Người Mỹ 'quay mòng mòng' giữa đại dịch biến ảo

Sự xuất hiện của biến chủng Delta, cùng những khuyến cáo và thông điệp y tế liên tục thay đổi khiến người Mỹ không kịp thích ứng với Covid-19.

02:00 04/08/2021

"Chúng tôi tha thiết muốn chấm dứt đại dịch này, nhưng Covid-19 rõ ràng chưa buông tha. Vì vậy, cuộc chiến của chúng ta phải kéo dài thêm chút nữa. Thật khó khăn và nặng nề, nhưng chúng ta sẽ sát cánh cùng nhau", tiến sĩ Rochelle Walensky, giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), phát biểu hôm 2/8.

Cuộc khủng hoảng Covid-19 mà Tổng thống Mỹ Joe Biden có lẽ từng nghĩ đã được kiểm soát giờ đây biến ảo nhanh chóng, khiến lời hứa về "mùa hè sôi động" của Nhà Trắng tan biến. Nỗ lực của giới lãnh đạo đất nước một lần nữa vấp phải bản chất hỗn loạn của đại dịch. Thay vì một thông điệp nhất quán, giới chức Mỹ lại đang đưa ra những quy định và khuyến cáo khác nhau.

Tại Louisiana, một trong những bang có tỷ lệ tiêm chủng Covid-19 thấp nhất, Thống đốc John Bel Edwards tái áp đặt yêu cầu bắt buộc đeo khẩu trang trong không gian kín, tương tự quyết định của giới chức y tế San Francisco và 6 hạt khác thuộc Khu vực Vịnh ở bang California. Tuy nhiên, Thị trưởng New York Bill de Blasio từ chối đưa ra yêu cầu này, dù nó phù hợp với khuyến cáo của CDC.

Sau khi tuyên bố những người đã tiêm chủng Covid-19 có thể bỏ khẩu trang cả trong nhà và ngoài trời hồi tháng 5, CDC tuần trước một lần nữa thay đổi khuyến cáo, đề nghị người dân tại những vùng dịch nghiêm trọng đeo khẩu trang trong không gian kín, dù đã tiêm chủng hay chưa.

Vài ngày sau, một tài liệu bị rò rỉ và được Walensky xác nhận, giúp giải thích lý do CDC đảo ngược khuyến cáo khẩu trang của mình. Tài liệu đưa ra những số liệu chưa được công bố, cho thấy người tiêm đủ hai mũi vaccine vẫn có thể lây truyền biến chủng Delta với tốc độ tương tự người chưa tiêm chủng.

"Đây là một trong những loại virus dễ lây lan nhất mà con người từng biết đến, giống như sởi, thủy đậu. Delta khác với những chủng virus trước. Tôi biết đây đều là những tin tức đáng thất vọng, và tôi cũng cảm thấy vậy", giám đốc CDC cho hay.

Một quan chức cấp cao giấu tên hôm 2/8 thừa nhận nhiều người Mỹ bị lúng túng sau loạt thông tin đôi khi khó hiểu và có vẻ mâu thuẫn từ chính quyền. Trong khi đó, một quan chức khác cho biết Biden sẽ phát biểu trước toàn quốc vào cuối tuần để nhắc lại và làm rõ những thông điệp chính, bao gồm các vaccine vẫn hiệu quả và an toàn. Lý do khiến ngay cả những người đã tiêm chủng cũng phải đeo khẩu trang trở lại là quá nhiều người chưa tiêm.

"Những điều không thay đổi là sự cần thiết của việc tiêm chủng và hiệu quả bảo vệ của khẩu trang", tiến sĩ Carlos del Rio, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Đại học Emory ở bang Georgia, cho biết.

Theo del Rio, CDC đã mắc sai lầm vào tháng 5, khi tuyên bố những người đã tiêm chủng không cần đeo khẩu trang. Động thái này không sai về mặt khoa học, nhưng khiến mọi người không còn chú trọng biện pháp bảo vệ này, thúc đẩy chính quyền các bang, địa phương và doanh nghiệp bán lẻ bỏ quy định về khẩu trang, tạo điều kiện cho biến chủng Delta lây lan mạnh mẽ.

"Khuyến cáo hồi tháng 5 của CDC đúng về mặt khoa học, từ quan điểm của virus học. Tuy nhiên, về mặt khoa học hành vi thì đây là sai lầm", del Rio giải thích.

Khuyến cáo mới của CDC, rằng những người đã tiêm cũng phải đeo khẩu trang tại các khu vực virus đang lây lan nhanh, khiến giới chức địa phương loay hoay và người dân không biết nên hành động ra sao, đồng thời làm dấy lên làn sóng phản đối từ đảng Cộng hòa.

Giữa lúc đó, cựu tổng thống Mỹ Barack Obama dự định tổ chức một bữa tiệc tại đảo Martha's Vineyard ở bang Massachusetts nhân dịp sinh nhật tuổi 60, với hàng trăm khách mời. Tuy nhiên, phát ngôn viên của Obama cho biết bữa tiệc được tổ chức ngoài trời, không nằm trong khu vực tỷ lệ lây nhiễm cao, thêm rằng cựu tổng thống sẽ tuân thủ tất cả khuyến cáo của CDC.

Trên khắp đất nước, các câu hỏi một lần nữa lại liên tiếp được đặt ra, như có thể dùng bữa bên trong nhà hàng hoặc quán bar không? Sự kiện thể thao thì thế nào? Trẻ em có nên đeo khẩu trang khi đến trường vào tháng 9 hay không? Đến lúc đó trẻ em đã được phép tiêm chủng chưa và liệu có bắt buộc không? Chính xác thì người dân nên sợ hãi cái gì và nên làm gì?

Theo bình luận viên Sheryl Gay Stolberg và Michael Shear của NY Times, không có câu trả lời duy nhất cho những thắc mắc này. Nguy cơ đối với mỗi người là khác nhau, phụ thuộc vào việc họ tiêm chủng hay chưa và nồng độ virus trong cộng đồng. Cùng lúc đó, đại dịch diễn biến quá nhanh chóng và luôn thay đổi, đặt ra thách thức đối với CDC.

"Họ đang rơi vào tình huống cam go và vô cùng khó nêu thông điệp. Các thông điệp đang được đưa ra theo thời gian thực, dựa vào những dữ liệu mới. Thực tế đó có thể khiến công chúng không thoải mái và khó hiểu", Jen Kates, phó chủ tịch Quỹ Gia đình Kaiser, nhận định.

Tuy nhiên, bất chấp việc CDC đã khuyến nghị tất cả nên đeo khẩu trang tại các khu vực virus lây lan nhanh, Nhà Trắng lại gây hoang mang khi yêu cầu những nhân viên liên bang chưa tiêm chủng đeo khẩu trang ở nơi làm việc, nhưng không áp dụng với những người đã tiêm.

Bên cạnh đó, tiến sĩ del Rio đánh giá CDC đã gây tổn hại đến thông điệp quan trọng nhất, là mọi người cần phải tiêm chủng, do hướng sự chú ý quá nhiều vào ca nhiễm đột phá, thuật ngữ chỉ những người đã tiêm đầy đủ hai mũi vẫn nhiễm nCoV, vốn vẫn rất hiếm khi xảy ra. "Tôi lo rằng chúng ta đang tham bát bỏ mâm, khi mọi người quá tập trung vào những ca nhiễm đột phá", ông nói.

"Vấn đề không chỉ nằm ở khoa học, mà còn cần xét đến hành vi của công chúng cùng những quyết định thực tế. Chúng ảnh hưởng đến diễn biến của đại dịch", Kates nêu quan điểm.