Đã sang Mỹ, phải chấp nhận làm lại từ đầu

Nếu tôi là đứa con của ông bố, bà mẹ đã bỏ tất cả sang đây, chịu bao nhiêu nhọc nhằn để cho tôi được ăn học ở Mỹ, thì tôi sẽ không ngồi đây ủ rũ, phân vân, hay hối hận, mà sẽ càng quyết tâm học và đỡ đần bố mẹ tôi. Chỉ có một con đường thôi, đó là tiếp tục đi tới.

09:21 03/07/2023

Xin chào quý báo và các độc giả gần xa!

Xin tự giới thiệu tôi năm nay 24 tuổi, sang Mỹ định cư được hơn ba năm theo diện kết hôn. Thời gian gần đây tôi có theo dõi diễn đàn bàn về cuộc sống người Việt ở Mỹ và tôi cũng muốn trình bày một số suy nghĩ của mình. Tôi xin mạn phép tự cho mình là một thanh niên trẻ (24 tuổi), còn nguyên gốc vì ở Mỹ chưa lâu, chưa bị Mỹ hóa.

Điều trước tiên tôi muốn nói đó là mọi sự so sánh đều rất khập khiễng. Chúng ta không thể đem mức sống của một quốc gia giàu mạnh hàng đầu thế giới là Mỹ ra so với một nước còn bị coi là nước thế giới thứ ba như ta. Nếu bạn muốn hít một bầu không khí trong lành hơn, muốn gắp miếng đồ ăn cho vào miệng mà không phải suy nghĩ liệu mình có đang nuốt thứ hóa chất độc hại nào vào bụng không, thì đến Mỹ bạn sẽ được toại nguyện. Đó là tôi chỉ nói đến hai thứ nhu cầu tối thiểu nhất của con người là: ăn và thở. (Dĩ nhiên người bên này còn làm to chuyện hơn về ba cái vụ ăn uống, ví dụ như là e ngại thực phẩm biến đổi gen, cổ súy dùng hàng organic – là những thực phẩm trong quá trình nuôi trồng không dùng phân hóa học, không biến đổi gen, không hoóc môn…).

Nhưng thôi, như tôi đã nói, chúng ta chẳng thể so sánh đời sống vật chất của ta với Mỹ được. Tôi muốn nói nhiều hơn về những khía cạnh khác của cuộc sống nơi đây.

Mỗi người chúng ta sang đây ai cũng có mục tiêu riêng của mình, theo cá nhân tôi (chứ đối với người khác thì tôi không biết), đạt được những mục tiêu đó là đã thấy thỏa mãn, hạnh phúc. Ví dụ, chồng tôi ở Mỹ vì anh kiếm được tiền ở Mỹ, vì anh không hòa nhập được với văn hóa làm ăn ở Việt Nam. Còn tôi sang Mỹ vì cần được ở bên cạnh chồng, muốn được thụ hưởng nền giáo dục của Mỹ, và tôi muốn con mình được chăm sóc với những điều kiện y tế tốt. Dĩ nhiên, hạnh phúc bao giờ cũng có cái giá của nó. Nếu như ở Việt Nam sinh con có ông, có bà, có người giúp việc phụ giúp thì ở đây, tất cả mọi thứ chúng tôi phải tự lo lấy. Rồi tôi đã có gia đình, có con nhỏ, mà vẫn muốn học thì tôi phải thức khuya hơn, phải dậy sớm hơn, phải gồng lên hơn… Nhưng tôi hiểu tại sao phải như thế và tôi chấp nhận.

Đối với các ông bố, bà mẹ bỏ hết tất cả, bỏ tài sản, địa vị… ở Việt Nam sang đây làm lại từ đầu bằng những công việc mà họ cho rằng là “thấp hèn trong xã hội” chỉ với một lý do là “vì tương lai của con”, thì xin hỏi họ còn than thở gì nữa? Con của họ đã được đi học ở Mỹ với học phí của một công dân Mỹ, không ít trong số đó còn xin được trợ cấp chính phủ, mượn nợ để học… Chẳng phải họ đã đạt được điều mình muốn đó sao? Đừng vì tự ái, vì cái tôi của mình quá lớn mà cứ tủi hổ vì công việc của mình. Mình cần phải biết người, biết ta khi ngoại ngữ không có, kiến thức giới hạn, thì chúng ta làm những gì tốt nhất với khả năng của mình thôi. Công việc nào cũng là công việc, và chê bai, xếp hạng công việc chính là sự kỳ thị và phân biệt đối xử.

Nói đến kỳ thị, tôi thấy có rất nhiều bài cho rằng ở Mỹ kỳ thị chủng tộc rất lớn. Tôi thì nghĩ rằng sự kỳ thị nói chung là bản chất của con người, nó tồn tại khắp nơi chứ chẳng riêng gì Mỹ, nó không đúng và loài người luôn muốn loại trừ (ví dụ: bằng pháp luật). Chúng ta, ngay cả khi ở trong nước, có là kỳ thị không khi dùng những từ ngữ như “dân Bắc”, “dân Nam”… Nhiều khi chúng ta quá vô tư để có thể nhận ra rằng chính mình cũng đang kỳ thị người khác.

Ở nước Mỹ, cho dù thực tế mỗi người suy nghĩ thế nào, vấn đề phân biệt đối xử luôn được đặt nặng. Những vụ kiện về phân biệt màu da, phân biệt chủng tộc, phân biệt kỹ năng, phân biệt đủ thứ (nói chung là discrimination) vẫn diễn ra ầm ầm mỗi ngày. Có bài viết rằng nếu người bản xứ và người châu Á/Việt Nam cùng nộp đơn xin việc thì họ sẽ nhận người bản xứ. Nhưng mà ở Việt Nam, câu chuyện sinh viên tỉnh lẻ tốt nghiệp đại học đi xin việc cũng “trầy da tróc vẩy” vì không có cái hộ khẩu (chứ chẳng phải vì khác màu da), cũng chẳng hiếm. Mà hơn nữa, các công ty bên này (đặc biệt là những công ty lớn) rất sợ dính vào các vụ kiện về phân biệt đối xử.

Tôi không viết bài này để ca ngợi nước Mỹ, nhưng tôi muốn cung cấp cho bạn đọc những cái nhìn khác hơn về xứ cờ hoa. Không có xã hội nào là hoàn hảo, cũng chẳng có chính phủ nào là hoàn hảo, bởi vì con người chúng ta sinh ra đâu có hoàn hảo. Đúng, cuộc sống ở đây rất khắc nghiệt, nó khiến con người ta phải luôn đi tới, luôn gồng mình lên mà “chiến đấu”. Nhưng vì sao vậy? Là bởi vì người ta muốn có nhà, có xe, có đủ thứ, và họ mua hầu hết theo cách trả góp. Nếu thu nhập ổn định thì không sao, nhưng chỉ cần có chút trục trặc, ví dụ bị cắt giảm lương chẳng hạn, thì mọi thứ chạy trật đường ray hết. Đó là cái giá phải trả cho nhu cầu sắm nhiều hơn khả năng chi trả.

Nhưng ít ra, ở Mỹ, con người ta luôn có cơ hội để làm lại. Anh đổ nợ, anh khai phá sản và 7 đến 10 năm sau đó, anh thành “cù bất cù bơ”, chẳng ai dám cho anh mượn tiền, thuê nhà, rồi sau 10 năm “trừng phạt” anh, người ta xóa bỏ hết những vết tích xấu trên hồ sơ tín dụng của anh (credit report) và cho anh làm lại từ đầu. Vậy trong 7-10 năm đó anh làm gì? Anh phải tiếp tục “chiến đấu” để mà sống sót chứ sao. Nó là cái giá anh phải trả vì đã xù nợ người ta.

Thật lòng mà nói, tôi chưa bao giờ dám chê bai nước Mỹ. Hãy nhìn những gì Mỹ đã làm cho người nhập cư. Hàng năm họ mở cửa cho không biết bao nhiêu người vào Mỹ, để rồi không ít trong số đó trở thành gánh nặng của xã hội, không ít người xin trợ cấp chính phủ (khi bản thân họ chưa đóng góp được gì nhiều cho cộng đồng). Rồi có biết bao nhiêu người cố sống cố chết giấu cái bụng bầu 6-7 tháng sang đây với cái visa du lịch chỉ để sinh con ở đây cho nó mang quốc tịch Mỹ? (Hỡi ôi cái luật Mỹ nó là vậy!)

Việc nuôi dạy con cái lại là một chủ đề lớn hơn. Con tôi chỉ mới hơn 2 tuổi, nên tôi cũng chẳng dám chắc chắn điều gì. Nhưng tôi nghĩ, để nuôi dạy con nên người đòi hỏi những nỗ lực rất lớn từ cha mẹ. Nhưng điều đó cũng không có nghĩ là không thể, ngay cả việc dạy cho con nói, viết được tiếng Việt. Tôi thấy có rất nhiều người Việt bên này dùng tiếng Anh khi giao tiếp với con họ mặc dù chúng còn rất nhỏ (trong khi họ nói chuyện với nhau bằng tiếng Việt), tôi cũng không hiểu vì sao?

Nếu tôi là đứa con của ông bố, bà mẹ đã bỏ tất cả sang đây, chịu bao nhiêu nhọc nhằn để cho tôi được ăn học ở Mỹ thì tôi sẽ không ngồi đây ủ rũ, phân vân, tủi thân, hay hối hận mà sẽ càng quyết tâm học và đỡ đần bố mẹ tôi (bằng vài công việc làm thêm). Chỉ có một con đường thôi, đó là tiếp tục đi tới. Tất cả là để cho một tương lai khởi sắc hơn, để tôi có thể là điểm tựa vững chắc nếu sau này gia đình tôi có quyết định trở về Việt Nam sinh sống.

Thế hệ 8x như tôi, đặc biệt là lứa lớn lên ở Việt Nam, luôn hướng về quê hương. Nhưng tôi cho rằng không cứ phải ở Việt Nam thì mới giúp được đất nước. Mỗi người tùy vào hoàn cảnh của mình có thể đóng góp cho quê hương bằng nhiều cách khác nhau. Tôi thì muốn lĩnh hội thật nhiều những kiến thức của các nước giàu mạnh để tương lai tôi mong trở về và truyền đạt nó cho những đàn em, đàn con cháu của mình ở trong nước.

Tôi viết bài này cũng mong động viên những người Việt ở xa quê đang có cuộc sống chật vật hãy cố gắng lên, và hãy đùm bọc nhau để đi tới cái đích của mình. Tôi rất cảm thông với họ khi có ai đó nói rằng “sao không về Việt Nam đi, có ai bắt phải ở lại Mỹ đâu!”. Có mấy ai đủ can đảm quay về và đối diện với những thị phi, những cái nhìn soi mói, với cái mác “kẻ thất bại”? Tôi biết, không phải cứ ra đi thì nhất định phải thành công, nhưng đủ bản lĩnh để vượt qua được cái miệng thế gian thì không phải ai cũng làm được.

Quincy Nguyen