Du học sinh ở Mỹ quá hạn visa, có bị bố ráp không?

Hôm 13 Tháng Năm, 2018, chính quyền Tổng Thống Donald Trump thông báo một kế hoạch mới nhằm bố ráp thành phần sinh viên du học và trao đổi văn hóa quốc tế ở quá hạn visa.

23:00 02/06/2018

Theo UPI, cơ quan di trú Mỹ cho hay những người này sẽ bắt đầu bị coi là “hiện diện bất hợp pháp” trên đất Mỹ kể từ ngày visa loại F, M, hoặc J của họ hết hiệu lực.

Visa F-1 dành cho sinh viên vào Mỹ học đại học. Visa M-1 dành cho sinh viên vào Mỹ học nghề. Visa J-1 dành cho các nhà nghiên cứu, học giả, giáo sư, và học sinh cũng như sinh viên trao đổi qua các chương trình văn hóa, hoặc tu nghiệp y tế hoặc thương mại.

Cả ba loại visa này đều là “non-immigrant” visa, tức là không phải visa di dân.

Theo thông báo này, lệnh mới sẽ được áp dụng kể từ ngày 9 Tháng Tám năm 2018.

Thông báo nói rằng, cách tính mới này về thời hạn vi phạm sẽ thay thế quy định cũ, vốn có hiệu lực từ năm 1997.

Theo quy định cũ, các sinh viên và những người thuộc thành phần trao đổi văn hóa quốc tế, sẽ bắt đầu bị tính số ngày “hiện diện bất hợp pháp” kể từ lúc bị cơ quan di trú khám phá sự vi phạm của họ.

Làm sao biết có bao nhiêu sinh viên ở quá hạn visa?

Trước hết, để bố ráp những sinh viên ở quá hạn visa, cảnh sát di trú (ICE) phải biết họ ở đâu.

Trong bài nghiên cứu “Border Metrics: How to Effectively Measure Border Security and Immigration Control” của Migration Policy Institute số Tháng Giêng, 2016, trở ngại căn bản trong việc đếm người ở quá hạn visa tại Mỹ là (khác với hầu hết các quốc gia Châu Âu) Bộ Nội An không đếm đầu người từ Hoa Kỳ đi ra.

Nói cách khác, trong khi Mỹ kiểm soát từng người nhập cảnh, chính quyền lại không kiểm soát từng người xuất cảnh hoặc hồi hương.

Vì vậy, cơ quan di trú Hoa Kỳ không thể biết rõ có bao nhiêu người rời nước Mỹ.

Để giải quyết vấn đề này, năm 1996, Quốc Hội yêu cầu sở di trú phát triển và thực hiện hệ thống tự động thu nhập thông tin những người đến và rời nước Mỹ, bắt đầu từ năm 1998, để có thể xác định và liệt kê những người ở quá hạn visa.

Mặc dù được yêu cầu như vậy, kết quả của các chương trình thử nghiệm của Bộ Nội An rất giới hạn.

Vì thế, những cố gắng để thống kê đầy đủ số người ở quá hạn visa chủ yếu dựa vào ba phương cách: hồ sơ gián tiếp khi xuất cảnh, dự đoán qua các kiểu mẫu thống kê, và nhờ nhân tố thứ ba thu thập.

Tuy nhiên, việc thu thập này ngày càng được Bộ Nội An và các hãng hàng không phối hợp chặt chẽ hơn.

“Khi một người mua vé đi ra khỏi Mỹ, các hãng hàng không báo cho ICE biết, nhất là sau vụ khủng bố 9-11, và chuyện này không phải là mới mẻ,” Luật Sư Darren Nguyễn Ngọc Chương, một luật sư chuyên về di trú có văn phòng ở Irvine và là một công tác viên với nhật báo Người Việt, nói.

Ở bất hợp pháp sẽ bị ICE bố ráp

Theo Luật Sư Darren Nguyễn Ngọc Chương, theo luật trước đây, chỉ khi nào bị sở di trú quyết định là cư trú bất hợp pháp thì một người ở quá hạn visa mới bị coi là bất hợp pháp.

“Bây giờ tình hình đã khác, nhất là sau thông báo của Tòa Bạch Ốc, một người ở quá hạn visa thì coi như là bất hợp pháp rồi, kể từ ngày quy định có hiệu lực (9 Tháng Tám 2018),” ông Darren nói.

“Nếu ở quá hạn từ 6 tháng tới 1 năm thì bị cấm vào Mỹ trong 3 năm. Nếu ở quá hạn trên 1 năm sẽ bị cấm vào Mỹ 10 năm.”

Ông Darren cho biết thêm, khi ở bất hợp pháp là coi như rơi vào diện bị bố ráp.

“ICE có thể kiểm tra giấy tờ của mình khi đi qua ranh giới giữa tiểu bang này và tiểu bang khác. ICE cũng có thể bắt người ở quá hạn visa khi người này phạm tội vì lúc đó có thể cảnh sát địa phương báo cho ICE. Ngoài ra, để bố ráp du sinh ở quá hạn visa, ICE có thể đến nơi cư trú của mình, dựa theo địa chỉ khai với trường học khi người đó đến du học,” vị luật sư gốc Việt nói.

Luật Sư Andrew Ji, luật sư chánh phụ trách về di trú của tổ chức Asian Americans Advancing Justice ở Los Angeles, cũng có giải thích tương tự.

“Các trường hợp phạm tội sẽ bị bố ráp, bị bắt, và bị trục xuất. Ngoài ra, vô tình mắc lỗi khi xin điều chỉnh tình trạng di trú cũng có thể bị bắt,” Luật Sư Andrew Li nói thêm.

“Ví dụ, một người có khi không biết mình đã ở quá hạn visa, giờ đến sở di trú để nộp đơn xin điều chỉnh một điều gì đó, lúc đó, nếu sở di trú phát hiện, người này có thể bị bắt.”

“Nói chung, nếu đã ở quá hạn visa, đừng để bị bắt trước,” ông Andrew Ji khuyên.

Những người bị coi là ở bất hợp pháp cũng không đổi qua diện khác được.

Luật Sư Darren Nguyễn Ngọc Chương giải thích: “Nếu ở quá hạn visa, tức là bất hợp pháp, sau này không đổi tình trạng di trú qua dạng khác được. Ví dụ, một người sau khi học xong, không về nước, đi kiếm việc, rồi bị quá hạn visa, rồi được công ty nào đó nhận làm, qua loại visa H1-B chẳng hạn, thì sở di trú không cho đổi diện, vì đã vi phạm luật di trú rồi.”

Du sinh hết hạn visa có thể không bị sống bất hợp pháp, nếu…

“Trong ba loại visa, chỉ có F-1 là không có ngày hết hạn. Còn M-1 và J-1 đều có ngày hết hạn,” ông Andrew Li nói. “Cho nên, khi học xong đại học, nếu người đó tiếp tục học bất cứ đâu, coi như visa F-1 của người đó vẫn còn hiệu lực.”

Ông giải thích thêm: “Có người đến Mỹ qua dạng visa F-1 để học ESL, và nếu họ tiếp tục học, coi như visa của họ vẫn còn hiệu lực. Nói chung, chừng nào còn đi học thì visa vẫn còn hiệu lực.”

Nhưng để chứng minh còn đi học, du sinh phải rất cẩn thận trong việc lưu trữ giấy tờ.

“Phải lưu giữ học bạ, và tất cả các giấy tờ liên quan, ví dụ những biên nhận đóng tiền học, để khi bị bố ráp, có thể chứng minh được còn đang đi học. Nói chung, phải lưu giữ tất cả hồ sơ, để khi gặp nhân viên ICE, chứng minh là mình còn đang đi học,” Luật Sư Andrew Ji nói tiếp.

Mời độc giả xem chương trình “Con Yêu” với đề tài “Giải quyết vấn đề của các em bằng sự đồng thuận”(Phần 1)

Liệu có bố ráp được tất cả du sinh quá hạn visa?

Về phương diện này, Luật Sư Andrew Ji cho rằng không dễ bố ráp được tất cả du sinh ở quá hạn visa, nhưng quy định mới có thể gây khó khăn cho những người này.

“Tôi nghĩ, quy định này của chính quyền chỉ là chiến thuật gây khó khăn cho du sinh ở quá hạn visa, bởi vì mọi thứ không thể thay đổi qua một đêm,” ông Andrew Ji nhận định.

“ICE có thể bố ráp được nhiều du sinh, nếu họ thật sự năng động, mở chiến dịch lớn, và có chuẩn bị cẩn thận.”

Theo thông cáo báo chí của Bộ Nội An đưa ra ngày 22 Tháng Năm, 2017, nói về năm ngân sách 2016, có đề cập đến số du sinh vào Mỹ qua ba loại visa F-1, M-1, và J-1, và đây là dữ kiện mới nhất liên quan đến tình trạng này.

Trong số 1,457,556 sinh viên và học sinh vào Mỹ trong năm 2016, có 79,818 người phải rời Hoa Kỳ vì visa hết hạn, tương đương 5.48%.

Trong số 79,818 người này, có 40,949 người bị tình nghi ở quá hạn visa, tương đương 2.81% của tổng số du sinh đến Mỹ.

Nếu tính theo tỉ lệ, vẫn theo Bộ Nội An, visa F-1 có 2.99% sinh viên ở quá hạn, visa M-1 có 2.94% ở quá hạn, và visa J-1 có 2.42% ở quá hạn.

Theo Bipartisan Policy Center, tính tới ngày 5 Tháng Năm, 2017, ICE báo cáo cho biết có 1,184,735 sinh viên thuộc visa F-1 và học sinh thuộc visa M-1 học tại 8,774 trường học.

Trong khi thực hiện bài viết này, nhật báo Người Việt có gọi cho văn phòng ICE của Orange County, có trụ sở tại Santa Ana, để lại lời nhắn, nhưng không được hồi âm.

Dù ở lại quá hạn visa trong bất cứ trường hợp nào, đều là sống bất hợp pháp, khó thay đổi tình trạng di trú, ngoại trừ lập gia đình với một công dân Mỹ, cả hai luật sư đều nói như vậy. (Đỗ Dzũng)