Sợ nước Mỹ của Trump, người tị nạn từ khắp nơi trên thế giới đổ về Canada

Một phần trong số người xin tị nạn từ Haiti, Sudan, Thổ Nhĩ Kỳ, Eritrea và những người khác đang di chuyển vào Canada trong những tháng gần đây, hy vọng vào nơi có thể trú ẩn.

08:00 25/09/2017

Hàng giờ trôi qua, một chiếc xe taxi đi tới cuối một con đường xa xôi ở vùng cao nguyên New York và chở theo một lượng hành khách trong trạng thái lo lắng và mệt mỏi.

Từ đây đi qua một hẻm núi đến tỉnh Quebec của Canada sẽ là nơi cảnh sát sẵn sàng bắt giữ bất cứ ai nhập cảnh bất hợp pháp.

Không chần chừ, người người kéo đến một cây cầu dựng lên tạm thời, qua một biển báo bằng tiếng Pháp và tiếng Anh, "Không có người đi bộ", và đầu hàng cho các nhân viên chờ đợi.

Đây là một phần trong số người xin tị nạn từ Haiti, Sudan, Thổ Nhĩ Kỳ, Eritrea và những người khác đang di chuyển vào Canada trong những tháng gần đây, hy vọng nơi trú ẩn mà họ tin rằng sẽ bị từ chối ở Hoa Kỳ.

Cảnh sát Hoàng Gia Canada đã đánh chặn gần 3.000 người tìm kiếm người tị nạn tại một trạm xăng bất hợp pháp vào tháng 7, gấp gần 4 lần so với số người bị bắt giữ vào tháng Sáu. Trong hai tuần đầu của tháng Tám, 3.700 người bị bắt giam.

Claude Castonguay, người phát ngôn của lực lượng, nói với các phóng viên: "Chúng tôi chưa bao giờ thấy những con số như vậy”.

Mặc dù con số này đã giảm trong vài tuần qua, nhưng dòng người này đã làm cho các dịch vụ nhập cư và tị nạn của Canada trở nên căng thẳng, khiến các quan chức phải cố gắng tìm chỗ trú ẩn cho tất cả và gây ra nhiều sự chậm trễ trong việc xử lý đơn xin tị nạn.

Chính quyền Canada đã thiết lập lều tại biên giới và cho lắp đặt hàng ghế nằm tại sân vận động Olympic Montreal - một cảnh tượng chói mắt đối với nhiều người Canadavì chúng gợi nhớ đến khu vực chiến tranh. Các trường học, hội trường và bệnh viện bị bỏ rơi cũng được chuyển đổi thành nơi tạm trú cho người di cư.

Sự vội vã đặt ra vấn đề chính trị cho chính phủ tự do của Thủ tướng Justin Trudeau, người phải đối mặt với phản ứng dữ dội từ các đảng đối lập và các nhóm chống lại di dân vì thái độ chào đón của ông đối với người tị nạn.

Buddy Hampton, một tay trống 80 tuổi của Hemmingford, cho biết: "Đất nước chúng tôi đang cố gắng giúp đỡ mọi người", một cộng đồng ở phía Canada của biên giới mà hầu hết người nhập cư đang đến. Ông nói rằng ông thông cảm với những người tìm kiếm một cuộc sống tốt hơn nhưng người dân Canada cũng đã và đang gặp khó khăn.

Các quan chức chính phủ đã đưa báo chí và phương tiện truyền thông xã hội vào những tuần gần đây để cố xua đuổi ý kiến ​​- phổ biến trong số những người nhập cư - rằng bất cứ ai yêu cầu tị nạn ở Canada sẽ tự động nhận được hộ khẩu thường trú.

"Bạn sẽ không có lợi nếu bạn chọn vào Canada một cách bất thường," Trudeau cho biết tại một cuộc họp báo. "Bạn phải tuân thủ các quy tắc, và có rất nhiều các quy tắc."

Cảnh sát nói rằng họ nhận thấy sự gia tăng các đoạn giao cắt bất hợp pháp vào khoảng thời gian cuộc bầu cử Hoa Kỳ vào tháng 11 và nhiều người xin tị nạn nói rằng họ đã mất hy vọng rằng Mỹ sẽ chấp nhận họ chừng nào Tổng thống Trump vẫn nắm quyền.

Sáu nước Hồi giáo chủ yếu là Iran, Libya, Somalia, Sudan, Syria và Yemen đã phải chịu một lệnh cấm du lịch tới Hoa Kỳ do Trump quy định. Nhưng họ cũng bao gồm nhiều người nước ngoài khác đang sợ hãi bởi cuộc đàn áp về nhập cư bất hợp pháp và thề sẽ cắt giảm số lượng người nhập cư thừa nhận là người Mỹ hợp pháp.

Tỷ lệ lớn nhất - khoảng 85% số người hiện đang đến - là những người Haiti thiếu thị thực để vào Mỹ hoặc ở lại quá thời hạn mà họ đang có và bây giờ sợ bị đưa về nhà.

"Chúng tôi đã trải qua một cuộc hành trình mang tính sử thi để tới Hoa Kỳ - người chết trên đường đi", Louina St Juste, một người cha 42 tuổi của Haiti, người đã đi qua 11 nước nói, đang phiêu lưu trên những cánh rừng mưa nhiệt đới và những con sông nguy hiểm một chuyến đi ba tháng từ Brazil đến San Diego năm ngoái. "Và bây giờ họ muốn trục xuất chúng tôi?"

Ông nói ông không thể trở về Haiti, một quốc gia bị thiên tai, bất ổn chính trị, tội phạm bạo lực và dịch bệnh tả. Vì vậy, ông bay đến New York và bắt một xe buýt Greyhound đến Plattsburgh, khoảng sáu giờ về phía Bắc. Từ đó, bạn có thể đi taxi 20 phút qua những cánh đồng và vườn táo để đến Roxham Road, điểm nổi tiếng hiện nay ở thị trấn Champlain, nơi ông ta đã vào Canada.

Vì vậy, nhiều người đang sử dụng địa điểm mà cảnh sát Canada dựng lều về phía biên giới để tìm kiếm người di cư và xác minh họ không gây nguy hiểm. Lều có nhân viên 24 giờ trong ngày, bảy ngày một tuần. Khi đêm bắt đầu trở nên lạnh hơn, họ cũng cấp máy sưởi ấm.

Từ đó, người nhập cư được đưa vào xe bán tải trong 10 phút lái xe đến bến cảng chính thức gần nhất của St. Bernard de Lacolle, nơi quân đội dựng lên nhiều lều để trong khi chờ đợi để nộp đơn xin tị nạn. Cuối cùng, họ được đưa tới các khu trú ẩn ở Montreal, nơi họ hoàn thành quá trình đăng ký và được giúp đỡ tìm nơi ở vĩnh viễn.

Mặc dù đi ngang qua đường Roxham là bất hợp pháp, nhưng các cuộc trao đổi diễn ra giữa cảnh sát và người di cư lại mang lại cảm giác kịch bản được tập luyện kỹ càng.

Một thanh niên Haiti, người đang ở độ tuổi 20, nhảy ra khỏi xe taxi ở phía biên giới Hoa Kỳ, chỉ mang theo những gì anh ta có thể vào một chiếc ba lô nhỏ.

Một sĩ quan Canada gọi anh ta bằng tiếng Pháp và bằng tiếng Anh. Cổng hợp pháp nhập cảnh là ba dặm, cảnh sát cho biết. Nếu anh ta đi qua đây, anh ta sẽ bị bắt.

Những người khác dường như bối rối bởi cảnh báo của cảnh sát viên và do dự. Nhưng cuối cùng, hầu hết mọi người đều vượt qua.

Người di cư biết rằng nếu họ xin tị nạn tại cảng nhập cảnh chính thức, họ sẽ bị quay lại và được yêu cầu nộp đơn tại Hoa Kỳ

Các quy tắc, được ghi trong thỏa thuận năm 2002 giữa Hoa Kỳ và Canada, dựa trên nguyên tắc là những người chạy trốn chiến tranh và cuộc bức hại nên yêu cầu bảo vệ ở quốc gia an toàn đầu tiên họ tiếp cận. Nhưng theo luật quốc tế, một khi người di cư đặt chân lên đất Canada, hợp pháp hoặc không, họ có thể xin tên người tị nạn ở đó.

Những người ủng hộ quyền lợi của người nhập cư phản đối thỏa thuận này, lập luận rằng nó khuyến khích mọi người thực hiện các cuộc vượt biên nguy hiểm.

Đó là một bí ẩn cho thấy những người châu Phi và Trung Đông lần đầu tiên đã khám phá ra đường Roxham, đoạn cắt ngang qua khu rừng rậm và được lót bằng một số căn nhà. Nhưng một khi họ đã làm, mọi thứ se được lan truyền nhanh chóng trên các phương tiện truyền thông xã hội về cách dễ dàng để vào Canada.

Con số này tăng mạnh sau khi chính quyền Trump thông báo hồi tháng 5 rằng họ có kế hoạch thu hồi "trạng thái tạm thời được bảo vệ" cho phép khoảng 58.000 người Haiti chưa có giấy phép cư trú hợp pháp ở Mỹ kể từ khi trận động đất tàn phá hòn đảo của họ vào năm 2010.

Sau đó, Bộ trưởng An ninh Nội địa John F. Kelly đã thông báo cho Tổng thống Hoa Kỳ ngày 22 tháng 1 năm 2018, nhưng kêu gọi những người hưởng lợi sử dụng thời gian để chuẩn bị về nhà. Thông báo lan truyền sự hoảng loạn giữa những người Haiti ở Hoa Kỳ, những người tập trung ở bờ biển phía Đông, trong tầm với của biên giới Quebec.

Chantal Isme, người phục vụ trong hội đồng quản trị của Maison d'Haiti, một trung tâm cộng đồng ở Montreal, đã giúp đỡ những người mới nhập cư hoàn toàn, nói: "Bạn phải hiểu, đây là những người đã được công nhận ở một nước khác, về giấy tờ, thuê căn hộ và đăng ký con cái họ ở trường”.

Tuy nhiên, nhiều người không nhận ra rằng Canada đã chấm dứt sự bảo vệ tạm thời cho người Haiti vào năm 2014, và chỉ những người có thể cho thấy họ phải đối mặt với nguy cơ khủng bố hoặc tra tấn sẽ được phép ở lại.

Ủy ban Nhập cư và Tị nạn Canada đã chấp nhận khoảng 50% yêu cầu tị nạn của người Haiti vào năm ngoái. Hơn 500 công dân Haiti đã bị trục xuất kể từ tháng 1, hầu hết trong số họ đến Hoa Kỳ, nơi họ vẫn có ít nhất là trạng thái pháp lý tạm thời.

Thời gian chờ đợi điều trần để xác định xem đơn xin tị nạn có đủ điều kiện để xem xét kéo dài có thể đến vài tháng. Quyết định cuối cùng có thể mất một năm hoặc lâu hơn.

St. Juste, người đã sống ở San Diego, đang giữ hy vọng của mình.

Khi ông trình bày với các quan chức ở biên giới Hoa Kỳ - Mexico, ông bị giam trong sáu ngày, sau đó thả ra mà không biết phải đi đâu. Ông nói ông đã được đối xử tốt hơn ở Canada.

"Ở đây, họ chào đón chúng tôi. Họ cho chúng tôi thức ăn, một nơi để ở. Tôi muốn trải qua phần còn lại của cuộc đời ở đây", ông nói bên ngoài sân vận động Olympic Montreal, nơi ông sống với khoảng 400 người tị nạn khác.

Trong một vài ngày, St. Juste đã mong đợi thu thập kiểm tra hỗ trợ đầu tiên của chính phủ - thường khoảng 670 đô la một tháng cho một người hoặc 1,200 đô la cho một gia đình bốn người - và di chuyển vào trong một căn hộ.

Bây giờ dòng chảy đã chậm lại, chính quyền Canada không còn có thể tiếp tục giúp đỡ như vậy. Nhưng họ nói rằng có tới 100 người tị nạn vẫn còn hiện diện tại biên giới Quebec.

Cách đây không lâu, một chiếc SUV màu đen kéo đến cuối con đường Roxham. Abubaker Ahmed, lái xe Uber từ Thành phố New York, nói rằng ông có bạn bè cùng với ông, người đã gặp khó khăn chính trị ở Sudan và muốn vượt qua Canada.

Đã có thời gian khi Ahmed đã khuyên những người bạn, một cặp vợ chồng và hai con của họ, ở độ tuổi 4 và 7 xin tị nạn ở Mỹ. Nhưng giờ không còn nữa, Ahmed nói khi anh ta dỡ hành lý. "Mỹ đã thay đổi."