Cần chuẩn bị như thế nào để cuộc sống người già ở Mỹ có thể an nhàn nhất

Lời Tác Giả: Bài này tuy viết cho người cao niên, nhưng những bạn trẻ có cha mẹ già cũng nên đọc để biết mà giúp đỡ cha mẹ khi cần thiết, vì trong xã hội Mỹ chánh phủ và tư nhân đã có những chương trình và hệ thống tốt lo cho người già mà ta nên dùng, nhất là ở tiểu bang Arizona người Việt số ít nên cộng đồng chúng ta chưa đủ khả năng để lập những chương trình tương đương như vậy

15:35 10/06/2023

Tôi ghi lại những danh từ tiếng Anh để tiện việc liên lạc với những nhân viên cơ quan Mỹ.   Cho người cao niên chính phủ và những cơ quan cá nhân có những chương trình đặc biệt mà ta có thể theo, chia làm ba giai đoạn tùy theo tình trạng cá nhân.  Ba chương trình này được kể như sau:  

Sống về già độc lập (Indepenent Retired Living):

Chia làm hai phần: -1.1  Sống độc lập trong những khu phòng riêng biệt (apartment, condo, townhouse), đòi hỏi là phải có tuổi cao. Có thể bao gồm thức ăn, những mục giải trí, di chuyển, và tùy theo những tiện nghi này mà giá phải trả hằng tháng cao thấp khác nhau. -1.2 Chánh phủ có chương trình cho nhà cho người cao niên gọi là “Affordable Senior Housing” (ASH- HUD 202), nhưng người nộp đơn phải có đủ điều kiện cần thiết, xem đoạn dưới để biết thêm chi tiết.  

Sống cần sự trợ giúp (Assisted Living):

Người cao niên theo loại này cần sự trợ giúp trong đời sống hằng ngày cũng như trong việc chăm sóc sức khỏe. Ta có thể chia làm 3 loại: 

-2.1 Day Care:  Nhẹ lắm là chỉ cần người săn sóc trong ngày trong khi con cái bận đi làm, do đó sáng ra đi làm có thể chở cha mẹ đến những trung tâm “Day Care” (Chăm sóc Trong Ngày), chiều tối đi làm về thi ghé ngang qua đón che mẹ về nhà . Ở Phoenix có trung tâm Day Care ở do cô Vân Nguyễn làm giám đốc, địa chỉ: 4120 20th Street, Phoenix, Arizona. 

-2.2 Home Care:  Lo về sức khỏe hoặc những dịch vụ như nấu nướng thức ăn, tắm rửa, chuyên chở do những cơ quan của liên bang hay tư nhân đảm nhiệm, ngay tại nhà người cao niên khi cần sự giúp đỡ.  Có thể có nhân viên trợ giúp với những việc trong đời sống hằng ngày hay y tá đến xem xét sức khỏe. 

-2.3 Assisted Living Home/ Residential Care:  Cũng lo những dịch vụ như trong mục 2.2, nhưng thường ở những căn nhà lớn có 5- 7 người sống chung với nhau.  

Cần sự giúp đỡ thường xuyên (Skilled Nursing Care):

Những người già này sức khỏe đã yếu, có thể không đi được nữa hoặc trí óc không còn minh mẫn, do đó cần đến sự giúp đỡ thường xuyên mà con cái không đủ sức, hiểu biết hoặc không có thì giờ săn sóc.  Do đó, cần ở những dịch vụ với những nữ y tá, bác sĩ  và nhân viên có mặt thường xuyên suốt 24 giờ mỗi ngày để chăm sóc. 

-3.1 Nursing home:  Đây là khu nhà lớn có nhiều phòng, có nhiều tiện nghi lo cho những người già, vì lý do đi đứng không còn khỏe nữa, do đó cần người trông chừng trong những hoạt động hằng ngày. 

-3.2 Memory care:  Nhiều “Nursing home” có hai khu riêng biệt, khu vực riêng biệt lo cho những người già bị bệnh lú lẫn (Alzheimer), tránh cho họ không đi ra ngoài - vì khi ra ngoài họ sẽ không biết đường về - hoặc nấu nướng trong nhà mà quên tắc lò, do đó có thể gây ra hỏa hoạn.  

Ngày hôm nay những dịch vụ nhà ở cho người cao niên có nhiều tên khác nhau, tuy nhiên cũng thuộc về ba loại chương trình nói trên. Ví dụ:  Nhiều nhà chăm sóc người già bao gồm cả ba chương trình nói trên, từ “Sống độc lập” - “Cần ít giúp đỡ” - “Cần giúp đỡ thường xuyên”, còn được gọi là “Continuing Care Retirement Community” (CCRC).  

Mỗi chương trình đều có những điều kiện cần thiết phải có, giá biểu tùy theo tiện nghi, do chính phủ hay cá nhân phải tự trả.

Người già theo chương trình nào còn tùy những điều kiện như sức năng động, vấn đề ăn uống, vệ sinh, dọn dẹp nhà cửa, tự thay quần áo, vấn đề thuốc men, sức khỏe thể xác và tinh thần cũng như những câu hỏi phụ như có thích sống chung với những người khác không, muốn ở vùng nào v.v…Xin ghi lại những câu hỏi sau đây về sức năng động (Mobility) để người cao niên tự kiểm soát:

Có thể di chuyển dễ dàng. Biết đường và hướng đi. Có thể tính tóan một mình khi gặp chuyện rắc rối. Tuy có thể di chuyển, nhưng đôi khi cần giúp đỡ, vì lý do đầu óc bối rối, hoặc nhìn không thấy rõ, hoặc cần người giúp ra khỏi giường khi đi tiểu tiện.

Cần đi với cây gậy. Hoặc di chuyển với xe lăn, cần giúp đỡ khi lên xuống xe hơi v.v.

Và sau đây vài câu hỏi khác về vấn đề thuốc men, tình trạng sức khỏe thể xác và tinh thần: -Có thể tự mình biết uống thuốc nào giờ nào, nhất là cho những người uống 10- 20 viên thuốc khác nhau hằng ngày.

- Mắt và tai có còn tốt không?  Có còn thấy rõ và nghe rõ ràng từ đằng xa, nếu cần nên đi khám bác sĩ mắt hay tai. -Đi đứng có còn vững chắc không?  Chân đi hay xuội hoặc bị vấp.

- Có thể tự mình suy đóan được không, ví dụ khi lái xe, qua đường có còn thấy xe hơi xe gắn máy chạy tới và tránh né họ được không? -Có còn nhớ tên họ, chỗ và ngày có hẹn.  Có tự làm chương trình hoạt động hằng ngày?

- Bối rối về tên, chỗ, ngày giờ.  Không thể theo đường và hướng đi.   Cách hay nhất để quyết định chính mình (hoặc cho cha mẹ) là tìm hiểu khu vực cư ngụ cho người cao niên qua trang mạng, sách hoặc hỏi bạn bè về an toàn, giá cả, những tiện nghi, sạch sẽ tươm tất, nơi đi dạo, nhân viên có dễ thương không v.v… 

Sau đó đi thăm viếng những nơi đó và nói chuyện với nhân viên  để biết thêm chi tiết để so sánh trước khi quyết định.   Ở đây, chúng ta cũng nên đề cập đến chương trình Nhà Ở Công Cộng (Public Housing) cho những gia đình có thu nhập thấp, người già và người bị tàn tật, do Cơ quan chính phủ Hoa Kỳ về Nhà Cửa và Mở Mang Thành Phố (HUD: U .S. Department of Housing and Urban Development) quản lý, gồm nhiều nhà lớn nhỏ khác nhau cho hiện thời khỏang 1.2 triệu gia đình.  

Chương trình này chỉ cho những cá nhân và gia đình có mức thu nhập thấp với điều kiện về: 1-Tiền thâu nhập hằng năm thấp, 2-Là người già, người bị tàn tật, có gia đình, 3-Và phải là công dân Mỹ hoặc di dân chính thức.  

Nếu hội đủ ba điều kiện này, người già có thể làm đơn và nộp cho cơ quan HUD nói trên, nhân viên cơ quan này sẽ liên lạc, xem xét các chi tiết để quyết định có chấp thuận đơn hay không

- Nên nhớ là phải trả tiền mướn cho loại nhà ở này, có thể do chính phủ trợ cấp. Sau đây chi tiết về chương trình này và tên trang mạng: HUD's Public Housing Program HUD's Public Housing Program_U.S. Department of Housing and Urban Development (HUD).htm   Ngoài ra, những cơ quan và tài liệu mà ta có thể tìm hiểu  để biết thêm chi tiết:

Sách “Edler Resources Guide”, phát hành: Area Agency On Aging, Region 1, Maricopa County

Địa chỉ 1366 E. Thomas Road, Phoenix, AZ 85014 Tel. 480-246-3515 Trang mạng: www.aaaphx.org

Guide to Senior Housing, phát hành: Area Agency on Aging, trang mạng: www.seniorhousing.org Senior Directory, trang mạng: www.seniordirectory.com/Phoenix

Người Việt ở Metro-Phoenix sống nhiều ở khu vực trung tâm thành phố hay thung lũng miền Đông. Khi về già nên chọn nơi xa trung tâm, đỡ ồn ào/ bịu bặm và xe cộ, dễ bị trộm cướp, cần nơi an toàn, do đó ở Metro-Phoenix nên về Sun City ở miền Tây Bắc Phoenix, và nếu ở thung lũng miền Đông thì khu vực Chandler, Gilbert cũng khá yên tĩnh.    

Sun City là một thị xã nhỏ thành lập năm 1960 ở miền Tây Bắc thành phố Phoenix (trên thị xã Glendale, bên cạnh Peoria) và mở rộng thêm Sun City West, Sun City Grand và Sun City Festival năm 2006.  Hiện thời có khoảng 38 ngàn người dân gồm 12.500 gia đình với tiền thu nhập bình quân khoảng 40 ngàn.  Phần đông là người da trắng với 79.8 % người trên 65 tuổi.  

Thị xã có đầy đủ cơ sở cảnh sát, chửa lửa, điện nước cũng như như khu phố, buôn bán, và những dịch vụ cần thiết v.v

Khu Chandler/ Gilbert ở Thung lũng miền Đông:  Hai con đường chính lưu thông là Dobson Road và Warner. Dobson dẫn từ Nam (xa lộ I-202 South) lên Bắc (I-202 North) và có nhiều dịch vụ cũng như những cửa hàng Việt như khu thương xá Mekong Plaza, chợ Lee Lee, Trung tâm người Việt v.v…

Lại có dịch vụ di chuyển bằng xe điện cũng như bằng xe buýt. Do đó, tìm nhà ở gần hai con đường này rất có lợi, con cháu bạn bè đến thăm cũng tiện qua xa lộ I-101, I-202 và I-60.   Khi viết bài này, tôi có tìm hiểu về hai khu vực này và xin giới thiệu sau đây vài khu nhà ở. 

Tại thành phố Metro-Phoenix bao gồm tất cả các thị xã thì Sun City ở phía Tây-Bắc và thị xã Mesa ở phía Đông Nam có những khu vực nhà ở gíá thuê dưới một ngàn đô một tháng, còn gíá phòng ở Sun City, Peoria trên một ngàn đến $1500/tháng.  Ngoài ra, các nơi khác như Chandler, Gilbert giá rent đều khá cao so với các nơi khác.  

Ví dụ khu nhà “Good Samaritan Society, Mesa Good Shepherd” ở thị xã Mesa có phòng một giường với giá $1,055 đô bao gồm cả tiền điện nước, di chuyển dọn dẹp, và vài tiện nghi khác.  Phải hỏi văn phòng điều hành thêm để được biết rõ những chi tiết.  

Khu này lo cho chương trình 1 (Sống độc lập) và 2 (Sống cần giúp đỡ). Ở vùng Phoenix có khu vực “Baptist Village, Thunderbird” cũng lo cho hai chương trình nói trên, gồm 170 chỗ, cũng bao gồm những dịch vụ trên.  

Phải trả thêm cho dịch vụ ăn uống, chăm sóc sức khỏe, dọn dẹp nhà cửa.  Ngoài ra, những việc như lo cho ba bữa ăn, săn sóc sức khỏe thường xuyên, giặt ủi quần áo cho những người cần chăm sóc đặc biệt (Assisted living) cũng có và phải thương lượng giá cả với văn phòng điều hành.  

Trong chương thứ 3 (Skilled Nursing Care), ta phải kể những dịch vụ như những hoạt động hằng ngày cho những người già cần sự giúp đỡ thường xuyên, như tắm rửa, thay quần áo, săn sóc sức khỏe 24 tiếng, đi dạo ngoài trời, những mục tiêu khiển như ca hát, thể dục dưỡng sinh, chơi bingo, v.v.  Gíá cả tương đối cao, cần được sự hổ trợ của chính phủ thì mới có thể tham dự được.  

Trong trường hợp người già bị lú lẩn thì phải gửi vào những khu riêng biệt gọi là “Memory Care”. Xin ghi lại vài địa chỉ để đi thăm viếng và hỏi thêm chi tiết: -Sunshine Village:   2606 E . Greenway Pkwy, Phoenix, AZ 85032.   Tel# 602-765-7400. -Legacy Village:  5037 E . Broadway Rd., Mesa, AZ 85206.  Tel#  480-924-4073.  

Nói tóm lại, trong xã hội nước Mỹ, hệ thống giúp đỡ người già cũng có, tuy nhiên đôi khi phải trả giá rất cao.  Nếu có thể sống chung trong gia đình với con cái là một điều rất tốt. Tuy nhiên khi con cái đi làm cả ngày hay phải đi làm ở tiểu bang khác thì người già cần có một giải pháp cho chính mình.  

Quý đọc giả có thể liên lạc với những cơ quan, dịch vụ tư nhân nói trên, và nộp đơn xin sự trợ giúp của họ nếu cần người thông dịch thì cũng nên yêu cầu họ.  

Trong khuôn khổ nhỏ của bài này, một bài với tính cách giới thiệu, chúng ta không thể bàn đến những chi tiết cần thiết.  Bạn đọc nên liên lạc với những văn phòng lo cho người cao niên tại nơi bạn cư ngụ để tìm hiểu thêm chi tiết cũng như làm đơn để xin sự trợ giúp nếu hội đủ điều kiện.