Kinh tế Canada: năm 2018 vững mạnh, nhưng năm 2019 sẽ nhiều sóng gió

Nền kinh tế Canada đã bước vào năm 2018 trên đà tăng trưởng ấn tượng đầy bất ngờ, và sẽ khởi đầu năm 2019 với kết quả khả quan. Nhưng các dấu hiệu suy yếu đã nêu ra một câu hỏi quan trọng: Còn bao lâu nữa tới khi chấm dứt thời kỳ tươi đẹp?

13:00 29/01/2019

Trong gần suốt năm 2018, tỷ lệ thất nghiệp của Canada quanh quẩn gần mức thấp nhất trong 40 năm và số lượng việc làm mới tạo ra khá cao khi các bằng chứng cho thấy nền kinh tế đang hoạt động ở mức gần công suất tối đa.

Thời gian chuyển tiếp từ năm trước cũng có kết quả tốt – Canada có tỷ lệ tăng trưởng 3% trong cả năm 2017, chủ yếu nhờ chi tiêu hộ gia đình cao. Chúng ta sẽ phải đợi ít lâu nữa mới có số liệu cuối cùng, nhưng giới dự báo cho rằng năm 2018 có thể đạt tỷ lệ tăng trưởng cũng khá cao 2%.

Nhưng khi bước sang năm 2019, có nhiều lo ngại là thành quả tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ đó bắt đầu có dấu hiệu chững lại.

Hồi tháng 11/2018, báo cáo cập nhật kinh tế mùa thu của chính phủ liên bang lại dự báo kinh tế tăng trưởng 2% trong năm 2019, nhưng nhiều người tiên đoán rằng tỷ lệ đó có thể sẽ thấp hơn sau khi giá dầu giảm mạnh gần đây.

Thị trường biến động thất thường, triển vọng Mỹ bất định

Ngoài việc giá dầu thô giảm, giới chuyên gia còn nhắc tới những biến động thất thường trong các thị trường tài chính, các tiên đoán rằng nền kinh tế Mỹ – một yếu tố then chốt đóng góp cho tăng trưởng kinh tế Canada – sẽ bắt đầu giảm và cuộc ly hôn khó khăn của Vương quốc Anh với Liên hiệp Châu Âu (EU), có thể gây hiệu ứng lan truyền trên khắp nền kinh tế toàn cầu.

Và cũng có một nguy cơ thậm chí còn lớn hơn: leo thang thương chiến giữa Washington và Bắc Kinh.

Về thương mại, Canada đã vượt qua một năm đầy bất trắc, trong đó có quá trình đàm phán cam go và ký hiệp định USMCA để thay thế Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).

Tuy nhiên, nhiều ẩn số thương mại sẽ tiếp tục chuyển sang năm mới. Chặng đường phê chuẩn NAFTA 2.0 sẽ còn nhiều kịch tính, các loại thuế quan cao của Mỹ đánh vào thép và nhôm vẫn còn và sự đụng độ của các cường quốc giữa hai đối tác thương mại lớn nhất của Canada vẫn tiếp diễn.

“Sẽ luôn có suy ngẫm về các đợt suy thoái theo chu kỳ và, như tôi đã nói, thương chiến giữa Trung Quốc và Mỹ có thể có những tác động lớn đối với kinh tế toàn cầu – những tác động tiêu cực”, thủ tướng Justin Trudeau nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây của hãng tin The Canadian Press.

“Chúng ta phải bảo đảm là chúng ta chuẩn bị sẵn sàng đối phó sóng to gió lớn nếu chúng ta gặp chúng.”

Lãi suất tăng, nợ gia đình cao

Ở Canada, những vấn nạn khả dĩ bao gồm sự kết hợp của nợ gia đình cao, lãi suất tăng và tỷ lệ tăng lương đang chậm lại mà đã “tệ hại” trong khoảng nửa năm sau đợt tăng khá tốt đầu năm 2018, theo Matt Stewart, trưởng ban phân tích kinh tế của tổ chức nghiên cứu độc lập Conference Board of Canada.

Chuyên gia Stewart nói thêm rằng lãi suất tăng đã ảnh hưởng xấu tới chi tiêu của gia đình, vốn là động lực chính của thành quả kinh tế tốt của Canada.

“Đã lâu lắm rồi từ khi chúng ta có suy thoái kinh tê,” Stewart nói. “Tới nay, tôi nghĩ phần lớn tin tức là vẫn tích cực, nhưng mức rủi ro đang tăng lên.”

Do người tiêu dùng nặng gánh nợ nần dự kiến sẽ giảm chi tiêu, đầu tư kinh doanh được xem là nguồn quan trọng kế tiếp để tạo tăng trưởng. Nhưng chuyên gia Stewart nói rằng sự chuyển tiếp đó chưa thành hiện thực vì đầu tư còn thấp, có thể là do các quan ngại về khả năng cạnh tranh. Các doanh nghiệp chưa biết chắc liệu Canada có phải là nơi tốt nhất để họ đổ tiền vào.

Nhằm khuyến khích đầu tư, trong báo cáo cập nhật kinh tế mùa thu, chính phủ liên bang đã công bố các biện pháp ưu đãi thuế doanh nghiệp trị giá hàng tỷ đô-la. Người đóng thuế sẽ phải đợi để xem liệu các thay đổi của liên bang có đủ để khuyến khích thêm nhiều công ty đầu tư ở Canada.

Craig Alexander, nhà kinh tế trưởng của hãng tư vấn Deloitte, nói rằng nền kinh tế sẽ tiếp tục có tăng trưởng tốt trong năm 2019, nhưng có thể thấp hơn đôi chút.

Những giai đoạn cuối của chu kỳ kinh tế

“Chúng ta đang ở vào những giai đoạn cuối của chu kỳ kinh tế,” ông nói. “Điều đó không có nghĩa là sắp có suy thoái, nhưng chúng ta cần thừa nhận rằng chúng ta đã trải qua 10 năm hồi phục, tăng trưởng kinh tế. Các chu kỳ kinh tế thường kéo dài từ 8 tới 10 năm.”

Chuyên gia Alexander nói rằng các thị trường có thể phản ứng quá đà về khả năng một cuộc suy thoái khác có thể sắp xảy ra. Ông nghĩ rằng kịch bản khả dĩ nhất là tăng trưởng sẽ tiếp tục chậm lại.

Ông cũng nói rằng sự chuyển biến của nền kinh tế sẽ có những tác động khác nhau tùy thuộc nơi ta sinh sống.

Ví dụ, ngành năng lượng đối mặt với những thách thức lớn.

Một phần của thực tế này là do đợt giảm mạnh gần đây của giá dầu thô, mà cũng do giá dầu thô Canada còn thấp hơn do tình trạng tắc nghẽn về vận chuyển từ các mỏ dầu Alberta.

“Đây là tin buồn cho Alberta,” Alexander nói. “Họ chỉ vừa mới hồi phục từ cuộc suy thoái lần gần đây nhất.”

Hồi tháng 12/2018, chính phủ liên bang hỗ trợ 1.6 tỷ đô-la cho các công ty dầu khí.

Tuy nhiên, Alberta muốn liên bang giúp vận chuyển dầu từ tỉnh bang này sang các thị trường mới.

Mất nhà máy GM

Khu vực công nghiệp của Ontario cũng sẽ gặp rào cản lớn trong năm 2019. Hãng xe General Motors đã thông báo kế hoạch đóng cửa nhà máy tại Oshawa vào cuối năm 2019. Động thái này sẽ khiến 2,500 người mất việc làm và gây tác hại kinh tế cho vùng này.

Doug Porter, nhà kinh tế trưởng của ngân hàng BMO, nói Canada đã thụt lùi một bước nhỏ trong năm 2018 – và ông dự đoán tăng trưởng sẽ càng chậm hơn nữa.

“Cứ thử nhìn các thị trường tài chính là thấy rõ ràng có nhiều lo ngại là chúng ta đang bước vào một giai đoạn cuối của chu kỳ kinh tế,” Porter nói. “Chúng tôi không cho rằng các rủi ro suy thoái là rất cao tại thời điểm hiện nay, nhưng chúng tôi thực sự nghĩ rằng nền kinh tế Bắc Mỹ sẽ hạ nhiệt trong năm 2019.”

Nguồn: The Canadian Press, 27/12/2018.