Động thái bất ngờ của chính quyền Tổng thống Biden về Biển Đông

Việc Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan khẳng định chính quyền của Tổng thống Joe Biden công nhận phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế (PCA) năm 2016 về Biển Đông là một động thái gây nhiều chú ý.

07:30 24/02/2021

Hôm qua 22.2, tờ The Philippine Star đưa tin Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Sullivan đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Philippines Hermogenes Esperon nhân kỷ niệm 70 năm hai nước ký hiệp ước phòng thủ chung.

Không chấp nhận yêu sách của Bắc Kinh

Tờ báo dẫn lời Cố vấn Sullivan, nói trong cuộc điện đàm, rằng chính quyền của Tổng thống Joe Biden khẳng định sự công nhận đối với phán quyết của PCA hồi năm 2016 về Biển Đông. Theo đó, Washington xem phán quyết này “là cuối cùng và mang tính ràng buộc pháp lý”.

Cùng ngày 22.2, trả lời Thanh Niên, PGS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản; học giả tại Quỹ châu Á - Thái Bình Dương ở Canada) nhận xét việc chính quyền của ông Biden đưa ra tuyên bố trên nhằm chứng tỏ Mỹ sẽ đứng về phía các đồng minh như Philippines trong các vấn đề về Biển Đông và thậm chí hơn thế nữa.

“Cùng với các tuyên bố từ chính quyền của Tổng thống Biden về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, Đài Loan, Hồng Kông… thì có thể thấy tân chủ nhân Nhà Trắng nhấn mạnh rõ ràng về việc không chấp nhận các yêu sách bành trướng của Bắc Kinh đối với Biển Đông, cũng như các hành vi đe dọa nhằm vào Đài Loan”, ông Nagy đánh giá.

Nhiều động thái từ Washington

Thời gian gần đây, Mỹ liên tục có nhiều động thái “răn đe” Trung Quốc về Biển Đông.

Cụ thể, Mỹ đã chỉ trích luật hải cảnh mới của Trung Quốc - vốn cho phép hải cảnh Trung Quốc nổ súng nhằm vào tàu nước ngoài ở vùng biển mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền.

Ngày 20.2, Reuters dẫn lời phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price khẳng định nước này “quan ngại về ngôn từ trong luật hải cảnh mới vốn rõ ràng ẩn chứa rủi ro tiềm tàng là lực lượng hải cảnh Trung Quốc có thể sử dụng vũ lực để củng cố yêu sách của Trung Quốc, các tranh chấp biển và lãnh thổ đang diễn ra ở biển Hoa Đông và Biển Đông”.

Trước đó, Mỹ đã chủ động nhóm họp các ngoại trưởng thuộc nhóm “bộ tứ kim cương” (gồm Mỹ, Nhật Bản, Úc và Ấn Độ). Sau cuộc họp, thông cáo từ Bộ Ngoại giao Nhật cho thấy “bộ tứ” đã thảo luận về luật hải cảnh mới của Trung Quốc.

Về mặt quân sự, 2 nhóm tác chiến tàu sân bay của nước này là USS Theodore Roosevelt (CVN 71) và USS Nimitz (CVN 68) vừa có cuộc tập trận chung ở Biển Đông vào ngày 9.2.

Cần thêm thời gian

Tuy nhiên, PGS Nagy cho rằng: “Bước tiếp theo mà các đối tác và đồng minh của Washington cần theo dõi là các tuyên bố cần chuyển biến thành hành động cụ thể. Ví dụ, Washington cần phải có hành động để ngăn chặn việc Bắc Kinh thiết lập “vùng xám” ở Biển Đông và biển Hoa Đông, cũng như ngăn chặn Trung Quốc có hành vi gây căng thẳng ở Biển Đông”.

“Vẫn còn quá sớm để nói các biện pháp cụ thể của chính quyền Tổng thống Biden sẽ là gì. Nhưng chắc chắn trong năm 2021 sẽ là một phép thử chung trong bối cảnh Trung Quốc khó lòng thỏa hiệp vì đây là giai đoạn kỷ niệm 100 năm Đảng Cộng sản Trung Quốc ra đời”, PGS Nagy nhận xét.

Cũng trả lời Thanh Niên, TS Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) nhận định dù chính quyền của Tổng thống Biden khẳng định Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Mỹ”, nhưng nội các của ông Biden vẫn đang đánh giá lại chính sách đối với Bắc Kinh.

Hơn thế nữa, theo TS Nagao, chính quyền của Tổng thống Biden đang cho thấy có rất nhiều vấn đề đối ngoại cần thực hiện. Nhà Trắng đang định nghĩa các vấn đề Trung Quốc, Nga, CHDCND Triều Tiên, Afghanistan, Iran, Yemen, biến đổi khí hậu... đều là các chủ điểm an ninh quan trọng.

Vì thế, Washington đã hoãn kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan và Đức. Trong bối cảnh muốn giải quyết nhiều vấn đề cùng lúc, Mỹ khó có thể bố trí đủ ngân sách quốc phòng và nguồn lực đầy đủ cho tất cả.

Tương tự, ông Carl O.Schuster (cựu Giám đốc bộ phận điều hành của Trung tâm tình báo hỗn hợp - Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của hải quân Mỹ và đang giảng dạy ở Đại học Hawaii về quan hệ quốc tế, lịch sử) đánh giá dù Mỹ có một số động thái quân sự gần đây ở Biển Đông, nhưng hiện tại vẫn là giai đoạn tân chính quyền của nước này “thăm dò” để xem phản ứng của Bắc Kinh. Chính vì thế, cần có thêm thời gian để hiểu rõ chính sách của ông Biden đối với các vấn đề có liên quan Trung Quốc.