Đời nail xuyên bang: ‘Nhiều chuyện dở khóc dở cười’

“Ði xuyên bang có cái sướng là chỉ trả tiền ở khoảng $300-$400/tháng cho chủ nhà thôi, không có bill gì hết thành ra gần như tiền làm ra còn đủ hết. Cho nên ai muốn ‘save’ tiền thì đi xuyên bang là tốt nhất,” anh Huy Trần, sau gần 20 năm đi xuyên bang, chia sẻ kinh nghiệm.

06:00 12/02/2018

Theo anh Huy, trong thời điểm này, tiền kiếm được khi đi xuyên bang không nhiều hơn ở California là bao nhiêu, nhưng “ở California làm ra bao nhiêu xài bấy nhiêu vì mình có bạn bè, có quán cà phê, có tiệc tùng, nên mình chi tiêu nhiều. Trong khi đi xuyên bang thì chỉ có tiền vô không có tiền ra.”

Còn chị Loan Nguyễn nhớ lại. “Trước khi đi, tôi phải gọi hỏi chủ xem một tuần chủ bao lương bao nhiêu. Thợ đi xuyên bang thì dứt khoát chủ phải bao lương, khi hơn thì chỗ tôi chỉ chia 5/5, rồi tiền ăn, tiền ở bao nhiêu. Mình tính toán xem mỗi tháng sẽ dư được bao nhiêu.”

“Thời đó nếu tiện tặn, đi làm ở nhà ‘shared,’ đi chung xe chủ, thì chỉ sau chừng 3, 4 năm là đủ tiền mua nhà. Có người thì đi cố gắng để dành tiền sau 2, 3 năm về lại California mở tiệm hay chuyển sang nghề khác,” chị Loan cho biết.

Kyle Trần kể chi tiết hơn: “Trước khi đi xuyên bang thì mình cũng chỉ biết coi qua báo, gọi điện thoại hỏi lương bổng, ăn ở thế nào rồi nhắm mắt mà đi đại, hên xui thôi, đâu biết trước chủ tốt hay không!”

Thợ đi xuyên bang hầu hết đều ở chung nhà chủ, đi chung xe với chủ. Chính vì thế nhiều chuyện dở khóc dở cười đã xảy ra.

Kyle kể chuyện anh từng chứng kiến một người chủ ở North Dakota đuổi một cô thợ ra khỏi nhà ngay trong đêm bão tuyết, trong khi cô gái đó mới từ California sang làm được ba ngày!

“Mà chị biết North Dakota lạnh tới mức nào không!” Giọng Kyle nghe như đắng chát.

Hỏi lý do vì sao, Kyle cho biết do mâu thuẫn trong vấn đề lương bổng, chủ hứa trả theo mức lương cho người có kinh nghiệm, trong khi tay nghề thực của cô thợ thì chưa đạt đến mức chủ yêu cầu.

Có lẽ cũng chính từ điều này mà trong khi mọi người cho rằng thợ mới ra nghề nên đi xuyên bang kiếm việc thì Kyle lại quan niệm: “Phải thật giỏi hãy đi xuyên bang, vì mình giỏi thì chủ sẽ cần mình, còn không, khi bỏ đi cũng dễ dàng tìm được nơi khác.”

Anh Huy Trần lại có kinh nghiệm khác về chuyện mà anh gọi là “lật lọng” của chủ.

Theo lời anh Huy kể, có chủ đăng báo tìm thợ. Sau khi đã thỏa thuận lương bổng, ngày giờ ra phi trường đón thợ, thì “đùng một cái họ mướn được ai đó, thế là họ bỏ mặc người thợ mới kia, không thông báo mà cũng chẳng ra đón. Mặc người thợ đi xuyên bang kia bơ vơ như vậy.”

Ðó là chuyện giữa chủ và thợ. Những va chạm giữa thợ và thợ cũng phức tạp không kém.

“Nếu làm ở California, mình có nhà cửa, làm xong thì mình về nhà mình, có bực mình nhau thì cũng chỉ gặp lúc đi làm. Còn đi xuyên bang, thợ đã không ưa nhau, vừa gặp trên tiệm, về nhà cũng gặp thành ra bực bội lắm,” Kyle nói.

Theo lời Kyle, anh từng chứng kiến những “điều khủng khiếp của thợ Nail xuyên bang,” như “thợ ghét nhau chửi nhau, đánh lộn ngay trong tiệm. Rồi thợ ghét chủ, lén quay lại những cảnh chủ làm dơ này nọ rồi bỏ lên Youtube, chưa kể họ lên những forum về nail để ghi xấu nhau trên đó.”

Ðúng như lời Kyle Trần chia sẻ, nếu lên Youtube, chỉ cần gõ chữ “fighting in nail salon” thì người xem có thể tận mắt chứng kiến những cảnh tượng đến đau lòng về cách những người thợ nail đối với nhau, cũng như phải đỏ mặt khi đọc những lời bình luận của người Việt lẫn người bản xứ.

“Người Việt mình không thương người Việt mà còn lật lọng đủ thứ hết,” Kyle nói một cách chán nản.

Nếu lý do phải bỏ từ tiểu bang này đi qua bang khác của Kyle là “do chủ kiếm chuyện, nhất là mỗi khi đến mùa bão tuyết, không muốn trả lương cho thợ hay thấy thợ giỏi, khách thích, sợ không chóng thì chầy thợ cũng mở tiệm nên kiếm chuyện cho thợ bỏ đi” thì lý do tiếp tục xuyên bang của anh Huy Trần còn là vì “nhiều chủ cứ hay giữ trong đầu suy nghĩ thợ xuyên bang là thợ mới ra nghề, lương không cao nên mình phải đi thì tay nghề mới lên và lương mới lên được.”

Cứ thế cuộc đời của người thợ nail xuyên bang luôn là những chuyến đi, mà đôi khi không biết chặng dừng.

‘Cali đi dễ khó về!’

Những người mà chúng tôi tiếp xúc khi thực hiện bài phóng sự này đều là những người thợ xuyên bang và không hề có ý định trở lại California.

Chị Loan Nguyễn, người phụ nữ 54 tuổi ở Texas, đi xuyên bang từ năm 1994 với ước muốn mau chóng kiếm được tiền để bảo lãnh người yêu từ Việt Nam sang, đã thực hiện được ước mơ của mình.

Chị Loan dường như may mắn hơn những người khác ở chỗ, chị tìm được sự thương yêu đồng cảm từ những người khách, mà nay đều trở thành bạn bè, xem nhau như trong gia đình.

“Họ thân thiện và dễ mến lắm. Lúc tôi mới sang không biết gì hết, họ là người chỉ vẽ cho tôi, chở tôi đi những nơi tôi cần, khi tôi có chuyện gì, cả gia đình họ cùng quan tâm, hỏi thăm,” chị Loan nói.

Chính từ những điều đó mà khi bảo lãnh chồng từ Việt Nam sang, chị đã cùng chồng lập nghiệp luôn tại thị trấn nhỏ đó, dù bây giờ “đã sầm uất hơn, với gần 20 tiệm nail của người Việt.”

Anh Huy Trần sau những năm tháng đi hết tiểu bang này sang tiểu bang khác, anh dừng lại ở Chicago gần 9 năm, mua nhà, mở tiệm, tưởng như gắn bó vĩnh viễn tại đó.

“Nhưng khi vợ tôi qua đời, tôi chán nản, bỏ hết tất cả, bán nhà, bán tiệm, lại ra đi.” Không muốn lưu lại những ký ức đau buồn, vài năm sau khi vợ mất, anh Huy lập gia đình mới và sang Texas làm lại cuộc đời.

Nói về nơi đang dừng chân, anh Huy giải thích, “Ở Texas này tiền kiếm được không ít hơn so với những tiểu bang khác, nhưng cộng đồng Việt Nam có đầy đủ, thời tiết không bị lạnh. Hơn nữa, ví dụ bây giờ đang làm cho khách mà muốn đi ăn phở thì cũng mất 10-15 phút thôi là đã có thể lái xe đi ăn được. Còn mấy tiểu bang kia lâu lâu muốn đi chợ Việt Nam phải mất hơn một tiếng, phải mua đồ khó khăn hơn, khí hậu lạnh hơn, tuyết nhiều hơn.”

Cũng bằng kinh nghiệm của mình, anh Huy cho rằng đi xuyên bang chỉ nên là người độc thân hoặc vợ chồng chưa có con. “Vì mình không biết nơi mình đến là đâu, mà con cái thì cần phải có nơi có trường học tốt.”

Còn Kyle Trần thì sau nhiều năm xuyên bang không hề có ý định trở lại California, vì “ở đó tôi có nhiều bạn bè lắm, mà tôi cũng ăn chơi lắm ở đó nên bây giờ không dám về nữa vì sợ lại vướng vào vòng ăn chơi. Mình cứ ở đây kiếm tiền thôi.”

Hiện nay, Kyle đã lập gia đình cùng một cô gái cũng làm thợ nail ở Florida và “đang chuẩn bị có con.”

***

Anh Huy Trần khép lại cuộc chuyện trò bằng lời tâm sự:

“Ði xuyên bang từ những năm 90, tôi đã gặp qua không biết bao nhiêu hạng người, cả nam lẫn nữ. Nail là nghề dung nạp hết tất cả mọi người, và là nghề dễ kiếm việc nhất. Nhưng đây cũng là nghề dễ làm tính tình con người ta thay đổi nhất. Ai cũng nói mình là người tốt, nhưng thực sự khó mà dằn lòng trước những món tiền nhìn thấy trước mắt. Hai người khách bước vào tiệm, người sẽ tip $20, người không tip đồng nào, mình muốn chọn ai? Cho nên đã bước vào nghề này, phải biết sống khéo lắm thì mới không có chuyện.”