Sốc văn hóa Mỹ và phép thử so sánh với văn hóa Việt

Sốc văn hóa là một thuật ngữ được sử dụng để miêu tả những cảm giác ngạc nhiên và không quen thuộc mà người ta có thể trải qua khi tiếp xúc với một văn hóa mới. Đối với người Việt Nam, việc so sánh văn hóa của Mỹ và Việt Nam là một phép thử thú vị để khám phá những điểm tương đồng và khác biệt đáng chú ý.

09:22 03/10/2023

Sốc văn hóa Mỹ về khía cạnh giao tiếp

Trong xã hội đa văn hóa như Mỹ, việc hiểu và thích nghi với các phong cách giao tiếp đa dạng là một yếu tố quan trọng. Đối với người Việt, những cách thức giao tiếp phổ biến có thể gây bất ngờ và sốc văn hóa Mỹ.

1. Một khía cạnh quan trọng trong giao tiếp là cách diễn đạt lòng biết ơn và xin lỗi. Người Việt thường không quen cảm ơn và xin lỗi công khai, thậm chí có thể ngượng miệng trong những tình huống tương tự.

Trái lại, người Mỹ thường tỏ ra rất lịch sự và thường xuyên sử dụng các từ ngữ như “cảm ơn,” “xin lỗi,” “không sao đâu” để bày tỏ lòng biết ơn hay xin lỗi. Điều này có thể khiến người Việt cảm thấy bất ngờ vì sự trực tiếp và sẵn lòng của người Mỹ, dù thực tế không phải lúc nào họ cũng nghĩ như vậy.

2. Cách thức diễn đạt ý kiến cũng là một sự khác biệt trong  văn hóa Mỹ quan trọng. Người Việt thường có xu hướng nói vòng vo, ẩn ý và giải thích lòng vòng trước khi đưa ra quan điểm chính. 

Ngược lại, người Mỹ thường rất thẳng thắn và trực tiếp. Họ thường trả lời bằng một câu “Yes” hoặc “No” trước khi giải thích chi tiết sau đó. Điều này có thể khiến người Việt cảm thấy khó hiểu và thậm chí làm mất thời gian trong quá trình giao tiếp.

3. Một khác biệt khác đáng chú ý là việc đặt câu hỏi và quan tâm đến chuyện cá nhân. Người Việt thường có xu hướng hỏi nhiều về cuộc sống cá nhân và bày tỏ sự quan tâm. 

Tuy nhiên, người Mỹ thường không hỏi trừ khi có sự cho phép hoặc khi mình muốn chia sẻ thông tin. Họ tránh hỏi những câu không liên quan hoặc quá riêng tư và từ chối trả lời những câu hỏi không phù hợp. Điều này có thể làm người Việt cảm thấy sốc văn hóa Mỹ. 

4. Ngoài ra, cách tranh luận cũng thể hiện sự khác biệt văn hóa Mỹ. Người Việt thường có xu hướng xem mình cao hơn người khác khi tham gia tranh luận và thường không đánh giá đối tác một cách bình đẳng. 

Trái lại, người Mỹ có xu hướng tham gia tranh luận một cách công bằng và đánh giá ý kiến của mọi người dựa trên nội dung chứ không phụ thuộc vào danh tính.

Sự khác biệt về khoảng cách cá nhân

Một trong những khía cạnh mà người Mỹ thường gặp sốc khi đến Việt Nam chính là sự gần gũi trong giao tiếp và khoảng cách cá nhân. Trong khi người Việt mình không có gì đáng ngạc nhiên khi điều này xảy ra, người Mỹ lại giữ khoảng cách và sự riêng tư trong giao tiếp hàng ngày của họ. 

1.Người Mỹ quan tâm đặc biệt đến khoảng cách cá nhân và sự tôn trọng không gian riêng của mỗi người. Nếu một người vô tình xâm phạm vào vùng cá nhân của họ, người Mỹ thường mong đợi người đó tỏ ra thành thật và xin lỗi bằng cách nói “sorry” hoặc “excuse me” để xin phép. Nếu không, họ có thể nhìn người đó như một người ngoài hành tinh, không hiểu và không tôn trọng quy tắc văn hóa của đất nước này. Điều này có thể khiến người Việt mới nhập cư bị sốc bởi văn hóa Mỹ. 

2. Người Việt mình thường có thói quen ăn chung đụng và thoải mái. Tuy nhiên, người Mỹ thường giữ khoảng cách và không muốn người khác chạm vào thức ăn của mình. Ngay cả trong một cặp vợ chồng, họ cũng có thể không ăn chung một dĩa và sẽ sử dụng các chai hay ly riêng biệt để uống nước, nhằm đảm bảo không ai đụng vào những thứ thuộc về riêng họ.

Sự khác biệt trong suy nghĩ về các mối quan hệ

1. Trong văn hóa Việt Nam, người ta thường coi trọng tinh thần nhường nhịn và hy sinh cho người khác. Từ gia đình, hàng xóm cho đến cộng đồng, mọi người đều dựa vào nhau và sẵn lòng giúp đỡ nhau khi cần thiết. 

Tuy nhiên, văn hóa Mỹ lại đặt trọng tâm vào cá nhân và sự tự lập. Đây cũng chính là lý do khiến nhiều người bị sốc văn hóa Mỹ khi mới đến đây. Người Mỹ thường sống cho chính mình, suy nghĩ độc lập và không có xu hướng nhường nhịn quá mức. Điều này có thể tạo ra sự cô đơn trong cuộc sống và làm cho các mối quan hệ xã hội ít gắn kết hơn.

2. Ở Việt Nam, gia đình có vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi người. Cha mẹ thường quản lý và hướng dẫn con cái theo ý mình. Con cái cũng tôn trọng và lo cho cha mẹ khi họ già yếu, và việc làm dâu là một truyền thống đặc biệt quan trọng.

Ngược lại, văn hóa Mỹ coi trọng quyền tự do cá nhân và sự độc lập của con cái. Người Mỹ thường khuyến khích con cái tự lo cho bản thân khi đạt đủ tuổi và không có trách nhiệm chăm sóc cha mẹ khi họ về già.

3. Ở Việt Nam, vợ chồng thường cố gắng giữ vững tình yêu và hạnh phúc gia đình bất chấp những khó khăn. Tình cảm và thể diện xã hội là những yếu tố quan trọng, và chịu đựng để duy trì hôn nhân thường được đặt lên hàng đầu.

Trái ngược với đó, văn hóa Mỹ có sự chấp nhận đa dạng trong quan hệ tình cảm. Nếu vợ chồng không còn hạnh phúc, họ có thể chọn chia tay và tìm kiếm niềm hạnh phúc mới. Quan hệ vợ chồng không còn tốt đẹp có thể chuyển thành một mối quan hệ bạn bè, và trách nhiệm nuôi con thường được chia sẻ.

Sốc văn hóa Mỹ về khía cạnh tiền bạc

1. Một trong những khía cạnh đáng chú ý trong sự khác biệt văn hóa Mỹ là tư duy cá nhân (individualism) và lòng phấn đấu làm việc. Người Mỹ không quan tâm đến việc bạn đến từ gia đình nào, sử dụng điện thoại hay xe hơi gì. 

Khi ra đường, khó có thể đánh giá ai giàu ai nghèo. Tại đây, công việc không bị coi thường, vì mọi người từng trải qua những công việc đơn giản như làm bồi bàn hay giao báo trong quá trình học tập. Thậm chí, người Mỹ thường làm nhiều công việc song song để kiếm tiền trả hoá đơn hàng tháng.

2. Ở Mỹ, lòng trung thực và trách nhiệm trong vấn đề tiền bạc cũng được đặt lên hàng đầu. Người Mỹ có xu hướng chia sẻ chi phí một cách công bằng. Mặc dù ban đầu bạn có thể bị sốc bởi văn hóa Mỹ nhưng điều này lại khiến bạn cảm thấy thoải mái hơn so với Việt Nam. 

Khi đi ăn uống, họ thường áp dụng nguyên tắc “separate” hoặc “split bill” – tức mỗi người trả số tiền tương ứng với món ăn của mình. Điều này thể hiện sự tôn trọng đối với tiền bạc và không ai muốn nợ nần.

3. Khác biệt đáng chú ý khác là việc quản lý tài chính trong hôn nhân. Trong một số quốc gia, vợ chồng thường có tài khoản chung và xài tiền chung. 

Nhưng ở Mỹ, tình hình này thay đổi tùy thuộc vào từng gia đình. Có những trường hợp, tiền bạc được quản lý riêng biệt và mỗi người sẽ tự quyết định cách sử dụng tiền của mình.

Sự khác biệt về làm việc

1. Ở Việt Nam, môi trường làm việc thường mang tính nhân văn và thân thiện. Mọi người thường làm việc một cách nhẹ nhàng và có thời gian nghỉ trưa để thư giãn. Giấc ngủ trưa cũng được coi là một phần trong lịch làm việc hàng ngày. 

Tuy nhiên, bạn có thể bị sốc khi môi trường làm việc tại đây có xu hướng nhanh nhẹn hơn. Người lao động thường làm việc “hăng” và chỉ có khoảng 15-30 phút để ăn trưa.

2. Ở Việt Nam, quán nhậu và các hoạt động giải trí cho đàn ông thường phổ biến, dẫn đến việc ít thời gian được dành cho vợ và con. 

Trong khi đó, tại Mỹ, thời gian gia đình được coi trọng và được đánh giá cao. Người Mỹ thường có thời gian tự do vào cuối tuần hoặc sau khi kết thúc công việc để tận hưởng và tạo kết nối với gia đình.