngữ, tài chính, hòa nhập văn hóa", Minh Phương nói. "Nhưng giờ đây tôi đang được trải qua tuổi 20 rực rỡ trong cộng đồng thổ dân giữa sa mạc".