Cuộc sống sau khi rời Apple của một kỹ sư thiết kế iPhone thế hệ đầu tiên

Freddy Anzures làm việc dưới trướng của Steve Jobs để thiết kế thiết bị có ảnh hưởng nhất thế kỷ này. Mười bốn năm sau, anh rời Apple và bắt đầu một hành trình mới.

14:00 28/06/2018

Freddy Anzures kể với Ankita Rao, phóng viên trang Motherboard về một kỹ sư da màu từ những năm 1960, Gregorio Y. Zara với phát minh "điện thoại truyền hình". Phát minh này không bao giờ đến được tay người dùng, nhưng những gì Zara tạo ra, về cơ bản, chính là FaceTime.

"Tôi không biết anh chàng này khi làm việc tại Apple. Nhiệm vụ của tôi là làm cho mọi người biết đến anh ấy", Anzures nói.

Anzures là người Mỹ gốc Phi 42 tuổi, làm việc trong nhóm thiết kế iPhone thế hệ đầu tiên, thiết bị có ảnh hưởng nhất thế kỷ này. Anh thiết kế một số tính năng giao diện người dùng đã thay đổi hoàn toàn cách chúng ta sử dụng công nghệ, bao gồm các hiệu ứng của iMessage, Thư thoại kèm hình ảnh, ứng dụng YouTube gốc và máy tính iPhone. Đáng chú ý, Anzures cũng là một trong những bộ não đằng sau tính năng vuốt để mở khóa (swipe-to-unlock). Tên của anh có trên hàng chục bằng sáng chế liên quan đến iPhone trong thập niên vừa qua. Nói cách khác, anh đóng góp một phần không nhỏ để Apple trở thành công ty có lợi nhuận cao nhất thế giới dựa trên thiết kế trực quan.

Nhưng kể từ khi Steve Jobs qua đời năm 2011, năm trong số bảy người trong nhóm thiết kế trải nghiệm người dùng đầu tiên của iPhone, được gọi là nhóm Giao diện con người - kể cả Anzures - đã rời khỏi công ty. Giờ đây, Anzures lo lắng rằng, giống như Zara, những đóng góp của nhóm cho iPhone có thể bị lãng quên.

Anzures tại trường Đại học Carnegie Mellon

Ankita gặp Anzures vào tháng 4, hai tháng sau khi anh rời Apple, khi anh có buổi nói chuyện tại trường cũ của mình là Đại học Carnegie Mellon. Hậu Apple, Anzures định vị bản thân có nhiệm vụ thu hẹp khoảng cách giữa văn hóa và công nghệ. Không phải chỉ theo cách đa dạng hóa nhân lực - dù người châu Á vẫn là nhóm ít được đề bạt vào vai trò điều hành và quản lý ở Thung lũng Silicon - mà còn cố gắng thay đổi hiện trạng phần lớn người da trắng giàu có đang thiết kế và phát minh ra sản phẩm để cả thế giới sử dụng.

Anzures nói với Ankita: "Tôi thích ý tưởng phá vỡ sức mạnh bằng công nghệ".

Anzures trở lại Đại học Carnegie Mellon vào ngày 1 tháng 4. Mùa xuân, nhưng trời vẫn rất lạnh và khả năng có tuyết rơi. Anh có buổi nói chuyện kiểu TED với sinh viên của trường.

Anzures không thảo luận về Apple. Thay vào đó, trong một bài thuyết trình có tựa đề "Làm thế nào để đặt trái tim vào công việc mà không đánh mất linh hồn", anh tập trung vào hành trình bắt đầu ở Carnegie Mellon, nơi anh từng nghiên cứu thiết kế công nghiệp vào cuối những năm 1990.

Máy giữ ẩm do Anzures thiết kế ở trường đại học

Trong trang phục quần đen và áo vét nhung, anh nói về dự án thiết kế lớn đầu tiên của mình ở trường đại học: máy giữ ẩm trông giống thứ gì đó từ cửa hàng nhỏ gọn Muji của Nhật Bản. Anh nói về kỳ thực tập kéo dài hàng năm trời tại trụ sở của Converse bên ngoài Boston, nơi anh lặng lẽ đẩy mạnh sự tái tập trung vào kiểu giày cổ điển, thay vì dòng giày thể thao mà công ty đang muốn cạnh tranh với Nike và Adidas. Anh nói về việc thiết kế một trò chơi hội đồng tại Frog Design, công ty ban đầu thiết kế máy tính Apple, về công việc cuối cùng của mình trước khi gia nhập Apple. Sức mạnh của anh, anh nói, là "kết nối những điều bất ngờ".

Anzures có một lượng lớn fan hâm mộ trong khán phòng ngày hôm đó. Gia đình anh, gồm bố Federico và mẹ Leona, em trai, em dâu, và cháu gái hai tuổi cùng lái xe từ Maryland đến đó. Bạn bè của Anzures đến từ New York và San Francisco. Imran Chaudhri, lãnh đạo nhóm Giao diện con người cùng với Bas Ording, người tuyển dụng Anzures sau khi gặp anh tại một quán ăn 24 giờ ở vùng Vịnh, đến từ California.

"Nếu nhìn vào những thứ mà Freddy và tôi đã tạo ra cùng nhau, bạn sẽ thấy chúng xuất phát từ tình bạn, tình yêu", Chaudhri nói với phóng viên Ankita. "Tôi nghĩ mọi người có thể cảm nhận điều đó khi họ sử dụng sản phẩm. Một số trong đó là những thứ mang tính lâu dài và vẫn còn là đặc tính của sản phẩm".

Sau đó, trên đường đến Ace Hotel, nơi cả nhóm đang ở, nhóm đi qua những ngôi nhà duyên dáng, đầy màu sắc, cũng như căn nhà cũ của Anzures. Anzures đang suy nghĩ về cuộc nói chuyện của mình, muốn biết suy nghĩ của mọi người và nghiền ngẫm sai lầm nhỏ lúc mới bắt đầu. Ngày này - cũng là ngày Apple được thành lập vào năm 1976 - đánh dấu sự khởi đầu của một hành trình trở lại. 14 năm ở Apple đã kết thúc và một cái gì đó mới phải được bắt đầu.

"Tôi nghĩ rằng đó là một cách tốt đẹp để kết nối lại với trường học, nhưng cũng là một cách để công khai việc rời khỏi Apple", Anzures chia sẻ.

Dù không được nhắc đến trong cả cuộc nói chuyện và kế hoạch tương lai, Anzures vẫn nghĩ về di sản của mình tại Apple. "Tôi cảm thấy, là một phần của đội ngũ thiết kế iPhone, bạn hy vọng thế hệ tiếp theo sẽ nói lên tiếng nói của bạn". Thay vào đó, anh nói, anh có cảm giác cần phải chứng minh vai trò của mình tại công ty trước khi rời đi.

Anzures nhớ lại ngày anh được đưa vào nhóm nghiên cứu iPhone. Người quản lý của anh đến và nói, sau nhiều tháng đồn đại, rằng một chiếc điện thoại đang được hình thành. Anh và Chaudhri đang nghiên cứu về dashboard và widget của MacOS vào thời điểm đó, nhưng đã được triệu tập vào nhóm điện thoại. Anzures nói: "Khi nghiên cứu và thực tế trùng khớp với nhau và bạn là một phần của điều đó, bạn có thể nổi da gà.Nó giống như, 'Wow, giờ tôi cứ như một pháp sư vậy. Và đó là với Steve".

Nhóm thiết kế, dẫn đầu bởi Chaudhri và Ording - một trong những nhà phát minh của lựa chọn văn bản iOS - đã đối thoại thường xuyên với Jobs, thử nghiệm ý tưởng của ông với các khía cạnh khác nhau và xem điều gì sẽ xảy ra. Họ nhớ việc được tự do sáng tạo. Và đó không phải luôn là một quá trình đặc biệt phức tạp. Họ làm những thứ như ống kính Polaroid và các điện cực bằng đồng đến thủy tinh để mô phỏng một chiếc máy ảnh.

"Đó là thời điểm mà các ý tưởng là những ngôi sao lấp lánh. Trước tiên là ý tưởng, sau đó là quá trình", Anzures nói.

Về phần mình, Anzures cho biết đã xem xét kỹ hành vi con người cho các ý tưởng của iPhone - các phong trào và xu hướng tự nhiên có thể được đưa vào thiết kế. Ví dụ, thiết kế swipe-to-unlock mà anh đã làm việc cùng Chaudhri, là một phản ứng để tìm ra cách để giải quyết các cuộc gọi điện thoại ngẫu nhiên. Anh có ý tưởng này khi đang ngồi máy bay và nhìn vào khóa phòng tắm, được thiết kế theo kiểu trượt bằng tay từ màu xanh lá cây (không có người) sang màu đỏ (có người). Một bản ghi âm cũ của anh từ hồi trung học trở thành âm thanh phổ quát của tiếng mở khóa một chiếc iPhone.

Tất nhiên, mọi thứ không hoàn hảo. Nhóm của họ vẫn chủ yếu là người da trắng và nam giới - Chaudhri và Anzures là những người da màu duy nhất trong nhóm thiết kế giao diện con người. Steve Jobs nổi tiếng nóng nảy và không phải là một nhà lãnh đạo hoàn hảo.

"Tôi về hưu vì nhiều lý do. Và căng thẳng là một trong số đó", Brett Bilbrey, người làm việc trong các dự án nghiên cứu và kỹ thuật tại Apple trong quá trình phát hành iPhone, đã chia sẻ với biên tập viên Brian Merchant của Motherboard trong cuốn sách Chuyện chưa kể: Nguồn gốc bí mật của iPhone. "Đó là khoảng thời gian đầy hỗn loạn".

Nhóm thiết kế iPhoneOS

Nhưng nhóm nghiên cứu vẫn cảm thấy Apple là công ty công nghệ mang tính cách mạng nhất trong kinh doanh, và có thể là nơi thú vị nhất để làm việc trong khu vực Vịnh vào thời điểm đó. "Apple may mắn có được những người rất yêu quý nhau, làm việc trong một dự án rất quan trọng cho tương lai của công ty này", Chaudhri nói với Merchant. "Tôi không thể nghĩ ra một quan hệ hợp tác nào như tôi từng có".

Sau đó, iPhone được phát hành. Đó là khi mọi thứ bắt đầu thay đổi. Anzures cho biết: "Sự thành công của iPhone đã giúp công ty có được mối quan hệ khác với thế giới".

Apple đã đi từ một công ty lớn thành một công ty thực sự lớn. Theo Merchant, công ty bắt đầu trở nên quan liêu và kết quả là nhóm thiết kế iPhone đã phát triển từ một vài người có thể ngồi vừa một phòng hội nghị thành hàng trăm người nghiên cứu các phần khác nhau của điện thoại. Và, giống như hầu hết các công ty đột nhiên thống lĩnh thị trường mới, Apple đã mất đi tính lưu loát của quá trình thiết kế. "Nếu bạn không cần nắm lấy bất kỳ cơ hội nào, bạn sẽ phải đối mặt với ít rủi ro hơn".

Merchant cho biết những người trong nhóm thiết kế cũ bắt đầu cảm thấy có ít chỗ cho sự phát triển sáng tạo hơn, và thấy công ty nhấn mạnh vào việc tạo ra lợi nhuận hơn. "Bạn có cảm giác họ đang chạm ngưỡng trì trệ văn hóa".

Và do đó, những kỹ sư và nhà thiết kế này, những người như Anzures, những người đã giúp phát hành phiên bản đầu tiên của một thiết bị đã thúc đẩy xã hội hiện đại, bắt đầu rời khỏi công ty. Vì đóng góp cho iPhone của nhiều người trong số họ không được công chúng biết đến, thế giới công nghệ rộng hơn dường như không để ý. Ording rời Apple vào năm 2013. Chaudhri rời đi vào đầu năm 2017.

"Thật thú vị khi thấy mọi người cảm nhận về công ty như thế nào vào thời điểm hiện tại so với lúc đó, cảm nhận đó đã thay đổi như thế nào", một thành viên của nhóm cho biết trong cuốn sách của Merchant. "Đó không phải là kiểu Liên minh nổi loạn Rebel Alliance như trong Star Wars - mà kiểu anh em như thể chân tay".

Cuối ngày hôm đó tại Pittsburgh, nhóm của Anzures ăn tối sớm tại khách sạn. Một bên là gia đình của Anzures, và bên kia là bạn của anh - một nhà thiết kế quần áo cổ điển, trợ lý bác sĩ, DJ, Chaudhri - không ai trong số họ đánh giá Ankita Rao như một "kiểu" người cụ thể. Đó là một cách phản ánh về con người của Anzures.

Cha mẹ anh chuyển đến Mount Rainier, Maryland từ Philippines năm 1976, khi Leona mang thai Freddy được sáu tháng. Cô và Federico đều làm việc tại Đại học Howard ở Washington, D.C., làm công tác hành chính và quản lý các bộ phận của bệnh viện. Hai vợ chồng có ba đứa con; Freddy là con lớn và từ bé đã quan tâm đến nghệ thuật. "Khi còn trẻ, khoảng bốn tuổi, nó thiết kế mọi thứ," Leona nói. "Nó vẽ Superman và nhiều thứ khác".

Anzures lớn lên ở Maryland sau khi bố mẹ anh nhập cư từ Philippine

Khi học trung học, Leona tìm cho Freddy một công việc trong cửa hàng in tại Howard, nơi anh bắt đầu thử nghiệm đồ họa và tạo slide thuyết trình, những tiếp xúc sớm nhất với thiết kế.

Freddy có cảm hứng với âm nhạc và phim ảnh. Anh thích ngôi sao hành động Bruce Lee. Anzures nói: "Anh ấy không có chút gì khúm núm. Anh có định hướng cho cuộc đời, với khả năng hợp nhất võ thuật và triết học". Anzures nghe A Tribe Called Quest và James Brown, dành thời gian tìm nguồn gốc các bài hát mẫu của các nhạc sĩ hiện đại. Sau đó, anh học cách quay các bản thu âm để dành tặng cho bạn bè hoặc đám cưới của em trai.

Khi bắt đầu học tại Carnegie Mellon vào cuối những năm 90, Anzures biết rằng anh đang hướng tới một sự nghiệp trong thiết kế. Anzures rất chăm học và không có nhiều bạn bè, nhưng tham gia một hội sinh viên với tư cách thành viên sáng tạo. Sau đó, khi Anzures bắt đầu làm việc tại Thung lũng Silicon, rõ ràng là không có nhiều nhà thiết kế khác có nền tảng này. Được nuôi dưỡng bởi những người nhập cư, sở thích với giày thể thao và âm nhạc, và thực tế chưa từngsở hữu một chiếc máy tính cho đến khi làm việc tại Apple - tất cả đều làm cho anh, và những người như anh, trở nên khác biệt.

"Thuật ngữ nhà phát minh không phải lúc nào cũng liên quan đến những người trông giống chúng tôi", anh nói.

Khi được hỏi về việc điều gì sẽ xảy ra khi một công ty không coi trọng loại hình văn hóa đại diện trong thiết kế của mình, Anzures lấy ví dụ Apple ngày nay. "Chỉ cần nhìn vào sản phẩm. Sản phẩm là phản ánh của những người sáng tạo".

Anzures trong những ngày đầu của iPhone

Anh lưu ý, các sản phẩm kích hoạt bằng giọng nói như Siri sẽ được tạo ra khác đi nếu chúng được thiết kế cho một dải dân số rộng hơn. Theo phóng viên Sonia Paul của Wired, công nghệ nhận dạng giọng nói vẫn chưa được cung cấp đủ dữ liệu để hiểu được bề rộng của trọng âm ở một quốc gia như Mỹ. Khập khiễng văn hóa không chỉ là về cảm xúc - bản thân công nghệ cũng có xu hướng mắc sai lầm.

Apple đang phải chịu sự giám sát ngày càng tăng của ngành công nghệ cao vì không cung cấp các thiết bị đột phá mới. Dù đã cách mạng hóa cách chúng ta sống bằng iPhone và iPad, giờ đây đổi mới của công ty chỉ nhỏ giọt và thường đi sau các công ty khác. Ví dụ, hãng đã bán được hàng triệu đồng hồ Apple Watch, nhưng nó không giống như công nghệ chuyển dịch xã hội khi so sánh với iPod, iPhone và iPad. YouTuber và nhà phê bình công nghệ nổi tiếng Marques Brownlee, hay còn gọi là MKBHD, gọi HomePod là "loa thông minh ngu ngốc nhất". Những thay đổi thiết kế gần đây cho iPhone như loại bỏ giắc cắm tai nghe nhận được phản hồi đầy thất vọng.

Anzures nói: "Khi bạn nghe một album dở từ một ban nhạc, bạn biết ban nhạc không hòa hợp với nhau". Anh đã so sánh Let It Be mà Beatles thực hiện trong thời gian tranh giành nội bộ với Revolver, một trong những album hay nhất của ban nhạc. "Mỗi phần của quá trình sáng tạo là một phản ánh về những người sáng tạo".

Ngay cả khi đã có thời gian dài đằng đẵng và căng thẳng ở Apple, Anzures vẫn tiếp tục dấn thân vào các dự án đầy đam mê. Anh dậy lúc bốn giờ sáng để có đủ thời gian làm việc. Anh tiếp tục với DJ và chỉnh sửa Wax Poetics, một tạp chí âm nhạc hàng quý dành riêng cho funk và jazz. Anh thiết kế bìa album và áp phích cho các sự kiện. Giờ đây, được tự do làm việc, anh có nhiều thời gian để thử nghiệm.

Hậu Apple, Anzures cảm thấy anh có mặt ở khắp mọi nơi cùng một lúc. Anh đi lại giữa New York và San Francisco. Anh đang thiết lập một phòng trưng bày nghệ thuật có tên Family Affair, gần cửa hàng lưu trữ Groove Merchant nổi tiếng ở Haight-Ashbury, nơi anh sống. Anh là nhà thiết kế cấp cao tại Caffeine, một công ty khởi nghiệp về nền tảng phát nhạc trực tuyến tương tác. Và anh là giám đốc sáng tạo của Urban Legends, một chi nhánh của Universal Music Group, nơi tạo ra các ấn bản kỷ niệm nhạc hip-hop và soul.

Bìa album do Anzures thiết kế

Mọi dự án anh đang làm đều có liên hệ với một phần nào đó của quá khứ. Caffeine được bắt đầu bởi các nhân viên cũ của Apple, Ben Keighran và Sam Roberts. Family Affair là một không gian vật lý phục vụ như một phần mở rộng của Wax Poetics, tổng biên tập là Andre Torres, người đã mời Anzures làm việc với Urban Legends. Điều này cũng giống việc trở về Pittsburgh, là một phần trong kế hoạch của Anzures: trở lại thông qua các khía cạnh khác nhau của cuộc đời và duy trì mối quan hệ theo một cách hoàn toàn mới.

Và tất cả đều tập trung vào vai trò mà anh muốn thiết lập là cầu nối giữa công nghệ và văn hóa. Anzures nói: "Ngày nay văn hóa thực sự được chuyển giao thông qua công nghệ". Có những cách rõ ràng, như Spotify và Instagram và các dịch vụ phát nhạc trực tuyến, và những dịch vụ ít rõ ràng hơn, giống như cách ngôn ngữ và âm thanh được phân phối thông qua các ứng dụng. "Khi không có người cảm nhận được rằng văn hóa có thể truyền tải trong công nghệ, thì bạn có cả một thế hệ không cảm nhận được điều đó thông qua những thiết bị này".

Cảm giác về trách nhiệm đó vượt ra ngoài văn hóa. Anzures lo lắng với nỗi ám ảnh về trí tuệ nhân tạo và học máy, và có ý định khôi phục con người cho quá trình thiết kế các thiết bị hàng ngày. Anh không muốn tạo ra những sản phẩm mang tính mới mẻ và thức thời hơn là tiện ích. Cuối cùng, anh dự định làm việc với cựu nhân viên của Google Tristan Harris, nhà sáng lập Trung tâm Công nghệ Con người, chuyên về kiểm tra các tác động tâm lý và xã hội của công nghệ.

Anzures nói: "Những thiết bị này để phục vụ truyền thông xã hội".

Gia đình Anzures tại Bảo tàng Warhol sau sự kiện TedX tại trường Đại học Carnegie Mellon

Anh cho biết được khuyến khích bởi thế hệ người dùng mới, những người thực tế sinh ra đã dùng ngón tay để vuốt và chạm. Thế hệ trẻ ngày nay dường như nhạy cảm hơn với những giá trị mà thiết bị mang lại cho cuộc sống của họ so với các thế hệ trước. Quay trở lại Ace Hotel, Anzures đưa ra giả thuyết rằng cùng một thế hệ đã tạo ra các cuộc tuần hành cải cách súng và tẩy chay Facebook là thế hệ sẽ quyết định những sản phẩm nào có ý nghĩa - những sản phẩm không chỉ khuếch đại sự ồn ào của truyền thông xã hội và chu kỳ tin tức 24 giờ. Và họ sẽ cần những người đã sống qua quá trình chuyển đổi làm việc cùng với họ.

"Các công ty công nghệ không cần ai đó giống như tôi," Anzures nói. "Giờ là lúc để tiến lên phía trước, xem mọi người ở đâu, để cộng tác".

Khi mặt trời lặn ở Pittsburgh, Anzures kết thúc ngày hôm đó bằng một bữa tiệc tại Bảo tàng Warhol, một không gian bán công nghiệp xinh đẹp nằm ở một đầu của cây cầu có ánh sáng màu vàng.

Anh đặt một bàn cho bạn mình để DJ, điều chỉnh bộ điều khiển và loa trong khi cháu gái xoay quanh sàn nhảy. Nếu đây là hành trình trở lại của Anzures, điều đó có nghĩa âm nhạc là trung tâm của nó. "Đây là niềm đam mê của nó," mẹ anh nói khi các vị khách bắt đầu rôm rả về buổi nói chuyện TEDx đầu ngày hôm đó. "Nó rất chăm chỉ, thực sự".

Tuy nhiên, Anzures cho biết anh lo lắng công việc của mình sẽ biến mất, "như thể ai đó nhấn nút ‘xoá lịch sử' trên trình duyệt của họ". Sau tất cả, Apple nổi tiếng với văn hóa chặt chẽ của mình. Nhưng vẫn có nhiều người giống Anzures. Những người dành thời gian đi tìm nguồn gốc của bài hát mẫu trong bài hát của Beastie Boys. Những người tìm kiếm nguồn gốc của FaceTime bắt đầu từ một kỹ sư ít người biết đến như Gregorio Zara.

"Tôi là người vô hình. Và điều đó thật tuyệt vời – được tự do ẩn danh", Anzures nói. "Nhưng giờ đây tôi phải cởi chiếc mũ bảo hiểm kiểu Daft Punk ra rồi".