Cuộc khủng hoảng thực sự tại biên giới Mỹ - Mexico

Các biện pháp chống nhập cư của chính quyền Tổng thống Trump đang gây nên tình trạng quá tải ở biên giới và làm trầm trọng thêm vấn đề.

12:30 01/04/2019

Một cuộc khủng hoảng mới đang leo thang ở khu vực biên giới Mỹ - Mexico khi các quan chức nhập cư đã giữ hàng trăm gia đình vượt biên trong các cơ sở tạm bợ, bao gồm cả bãi đỗ xe.

Tại một cuộc họp báo ở El Paso, , ngày 27/3, Ủy viên Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) Kevin McAleenan cho hay sự gia tăng số lượng người nhập cư từ Trung Mỹ đã đẩy hệ thống nhập cư Mỹ tới "giới hạn" và họ phải huy động mọi nguồn lực sẵn có để đối phó.

Nhưng đảng Dân chủ và những người phản đối cho rằng cách chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump phản ứng đang làm trầm trọng thêm vấn đề.

Hạ nghị sĩ bang Veronica Escobar hôm 28/3 tỏ ra giận dữ trước tình hình khủng hoảng ở biên giới. "Họ biết số lượng người sẽ gia tăng. Tại sao họ không có kế hoạch?", bà chất vấn.

Với số lượng người bị bắt ở biên giới đã đạt mức cao nhất trong vòng 10 năm trở lại đây, các nguồn lực của CBP đang dần cạn kiệt. Bên cạnh đó, sự thay đổi thành phần những người vượt biên, là các gia đình Trung Mỹ chứ không phải nam giới Mexico như trước, cũng làm phát sinh vấn đề.

"Chúng ta đang đối mặt với cuộc khủng hoảng về năng lực xử lý", Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa bang Arizona David Schweikert nhận xét. "Chúng ta không có khả năng xử lý số lượng người quá lớn đang tập trung ở biên giới vào lúc này".

CBP ước tính trong tháng ba, số gia đình vượt biên vào Mỹ sẽ vượt quá 55.000, mức cao nhất từ năm 2012 đến nay. Những tháng mùa xuân và mùa hè ấm áp sắp tới có thể đẩy lượng người lên cao hơn nữa.

Một thập kỷ trước, những người vượt biên vào Mỹ chủ yếu là nam giới trưởng thành đến từ Mexico. Việc đưa họ về nước diễn ra nhanh hơn, thường chỉ bằng cách đi bộ qua biên giới. Nếu bị bắt, họ cần tương đối ít dịch vụ y tế, xã hội.

Hơn nữa, một luật liên bang năm 2008 và một thỏa thuận song phương có liên quan cho phép Mỹ hồi hương trẻ vị thành niên Mexico không có người giám hộ rất nhanh chóng. Luật trên, mang tên Đạo luật sửa đổi Bảo vệ Nạn nhân Buôn người, không áp dụng với trẻ em đến từ Trung Mỹ.

Việc số lượng trẻ em nhập cư từ Trung Mỹ gia tăng buộc các cơ quan nhập cư Mỹ phải huy động tăng cường nhà tâm lý học, nhà dinh dưỡng, nhà giáo dục cùng hàng loạt chuyên gia khác để chăm sóc. Giới chức biên giới cho biết, giờ đây, có nhiều người nhập cư gặp vấn đề về sức khỏe hơn trước.

"Chúng tôi đang làm mọi thứ để đơn giản là tránh một thảm kịch", Ủy viên McAleenan nói. "Nhưng với số lượng như hiện nay, với tình trạng bệnh tật chúng tôi đang chứng kiến ở biên giới, tôi sợ rằng thảm kịch xảy ra chỉ là vấn đề thời gian".

Tòa án liên bang Mỹ những năm gần đây giới hạn thời gian trẻ em nhập cư bị giam giữ là 20 ngày, đồng nghĩa cơ quan chức năng phải thả những đứa trẻ cùng gia đình chúng trong khung thời gian trên. Điều này đẩy nhanh tốc độ xử lý nhưng lại gây quá tải cho các nhân viên biên giới và khuyến khích người nhập cư tiếp tục tràn vào Mỹ, McAleenan lập luận.

Một lựa chọn khác, chia tách trẻ em và gia đình ở biên giới, đã tạo nên làn sóng phản đối gay gắt hồi mùa hè năm ngoái và tiếp tục là chủ đề tranh cãi.

Dòng di cư hiện nay cũng khác trước, bắt nguồn từ tỷ lệ đơn xin tị nạn tại biên giới ngày càng gia tăng. Các gia đình Trung Mỹ tới biên giới thường hướng tới quy chế tị nạn, đặt họ vào một quy trình nhập cư có thể mất nhiều năm để giải quyết.

Mark Krikorian, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Nhập cư, so sánh làn sóng di cư ở biên giới Mỹ hiện tại giống với cuộc khủng hoảng di cư tại châu Âu năm 2015. "Chúng ta đang nhìn thấy thảm họa kiểu Angela Merkel ở biên giới, xuất phát từ những lỗ hổng trong luật pháp của ta mà từ chối cân nhắc thay đổi", ông nói.

Đảng Dân chủ trong khi đó đổ lỗi cho sự thiếu chuẩn bị của chính quyền Trump. Theo họ, các quan chức chính quyền đã biết trước hàng tháng, thậm chí hàng năm, rằng các gia đình nhập cư có thể đổ về biên giới Mỹ, gây ra tình trạng quá tải.

tại một trung tâm giam giữ tạm thời ở El Paso, , ngày 27/3. Ảnh: Washington Post.

tại một trung tâm giam giữ tạm thời ở El Paso, Texas, ngày 27/3. Ảnh: Washington Post.

Tại cuộc họp báo của McAleenan ở El Paso, các phóng viên chứng kiến cảnh hàng trăm gia đình có trẻ nhỏ đang bị giữ tại một bãi đỗ xe được chuyển đổi thành trung tâm tạm giam.

"Đây là giải pháp họ đưa ra ư? Đây không phải giải pháp", Hạ nghị sĩ Escobar tuyên bố. "Ở cộng đồng của tôi, khi những gia đình này được thả, cộng đồng... phải tìm cách và cố gắng thiết lập các trung tâm lưu trú, cung cấp thực phẩm cho họ và giúp đưa họ tới địa điểm cuối cùng. Nếu chúng tôi có thể làm điều đó chỉ với một phần tài nguyên và quyền lực của chính phủ liên bang thì Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) cũng có thể tìm ra giải pháp tốt hơn".

Theo Escobar, DHS chưa có những bước đi hợp lý để đối phó với xu hướng nhiều gia đình và trẻ em nhập cư dồn về Mỹ trong dài hạn. Biên phòng vẫn sử dụng những buồng giam bê tông nhỏ vốn chỉ phù hợp với đàn ông và thường được gửi trả về Mexico trong vài ngày.

"Họ vẫn hành động và phản ứng theo cùng một cách như vậy suốt 5 năm qua, bất chấp những thay đổi về thành phần người nhập cư", bà nói.

Escobar cho rằng nếu Tổng thống Trump thực sự coi tình hình ở biên giới là tình trạng khẩn cấp quốc gia, ông cần tích cực hơn trong việc cung cấp nơi lưu trú và chăm sóc cho những người nhập cư, có thể với sự hỗ trợ từ Cơ quan Đối phó Tình trạng Khẩn cấp Liên bang hay hội Chữ Thập Đỏ.

Với quan điểm "không khoan nhượng", chính quyền Trump đã tìm cách truy tố tất cả những người bị nghi vượt biên bất hợp pháp. Trẻ em không thể đi cùng cha mẹ chúng tới các cơ sở giam giữ tội phạm, vì thế chúng được xếp vào danh sách "không có người giám hộ" và chuyển tới cơ sở chăm sóc của Bộ Y tế và Dịch vụ Xã hội. Hàng nghìn gia đình đã bị chia cắt tại biên giới Mỹ từ tháng 4 đến tháng 6/2018.

Chính quyền cũng gia tăng thời gian chờ đợi đối với những người xin tị nạn. Họ buộc các gia đình xin tị nạn phải lưu lại Mexico, chỉ chấp nhận một số lượng người xin tị nạn nhất định tại cửa khẩu mỗi ngày.

Theo một báo cáo từ DHS hồi tháng 9/2018, việc ép người nhập cư chờ đợi ở cửa khẩu thực tế càng khuyến khích họ vượt biên trái phép hơn. Nhiều người nhập cư nói họ đã cố tìm đường vào Mỹ khi bị từ chối tại cửa khẩu. Tuy nhiên, chính quyền Trump vẫn kiên định với quan điểm của mình.

Cùng lúc, chính quyền còn tỏ ra chậm chạp trong việc giải ngân các khoản tiền nhằm xử lý nguyên nhân gốc rễ của nạn di cư ở El Salvador, Guatemala và Honduras.

Một số bản tin cho biết hàng trăm triệu USD tiền viện trợ hiện vẫn tắc tại văn phòng ngân sách Nhà Trắng trong khi các cố vấn không biết nên coi những lời đe dọa cắt viện trợ của Tổng thống nghiêm túc tới đâu.

"Mexico không làm gì để giúp ngăn chặn dòng người nhập cư trái phép vào đất nước chúng ta. Họ chỉ nói mà không làm", Trump hôm qua viết trên Twitter. "Tương tự, Honduras, Guatemala và El Salvador đã nhận tiền của chúng ta suốt nhiều năm nhưng không làm gì. Đảng Dân chủ không quan tâm... Có lẽ nên đóng cửa biên giới phía nam!".