Nghiên cứu chấn động thế giới: Rối loạn giấc ngủ gây mất trí nhớ và Alzheimer

Tại hội nghị TEDMED tổ chức tại Mỹ, kết quả nghiên cứu của một nhóm các nhà khoa học thuộc Viện nghiên cứu khoa học Mỹ đã gây chấn động toàn thế giới: Kết quả thí nghiệm của nhóm các nhà khoa học Mỹ đã chứng minh thủ phạm gây bệnh Alzheimer là chứng rối loạn giấc ngủ.

11:00 27/04/2018

Nhiều người trong chúng ta ít nhiều đã gặp các vấn đề với giấc ngủ hàng ngày. Lý do có thể là vì căng thẳng, thay đổi múi giờ, ốm đau hay sự thay đổi bất thường thói quen sinh hoạt hàng ngày của bạn, lâu dần sinh ra chứng rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Rối loạn giấc ngủ là tình trạng cận giấc ngủ khi bạn thường xuyên gặp ác mộng. Nếu bạn thỉnh thoảng nằm mơ gặp ác mộng, điều đó hết sức bình thường. Tuy nhiên, nrrud bạn gặp ác mộng thường xuyên đến mức sợ phải đi ngủ, hoặc phải thức giấc nhiều lần trong đêm… thì đó là loạn giấc ngủ. Ác mộng liên quan đến những nguy hiểm tự nhiên khiến bạn sợ hãi trong lúc mơ hoặc cũng có thể là những đau khổ hay cảm xúc tiêu cực.

Tại hội nghị TED MED tổ chức tại Mỹ, kết quả nghiên cứu của một nhóm các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu Khoa học Mỹ đã gây chấn động toàn thế giới: Kết quả thí nghiệm đã chứng minh thủ phạm gây bệnh Alzheimer là chứng rối loạn giấc ngủ.

Não bộ thiếu hệ bạch huyết để “dọn sạch” rác 

Não bộ là cơ quan quan trọng nhất của cơ thể cũng là cơ quan tiêu hao nhiều năng lượng nhất. Trọng lượng não chỉ chiếm 2-3% trọng lượng cơ thể tuy nhiên lại tiêu hao tới 25% năng lượng. Hệ thống tuần hoàn máu là nguồn cung cấp ô xy và dinh dưỡng cho não và qua đó cũng sản sinh ra lượng lớn chát thải. Mỗi cơ quan đều sản sinh ra chất thải, và bộ não cũng không ngoại lệ. Nhưng không giống như các phần kia của cơ thể, bộ não không có hệ thống bạch huyết, một hệ thống ống dẫn để lọc các chất thải mà cận một hệ thống khác phụ trách công việc này.

Dịch não tủy “công nhân vệ sinh” dọn rác của đại não

Dịch não tủy là một loại dịch ngoại bào đặc biệt lưu thông trong các não thất và trong khoang dưới nhện do các đám rối màng mạch trong các não thất bài tiết. Số lượng dịch não tủy ở người trưởng thành khoảng 140 ml và trong 24 giờ dịch não tủy được đổi mới từ 3 đến 4 lần.

Dịch não tủy lưu thông từ 2 não thất bên ở 2 bán cầu đại não, theo lỗ Monro đổ vào não thất III nằm ở gian não. Từ não thất III, dịch não tủy theo cống Sylvius đổ vào não thất IV nằm ở hành- cầu não. Từ đây, dịch này theo các lỗ Magendie và Luschka đi vào khoang dưới nhện rồi bao bọc xung quanh não bộ và tủy sống.

Dịch não tủy trao đổi vật chất 2 chiều với tổ chức thần kinh trung ương bằng cách cung cấp các chất dinh dưỡng và lấy đi các chất thải sinh ra trong quá trình chuyển hóa.

N gủ là thời gian “dọn dẹp” rác tốt nhất

Theo một nghiên cứu gần đây của Đại học Rochester thì quá trình làm sạch bộ não chủ yếu hoạt động trong lúc ngủ. Các nhà khoa học cho rằng, phương pháp loại bỏ chất thải duy nhất của não được gọi là hệ thống glyphatic đã hoạt động rất tích cực trong suốt quá trình ngủ, loại bỏ độc tố gây ra chứng bệnh Alzheimer và các rối loạn thần kinh khác.

Hơn nữa, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng trong giấc ngủ các tế bào não giảm kích thước, cho phép đào thải ảnh hưởng tiêu cực hiệu quả hơn. Để chứng minh toàn bộ quá trình “dọn dẹp” chất thải của cơ thể, các nhà khoa học Mỹ đã tiến hành hai thí nghiệm trên chuột, bơm chất màu vào dịch não tủy vào hai thời điểm những cá thể này trong cả khi ngủ và thức. Sự di chuyển của các chất màu cho thấy dịch não tủy chỉ tràn qua não khi chuột ngủ.

Thí nghiệm cũng cho thấy hệ thống glymphatic có tốc độ hoạt động mạnh gấp 10 lần trong lúc ngủ so với lúc thức. Trong khi ngủ, các tế bào não “co lại” khoảng 60% tạo ra nhiều không gian giữa các tế bào, cho phép chất dịch trên di chuyển nhanh và tự do hơn.

Amyloid beta thành phần chủ yếu của chất thải đại não

Kết quả nghiên cứu cũng phát hiện trong số các chất thải bị đào thải trong giấc ngủ của đại não có một loại chất tên gọi amyloid beta, một loại protein tạo ra các mảng bám, là nguyên nhân chủ yếu gây bệnh mất trí nhớ Alzheimer. Khi những mảng bám này đọng lại ở các vị trí khác nhau trong đại não sẽ ảnh hưởng tới chức năng của các tế bào thần kinh từ đó gây nên những triệu chứng khác nhau của hệ thống thần kinh bao gồm suy giảm trí nhớ, rối loạn nhận thức, trở ngại về ngôn ngữ…

Có một điều đáng làm mọi người lưu ý đó là: Nếu không ngủ sâu và đủ giấc Amyloid beta sẽ tích tụ lại trong não gây ảnh hưởng các vùng tạo ra giấc ngủ sâu trong não bộ. Từ đó dần mất đi giấc ngủ ngon và càng ngăn cản việc loại bỏ chất thải này của não mỗi buổi tối. Gây nên tình trạng tích lũy chất này càng ngày càng nhiều và hình thành vòng tuần hoàn ác tính không ngừng nghỉ.

Amyloid beta bắt đầu tích tụ từ 20 năm trước

TS. Daniel Kahneman nhà tâm lý học, người đạt giải Nodel Kinh tế năm 2002, ông là người Mỹ gốc Israel. Ông là người có nhiều nghiên cứu về tâm lý học, thần kinh, và cũng có nhiều kinh nghiệm nghiên cứu bệnh lý và ảnh hưởng của đại não tới sức khỏe. Thông qua rất nhiều ca bệnh mất trí nhớ TS. Kahneman phát hiện trong các mô não của hầu hết bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer, chất Amyloid beta đã bị tích tụ từ hơn 20 năm trước và cũng tìm thấy sự thay đổi bệnh qua ảnh chụp đại não nếu bệnh nhân cải thiện giấc ngủ, ăn uống và vận động hợp lý.

Ngủ sâu là biện pháp tốt nhất 

Những con số này đã nêu lên vấn đề then chốt: Trong cả cuộc đời mình nếu bạn ngủ ít sẽ tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Có nhiều nghiên cứu dịch tễ học với những người có vấn đề về giấc ngủ đã chứng thực được sự liên quan này. Nếu bạn bị mất ngủ, ngưng thở khi ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ sâu và không điều trị sẽ có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn.

Tuy nhiên các nhà khoa học hy vọng thông qua cải thiện giấc ngủ, tăng cường ngủ sâu và đủ giấc có thể làm giảm nguy cơ mắc căn bệnh nan y liên quan đến não bộ như Alzheimer.

Theo soundofhope 

Kiên Định