'Lời nguyền tuổi 35' với người lao động Trung Quốc

Khi mất việc hồi tháng 2, Han, một nhà thiết kế giao diện 34 tuổi, tưởng rằng 10 năm kinh nghiệm sẽ giúp cô dễ dàng tìm được việc mới.

15:44 29/08/2023

Nhưng hơn nửa năm sau, Han bắt đầu cảm thấy lo lắng. Cô đã gửi hàng trăm đơn xin việc, song chỉ được mời tham gia 4 cuộc phỏng vấn và đều không thành công.

Không còn lựa chọn nào khác, để trang trải cuộc sống tại Bắc Kinh, cô phải làm công việc giao đồ ăn bán thời gian để kiếm sống, với thu nhập khoảng 20 nhân dân tệ (2,8 USD) mỗi ngày. Han còn nhận làm thêm công việc hướng dẫn mua hàng trong siêu thị, nhưng cũng phải bỏ vì viêm ruột thừa cấp tính mà cô cho là do "đứng quá lâu".

"Tôi đã thử mọi công việc có thể, nhưng mất quá nhiều sức hoặc thù lao quá thấp. Trang trải nhu cầu cơ bản hàng ngày dường như rất khó", Han nói, thêm rằng gốc rễ vấn đề là cô đã quá già trong mắt nhiều nhà tuyển dụng, dù cô mới 34 tuổi.

Theo CNN, Han là một trong số rất nhiều lao động thuộc thế hệ millennial (sinh ra trong giai đoạn 1981-1995) ở Trung Quốc lo sợ trở thành nạn nhân của "lời nguyền tuổi 35".

Thuật ngữ "lời nguyền tuổi 35" lần đầu xuất hiện trên mạng xã hội để mô tả tin đồn các tập đoàn công nghệ lớn đang đang sa thải hàng loạt lao động đứng tuổi. Qua thời gian, thuật ngữ này phổ biến đến mức được các quan chức cấp cao Trung Quốc đề cập đến.

Trên mạng xã hội và các website tuyển dụng tại Trung Quốc, rất nhiều bản mô tả công việc nêu rõ yêu cầu ứng viên "dưới 35 tuổi", dù nhiều chuyên gia cho hay đây chưa được coi là tuổi trung niên. Hồi tháng 6, một Đạo quán ở Trung Quốc gây nhiều tranh cãi khi thông báo chỉ tuyển đạo sĩ "dưới 35 tuổi".

Ngay cả chính phủ Trung Quốc cũng loại trừ các ứng viên trên 35 tuổi thi vào nhiều vị trí công chức. Trong kỳ họp quốc hội năm ngoái, nghị sĩ Jiang Shengnan cho rằng quy định này "gây lãng phí lớn nguồn nhân tài".

Các học giả, quan chức hàng đầu Trung Quốc cũng thừa nhận vấn đề về "lời nguyền tuổi 35". People's Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, năm 2022 đăng bài xã luận cho rằng "lời nguyền tuổi 35 là hiện tượng phổ biến trên thị trường lao động", gây nhiều lo ngại trong dư luận.

Năm nay, hãng thông tấn Xinhua nêu các giải pháp có thể giải "lời nguyền" này, gồm đề ra chính sách ưu tiên lao động trên 35 tuổi, hỗ trợ tài chính cho họ và có các quy định chống phân biệt tuổi tác trong tuyển dụng.

Nhưng các giải pháp này có thể không được áp dụng đủ nhanh với hàng triệu người thuộc thế hệ millennial ở nước này, trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc phục hồi chậm sau Covid-19, còn tỷ lệ thất nghiệp đang ở mức cao.

Một trong những lý do khiến "lời nguyền tuổi 35" ngày càng được chú ý là sự phát triển ngành công nghệ và văn hóa "996", làm việc từ 9h sáng đến 9h tối trong 6 ngày mỗi tuần ở Trung Quốc.

Đây là khung làm việc nặng nhọc và rất khó thực hiện với những nhân viên lớn tuổi đã lập gia đình, song lại được áp dụng phổ biến trong lĩnh vực công nghệ non trẻ, có mức độ cạnh tranh cao.

Báo cáo năm 2021 của Xinhua chỉ ra tình trạng những nhân viên chưa được thăng chức lên cấp quản lý trước tuổi 35 có thể bị coi là "kém thành công và dễ bị sa thải".

"Hầu hết nhân viên có 10 năm kinh nghiệm sẽ thành quản lý hoặc lãnh đạo nếu năng lực tốt. Nói cách khác, ngưỡng 35 không phải thước đo tuổi tác mà đo năng lực làm việc của người sử dụng lao động", bài xã luận năm 2022 của People's Daily có đoạn.

"Lời nguyền tuổi 35" cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng phân biệt giới tính nơi làm việc. Nhiều lao động nữ trong độ tuổi này thường phải đối mặt với áp lực công ty không muốn trả lương cho thời gian nghỉ thai sản. Nhiều nữ lao động không được đề bạt, hoặc không được công ty tuyển dụng ngay từ đầu.

"Ở tuổi này, nhiều công ty không sẵn sàng tuyển bạn. Dù tôi nói rằng không có ý định kết hôn, họ không tin. Họ thích những người trẻ và cho rằng tôi rốt cuộc cũng sẽ lấy chồng, đẻ con", Han nói.

Nhiều người có trình độ, học vấn, kinh nghiệm như Han cũng đang phải vật lộn với các công việc không ổn định. Ngày càng nhiều người học thạc sĩ, tiến sĩ với hy vọng tự tạo lợi thế cho mình trong thị trường lao động cạnh tranh, song việc bỏ nhiều năm theo đuổi việc học lại khiến họ mất việc.

Tao Chen, một người sáng tạo nội dung, đã thu hút chú ý từ dư luận toàn quốc sau khi chia sẻ trải nghiệm của mình lên mạng hồi tháng 3.

Sau khi tốt nghiệp thạc sĩ triết học ở Đại học Tứ Xuyên danh tiếng, Tao mất việc trong lĩnh vực báo chí. Anh sau đó tham gia vào một chuỗi dự án kinh doanh nhưng thất bại.

Tao gửi đơn xin việc khắp nơi, nhưng hầu hết không được hồi đáp, số còn lại nói anh "không phù hợp". Ở tuổi 38, không còn nhiều hy vọng tìm việc khác, anh chấp nhận giao đồ ăn để mưu sinh, song cũng từ bỏ vì thu nhập không đủ trang trải cuộc sống.

"Dù tôi có kinh nghiệm tốt, có bằng thạc sĩ, những tôi thực sự không có khả năng cạnh tranh sau tuổi 35", Tao nói. "Tôi gần như suy sụp".