Hối hận vì ít con

Mải lo sự nghiệp, khi nhìn lại con trai duy nhất đã lớn, chị Thu Hà (50 tuổi) muốn có thêm đứa nữa, nhưng bác sĩ nói vợ chồng chị không còn cơ hội.

22:55 19/06/2023

Chị Thu Hà và chồng bằng tuổi, từng du học ở nước ngoài. Như nhiều phụ nữ trẻ hiện đại, chị dồn sức phấn đấu cho sự nghiệp. Khi con trai lên 6, chị tính sinh thêm bé thứ hai vì cũng rất yêu trẻ con nhưng đúng năm đó, chị được bổ nhiệm chức phó phòng của một công ty 100% vốn nước ngoài.

Không muốn lỡ cơ hội thăng tiến, chị bàn với chồng hoãn sinh con. Thu Hà lại vùi đầu vào công việc để củng cố vị trí. Hai năm sau, chị lên chức trưởng phòng. Sự nghiệp đang trên đà phát triển, Hà một lần nữa trì hoãn việc có bé thứ hai vì biết chắc khoảng thời gian nghỉ sinh và đi làm lại sẽ hủy hoại mọi nỗ lực hơn chục năm thanh xuân của chị.

Con trai 12 tuổi, địa vị và kinh tế vững vàng, người phụ nữ Hà Nội bắt đầu tái khởi động kế hoạch sinh con khi đã ngoài 40 tuổi. Biết mình và chồng đều có tuổi, họ chọn giải pháp thụ tinh ống nghiệm để chọn phôi tốt nhất. Nhưng các xét nghiệm cho biết một sự thật phũ phàng: Thu Hà không còn khả năng làm mẹ.

"Tiếc nhưng chúng tôi động viên nhau có một đứa con cũng tốt, sẽ lo được cho con đầy đủ hơn", chị nói.

Nhưng mọi thứ không giống những gì Thu Hà nghĩ. Càng có tuổi, các mối quan hệ xã hội, công việc hay du lịch không còn là thú vui của chị. "Tôi trở về với chính mình, với gia đình nhiều hơn và nhận ra bản thân cô đơn", người phụ nữ 50 tuổi nói.

Con trai chị đến tuổi thanh niên cũng ít khi ăn cơm nhà, ít gần mẹ. Chồng vẫn đi làm đến tối muộn mới về. Xong công việc, chị Hà về nhà, hì hụi nấu nhưng không buồn ăn. Gọi bạn bè rủ đi ăn, đi cà phê nhưng không mấy khi chị tìm được người bởi họ còn mải mê chăm con, chăm cháu. Giờ này chị bắt đầu thấy hối hận, ước năm xưa không quá mải mê với sự nghiệp, đầu tư hơn cho tổ ấm.

Trong khảo sát của VnExpress với câu hỏi: Nếu mới có một con, bạn có muốn đẻ tiếp không? 51% trong số hơn 4.000 độc giả nói "Có" với điều kiện kinh tế cho phép.

Tuy nhiên, sinh ít con lại đang là xu hướng của xã hội hiện đại nói riêng và thế giới nói chung. Tỷ suất sinh của Việt Nam năm 2022 là 2.01 con, thấp nhất kể từ 2018. Nghiên cứu Thế hệ trẻ Việt Nam năm 2020 của Hội đồng Anh chỉ ra giới trẻ Việt coi trọng sự nghiệp hơn gia đình, kết hôn cùng với đó là xu hướng kết hôn muộn, nhu cầu sinh con giảm.

Tiến sĩ xã hội học Phạm Thị Thúy (giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia Phân viện tại TP HCM), nhấn mạnh có hai nhóm đối tượng chính khiến mức sinh thấp là nhóm không muốn sinh thêm con và không dám sinh thêm con.

Nhóm không muốn sinh thêm thường là người có kinh tế, giống như gia đình chị Thu Hà nhưng lo ngại mất cơ hội thăng tiến trong thời gian sinh con và môi trường sống, chất lượng giáo dục thấp. Nhóm không dám sinh thêm đa phần do áp lực kinh tế.

Theo các chuyên gia, tình trạng mức sinh thấp sẽ gây bất lợi cho cơ cấu nhân khẩu học và sự phát triển kinh tế xã hội trong tương lai. Giảm sinh sẽ tạo áp lực ngày càng tăng đối với hệ thống an sinh xã hội dành cho người cao tuổi, suy giảm về nguồn nhân lực đặc biệt là lao động trẻ.

Ở tuổi 75, bà Nguyễn Thị Trang (Hà Nội) bắt đầu nhận thức được tác động khi chỉ sinh một con. Dù có lương hưu, bà cho biết, những hệ lụy tinh thần vì sinh quá ít con là không thể tránh khỏi.

Ngày trẻ, chồng làm giảng viên một trường cao đẳng tại Hà Nội, bà làm công nhân. Đồng lương thời đó quá thấp, vợ chồng quyết định dừng lại sau khi có một con trai, dù vô vàn sức ép từ những người xung quanh. "Tôi dồn mọi thứ cho con, nhưng lớn lên, nó luôn trách bố mẹ để mình con cô đơn", bà nói và thừa nhận dù mình không gây sức ép, con trai vẫn bị áp lực con một.

Hơn 20 năm trước, chồng bà Trang qua đời, nhà cửa càng vắng vẻ hơn. Anh Hùng, con trai bà dẫu được công ty cử đi học và làm việc ở nước ngoài cũng từ bỏ cơ hội, vì không muốn mẹ hay đau yếu phải một mình. Khi lập gia đình, dẫu vợ nhiều lần đề nghị sống riêng, anh vẫn muốn mẹ ở cùng. Hai vợ chồng vì thế mà lục đục. Mỗi lần mẹ ốm, vợ chồng anh chị phải thay nhau nghỉ làm cả tuần chăm mẹ, hết phép thì thuê người.

"Nếu tôi có hai đứa con, cả tôi và chúng đều có nhiều lựa chọn hơn", bà Trang nói.

Vì chỉ có một đứa con, cuộc sống của bà Trang dẫu buồn hay vui đều xoay quanh gia đình nhỏ của con. Chỉ một lời nói vô tình của các con cũng khiến người mẹ tủi thân, trằn trọc đến mất ngủ. Có lần, bà buồn con trai, muốn đi đâu đó cho khuây khỏa nhưng nhận ra mình không có nơi nào để đến. "Bà hàng xóm cạnh nhà tôi có ba đứa con, thi thoảng lại đến chơi nhà chúng nó. Có nhiều con mà dẫu ở xa thì một cuộc gọi hỏi thăm cũng thấy được an ủi", bà nghĩ.

Chuyên gia cho rằng mỗi cặp vợ chồng nên ý thức về trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi và niềm vui khi sinh con. Nếu sinh ít, sau này, những người đầu tiên phải gánh hậu quả là chính họ, sau đó mới đến xã hội.

Chỉ có con gái duy nhất nên vợ chồng bà Hồng Hà biến Hà Trang (25 tuổi, ở TP HCM) thành ích kỷ, chỉ biết ăn bám. Tốt nghiệp một trường đại học top đầu cả nước, ngoại ngữ thành thạo, cô tin khi ra trường sẽ sớm tìm được công việc tốt, thu nhập cao. Có điều, nộp hồ sơ nhiều nơi, cô vẫn không được thỏa mãn nguyện vọng.

Cô quyết định ở nhà mẹ nuôi, đợi có công việc nào thu nhập như ý mới đi làm. Năm ngoái, Hà Trang vay tiền mẹ đầu tư làm ăn. Mừng vì con gái đã nghĩ đến chuyện đi làm, người mẹ rút sổ tiết kiệm đưa con hơn 200 triệu đồng khởi nghiệp. Nhưng số tiền nhanh chóng bốc hơi, cô khóc suốt ngày, thậm chí đòi tự vẫn. Khi con gái vui vẻ trở lại, mẹ nhắc chuyện đi làm, Hà Trang lại gạt đi "mẹ thừa sức nuôi mà cứ bắt con đi làm cho khổ".

Người mẹ cho rằng nếu mình có 2-3 con, sẽ không dành quá nhiều ưu tiên cho con gái, Hà Trang cũng vì thấy bố mẹ còn nhiều mối lo có lẽ không ở nhà dựa hơi mẹ nữa. "Giờ tôi ở tuổi ngoài 50 vẫn phải nuôi một đứa trẻ to xác", bà nói.

Chuyên gia Phạm Thị Thúy khuyên các cặp vợ chồng nếu kinh tế không quá eo hẹp, nên sinh đủ hai con và đừng nghĩ có tiền thì có hay không có con cũng không cần lo về già.

"Không có người trẻ, lấy đâu lao động đủ chất lượng và sức khỏe phục vụ trong viện dưỡng, cho hoạt động của người già", bà cảnh báo.

Gần đây, một người phụ nữ 60 tuổi ở Hải Phòng "gây sốt" vì sinh con khỏe mạnh nhờ IVF, có người khuyên chị Thu Hà đi thử thêm lần nữa. Nhưng ở tuổi 50, chị nghĩ nếu sinh con, mình sẽ lại có thêm một tiếc nuối trong đời, khi không may mất sớm, con sẽ bơ vơ khi còn quá non nớt.