Người tài giỏi chưa chắc đã lương thiện, nhưng người lương thiện chắc chắn sẽ tài giỏi

Tài giỏi và khôn khéo thường được coi là một lợi thế trong xã hội ngày nay. Câu chuyện mà nhà sáng lập Amazon, Jeff Bezos kể lại khiến không ít người tự hỏi: “Liệu thông minh có quan trọng hơn tất cả”?

14:00 21/11/2021

Lần tham gia buổi lễ tốt nghiệp năm 2010 tại trường Princeton, nơi ông từng học thời đại học, ông đã kể lại câu chuyện từ ấu thơ của ông cho mọi người nghe.

Câu chuyện như sau:

“Khi tôi còn là một đứa bé, thời gian nghỉ hè tôi thường ở trang trại của ông bà tại Texas. Tôi giúp ông bà sửa chữa máy quạt thóc, chăm đàn gia súc và làm một số công việc nhà khác. Vào mỗi buổi chiều, tôi cùng ông bà cùng nhau xem những vở kịch opera, đặc biệt là vở “Năm tháng của đời người”.

Trong những năm tháng tuổi thơ tôi thường ao ước nó sẽ ở lại bên tôi mãi mãi. Trong thời gian ở cùng ông bà tôi luôn kính trọng và yêu mến họ. Tôi thầm cảm ơn số phận đã mang họ đến bên tôi, những buổi sáng với tiếng gõ leng keng của ông và tiếng thái gọt đồ ăn của bà luôn là miền ký ức trong trẻo trong tâm hồn tôi.

Nhưng với tôi cái mùi khói thuốc lá làm tôi khó, đặc biệt trong những lần du lịch. Tôi thường tránh xa bằng cách ngồi ở ghế băng dài ở cuối. Bà rất ít nói nhưng trái lại bà lại hút rất nhiều thuốc lá.

Ngay từ khi còn nhỏ tôi đã yêu thích những con số và thường tính toán tất cả những chi phí liên quân tới cuộc sống ví dụ: từ lượng dầu tiêu hao khi nấu ăn cho đến những chi tiêu buôn bán tạp hóa, từ việc chi tiền mua ga cho tới tiền mua những thứ nhỏ nhặt như tỏi, tiêu.

Một lần xem tivi, tôi tình cờ nghe được một bài quảng cáo về thuố.c lá trên tivi. Tôi không giống như những bạn cùng lứa tuổi chúng bị hấp dẫn bởi những hình ảnh động thú vị, mà tôi lại chú ý theo dõi nội dung chính họ nói gì.

Người ta nói rằng mỗi điếu thuố.c lá sẽ làm giảm vài phút tuổi thọ, “khoảng hai phút”. Ngay lập tức tôi đã suy nghĩ mình sẽ thử làm một phép toán về việc bà hút thuốc .

Tôi đã dành một ngày để quan sát bà, tôi tính xem mỗi ngày bà tôi hút mấy điếu thuố.c, mỗi điếu thuố.c hút mấy hơi, cuối cùng cũng tính được một con số hợp lý.

Hôm đó, sau khi dành thời gian tính toán và cho ra kết qua, tôi ngả người về phía trước vỗ bờ vai của bà và rõng rạc nói: “Nếu như hai phút hút một hơi thuố.c thì bà sẽ giảm 9 năm tuổi thọ”.

Tôi nhớ rất rõ ràng chuyện gì đã xảy ra và nó nằm ngoài suy nghĩ của tôi. Tôi tự tin vào sự thông minh và khả năng tính toán của mình sẽ nhận được lời khen ngợi nhưng sự việc ngược lại.

Bà nội tôi đã bật khóc khi nghe tôi nói, ông đang chăm chú lái xe thì bỗng nhiên ông lái cho xe vào vệ đường rồi dừng lại. Ông bước xuống xe và mở cửa xe phía bên chỗ tôi ngồi tỏ ý đợi tôi xuống.

Tôi bàng hoàng, ngạc nhiên tự hỏi liệu tôi đã gây ra chuyện gì phiền phức hay sao? Ông tôi là một người trí tuệ và điềm tĩnh nên càng làm tôi bối rối. Ông chưa bao giờ nói lời nghiêm khắc với tôi hay bực mình với tôi chuyện gì. Hay là ông muốn tôi quay trở lại xe và xin lỗi bà nội?

Trong đầu tôi sinh ra rất nhiều loại suy nghĩ và không ngừng lo lắng về điều sắp xảy ra với tôi. Tôi và ông hai người đàn ông đứng cách chiếc xe một đoạn nói chuyện.

Ông nội nhìn sâu vào trong mắt tôi, trầm ngâm một lát sau đó nhẹ nhàng nói: “Jeff à, có một ngày cháu sẽ hiểu, lương thiện so với thông minh càng khó hơn”.

Đó là câu nói khiến tôi, một người luôn tràn đầy tự tin vào sự thông minh của bản thân thực sự ngỡ ngàng và chấn động. Mỗi ngày lớn lên tôi lại hiểu thêm về câu nói của ông. Điều tôi nói có thể chẳng sai chút nào, nó là khoa học. Điều tôi hiểu là trong mỗi điếu thuố.c ấy có hàng tá chất không tốt đối với sức khỏe như thế nào.

Nhưng điều quan trọng nhất tôi không thể hiểu cho tới ngày hôm đó chính là đằng sau mỗi điếu thuố.c bà hút có thể là biết bao ᴛâm sự, biết bao suy tư về những thăng trầm đã qua, về một nỗi buồn niềm đau nào đó mãi hằn in trong lòng bà chẳng thể nguôi ngoai”.

Quả thực điều chúng ta có thể tiếp nhận là tri thức, nhưng điều không thể tiếp nhận mà phải dung dưỡng là một tấm lòng lương thiện. Bởi lương thiện ấy không phải là một loại lý thuyết, mà là sự hòa hợp giữa ý niệm và hành vi, là bản chất nguyên sơ của sinh mệnh con người.

Nhiều người cho rằng càng hiểu biết nhiều thì càng thông minh, càng thông mình thì càng biết thu vén cái lợi cho mình, như thế cuộc sống sẽ ngày càng sung sướng, hạnh phúc. Nhưng càng thông minh, càng khôn khéo, càng tư lợi, con người lại càng đánh mất sự thuần khiết, thuần tịnh vốn có của mình. Vì lương thiện nên biết đủ, vì lương thiện mà biết tha thứ, không so đo tranh giành, không ganh đua ân oán từ đó mà nội tâm thanh tịnh, an hòa. Người có nội tâm thiện lương, tĩnh lặng sẽ sáng suốt, có thể thực thi bất kể sự việc gì bằng cả tấm lòng mình mà không bị danh tiếng ràng buộc, ứс сhế. Người ta nói lương thiện là một loại trí huệ. Người thông minh chưa hẳn đã lương thiện, nhưng người lương thiện chắc chắn là người thông minh nhất.