Sửa máy tính ‘cứu vớt’ dữ liệu, nghề ‘âm thầm’ ở Little Saigon

“Cái laptop của tôi nó không khởi động chú ơi, hôm qua tôi tắt máy mà nó xoay mòng mòng hoài không chịu tắt, chờ lâu quá tôi rút dây điện, giờ thì tắt ngúm luôn. Chú rảnh tới coi giúp tôi được không.”

22:30 18/05/2018

“Cái máy tôi nó bị treo rồi, không làm gì được. Giờ phải làm sao?”

“Chắc máy bị virus hay sao đó, tôi không làm gì được. Hình ảnh, tài liệu biến đâu mất hết rồi.”

Mỗi tuần ông Michael Vinh Trần, Garden Grove, lại nhận cuộc gọi hay khách hàng mang máy tính đến tận nhà nhờ ông sửa. Khách của ông không chỉ cộng đồng người Việt ở Little Saigon, mà cả các sắc dân khác cũng tìm đến để sửa trục trặc hardware (cương liệu); thay thế linh kiện laptop; vệ sinh, nâng cấp và bảo trì laptop; sửa trục trặc của hệ điều hành Windows; diệt virus; phục hồi dữ liệu; máy in trục trặc; cài software (nhu liệu) Microsoft Office như word, powerpoint, excel…

“Máy điện toán laptop và desktop sử dụng lâu ngày thì việc hư hao là không thể tránh khỏi. Do vậy, để đỡ tốn chi phí cho việc thay máy mới, nhiều người đến với tôi và trở thành khách hàng thân thiết mấy chục năm nay,” ông nói.

Và cứ thế, dịch vụ chuyên sửa computer, laptop, diệt virus… hoạt động một cách âm thầm ở Little Saigon như điều tất yếu của cuộc sống.

Nhỏ có virus của nhỏ, lớn có virus “người lớn”

Ông Michael cho biết: “Mọi lứa tuổi đều đến tôi để sửa máy, trẻ 15-16 tuổi tới cùng với cha mẹ do máy bị ‘dính’ virus khi chơi game. Còn người lớn thì do email, nhất là vào những trang web ‘không đàng hoàng,’ thế là dễ dàng để virus xâm nhập.”

“Những trang web ‘xấu’ không những dễ bị virus mà còn bị hacker nữa. Virus không nguy hiểm bằng hacker, bởi vì virus chỉ là cái bệnh, con người tạo ra virus thì có thể diệt được nó. Còn hacker có thể thấy được những gì trong máy, và dễ dàng đánh cắp dữ liệu,” ông nói.

“Với email, nhiều người khi nhận email thì đều hấp tấp bấm vào xem, rồi lại bấm vào đường link kèm trong email, thế là dính virus đính kèm. Khi nhận email phải coi cho kỹ chính xác có phải tên của mình và đúng email của mình không, rồi người gửi là ai, email có đáng tin cậy không… để tránh bị trúng kế. Đáng nói là hiện nay có rất nhiều email nói là họ có một số tiền muốn tặng, nhưng để nhận được tiền thì phải đưa thông tin cá nhân. Nhiều người vì lòng tham nên trúng kế,” ông nói tiếp.

“Còn với những ai thường tìm những chương trình software được là cho miễn phí thì đây là những người dễ bị hacker nhất. Thật sự ở Mỹ có một câu là ‘Nothing is Free.’ Nhiều người cứ thấy cho miễn phí nhưng thực sự không phải như vậy, những cửa sổ pop-up đi kèm buộc người dùng phải bấm vào, chính là đường dẫn của hacker đưa ta vào ‘tròng.’ Nói chung, nhỏ có virus nhỏ, lớn có virus lớn, già có virus già là như vậy,” ông nói thêm.

Một nguyên nhân nữa khiến máy bị hư là do “computer có tuổi đời của nó. Khi xài trong thời gian dài thì hard drive (ổ cứng) sau 4-5 năm phải chậm đi chứ, làm sao nhanh được. Hard drive chạy chậm thì chương trình software bị chậm, nên mỗi khi update hay bị quay vòng vòng. Nhưng nhiều người không biết nên họ tắt nguồn đột ngột, do đó Windows bị hư, buộc họ phải sửa và lấy lại data (dữ liệu gồm hình ảnh, văn bản, tài liệu…),” ông cho hay.

“Hiện tại mọi người đang bị trục trặc nhiều nhất là Windows 10, nó tự động update nên mỗi lần tắt máy thì nó cứ đòi update. Thường thì update rất lâu, bình thường cũng 1-3 tiếng, có máy chậm quá đến 6-8 tiếng, chứ không phải bị hư. Software chỉ hư khi ta tắt máy đột ngột,” ông nói.

Ông khuyên: “Khi vào những trang web mà có những yêu cầu cần phải cài những chương trình khác mới coi được, thì đừng cài, bởi vì máy tính hiện nay đều hỗ trợ tốt. Còn bất khả kháng phải download để cài một chương trình nào đó vào máy thì cần phải có nhu liệu chống virus, bởi vì khi cài vào máy một cái gì mà mình không biết, thì coi chừng có những cái ăn theo sinh ra virus, hoặc hacker lợi dụng xâm nhập.”

Coi chừng nhu liệu gián điệp (spyware)

Ông Andy Nguyễn cùng những linh kiện máy tính trong xe để có thể chạy đến nhà khách hàng bất cứ lúc nào. (Hình: Quốc Dũng)

Ông Andy Nguyễn, Garden Grove, không những sửa máy tính tại nhà, mà còn đến tận nhà để sửa giúp, bởi vì: “Do ở đây nhiều người lớn tuổi không đi được thì mình chạy tới nhà. Nghe khách mô tả tình trạng của máy thì tôi biết bệnh gì và cần sửa cái gì. Có những cái dễ quá, tôi biết khách tự làm được nên hướng dẫn miễn phí trên điện thoại luôn.”

Ông cho biết, hiện nay không dễ bị virus, bởi vì “virus bây giờ rất tinh vi. Nó phát tán bằng các nhu liệu gián điệp (spyware) và nhu liệu tung quảng cáo (adware). Đây là những cỗ máy phát tán các loại mã trojan, worm… hiểm độc có thể lây lan đến các máy tính khác hoặc đến những vị trí khác trên web.”

Hacker khi tung ra các spyware, người dùng cài đặt vào máy tính, adware sẽ kích hoạt cho các cửa sổ quảng cáo nhảy xổ ra màn hình, hoặc lén lút theo dõi thói quen lướt web của người dùng. Từ đó, spyware đánh cắp những dữ liệu nhạy cảm từ máy tính của nạn nhân, bao gồm mật khẩu, email, số thẻ tín dụng, thông tin cá nhân… Spyware chủ yếu lừa đảo tài chính trên mạng và chủ nhân của máy tính hầu như không biết đến sự hiện diện của nó trong máy của mình.

Ông nói: “Mọi người rất ngây thơ khi chính mình dẫn trộm vào nhà. Lý do là spyware thường được gửi kèm theo các nhu liệu miễn phí (freeware) hoặc nhu liệu chia sẻ (shareware) mà người dùng tải về dùng thử từ Internet, bởi vì miễn phí! Spyware sẽ được tự động cài đặt một cách bí mật mà người dùng hoàn toàn không hề hay biết. Khi đã xâm nhập thành công, spyware có thể điều khiển một số tính năng lướt web của máy tính, ghi nhận lại các thông tin trong máy và âm thầm gửi về cho chủ nhân của nó những thông tin thu thập được.”

“Một khi thấy cửa sổ pop-up đi kèm trong các trình duyệt web (Internet Explorer, Opera, Firefox, Chrome…), thì đó chính là dấu hiệu của spyware. Nó chứa đựng nội dung quảng cáo hoặc một thông báo tự động nhảy ra màn hình mỗi khi người dùng khởi động vào Windows hoặc chạy trình duyệt web,” ông nói thêm.

Để tránh bị spyware, theo ông, không nên vào những trang web ‘không đàng hoàng,’ hay thấy quảng cáo những món hàng rẻ một cách bất thường hay những sản phẩm bất hợp pháp.

“Không nhấp vào những đường link hay một đính kèm trong email từ một người lạ. Ngay cả email của người quen cũng có thể bị hại vì người quen đó đã bị hacker thâm nhập và dùng email của người đó để đánh lừa những người khác. Cũng cần chú ý, nhà băng hay sở thuế, sở an sinh xã hội… không bao giờ gửi email hỏi về những thông tin như mật khẩu hay số an sinh xã hội,” ông khuyên.

Không “moi” tiền khách bằng mọi giá

Nói về “hành động nghĩa hiệp” chuyên đi “săn”… virus, spyware, sửa máy tính cho mọi người, ông Andy Nguyễn nói: “Thực ra tôi mới vào cộng đồng mình khoảng một năm rưỡi nay, còn trước đó thì làm hãng Mỹ cũng hơn 20 năm.”

Những đồ dùng cần thiết cho công việc sửa máy tính trong xe ông Andy Nguyễn. (Hình: Quốc Dũng)

Theo cha qua Mỹ theo diện H.O. năm 1991 khi 27 tuổi, ông Andy học ngành computer science ở đại học Cal State Long Beach. Tuy nhiên, ông chỉ học những học phần nào cần thiết để có thể nhanh chóng đi làm kiếm tiền.

“Thời điểm đó ngay lúc network phổ biến nên tôi có được việc làm. Làm đến năm 2015 thì hãng cắt giờ làm do tôi bị phạt tội uống rượu lái xe. Sau đó tôi ra giúp cho công ty người bạn, rồi thì công ty của bạn cũng đóng cửa nên tôi bén duyên với công việc sửa máy tính tới nay,” ông kể.

“Mà tôi đến với công việc này cũng tình cờ. Đứa em làm plumbing nói rằng, sao tôi có nghề mà không đăng báo, thế là nó đi đăng báo giùm tôi. Lúc đó khoảng cuối Tháng Mười, 2016. Tôi cũng đâu biết nó đăng báo cái gì đâu, tự nhiên có người gọi điện thoại hỏi tôi sửa máy tính phải không, chợt hiểu ra, thế là tôi làm luôn,” ông kể tiếp.

“Vậy là từ đó đến nay tôi chỉ dùng một câu đăng báo này ‘Chuyên sửa computer, laptop, desktop và mọi vấn đề liên quan tới computer. Trên 15 năm kinh nghiệm, thành thật, tận tâm, giá rẻ. Có thể đến tận nhà. Andy Nguyễn (714) 251-3306.’ Tôi không chỉ sửa computer, mà có nhà cần sửa lặt vặt nhờ tôi kiếm người sửa đèn, công tắc… thì tôi cũng làm luôn. Tức là đụng đâu thì làm đó luôn. Bỗng nhiên trở thành ‘thợ đụng’ luôn,” ông cười nói.

Không chỉ sửa máy tính cho khách, ông còn dành thời gian để hướng dẫn họ cách sử dụng máy. “Có nhiều khách lớn tuổi gần như không biết gì nhiều về computer. Tôi tới họ làm, có khi họ hỏi đến nỗi ngồi mấy tiếng đồng hồ luôn. Trước khi ra về, tôi viết ra để họ theo đó mà làm, nhưng họ cũng quên. Mà chỉ có một chuyện là copy-paste thôi, thương lắm,” ông tâm sự.

Ông cho biết: “Nghề này có nhiều người làm, nhưng không vì thế mà cạnh tranh nhau để lấy tiền khách hàng. Máy hư cái gì tôi cũng sửa được hết, nhưng nó có đáng giá để sửa không, ví dụ cái máy cũ chỉ khoảng $150, mà tiền sửa gần cả $100, tôi khuyên người ta khỏi sửa. Thật ra người ta đăng báo sửa chỉ $25, nhưng tôi lấy $35, mà có phải lúc nào cũng lấy tiền đâu. Cuốn theo đồng tiền không phải là cách. Khi tôi đến nhà thì thấy khách hàng lớn tuổi rồi, nên người ta muốn đưa nhiêu đưa, vì có nhiều người tội nghiệp lắm.”

Ông Andy cho hay, công việc hiện tại của ông đủ trả tiền nhà, tiền bill hằng tháng, cộng với tiền làm nail của vợ ông cũng đủ để nuôi ba đứa con trai, trong đó hai đứa học đại học, một đứa học lớp 11.

Còn ông Michael Vinh Trần, năm nay bước vào tuổi 57 nhưng ông bố này chỉ có một cô con gái 14 tuổi. Ông nói: “Vì mê việc mà tôi lấy vợ trễ, nên cha già con mọn.”

Ông sang Mỹ năm 1978, học xong trung học thì năm 1985 ông vào đại học UCI học ngành ICS (information and computer science), sau đó ông làm trong ngành computer hơn 20 năm và làm cho nhiều hãng như AMD (Advanced Micro Devices), Hitachi (ở Minnesota), Micron Technology (ở Ohio)…

Đến Tháng Mười, 2013, ông không đi làm công nữa, mà mở tiệm có tên là Michael’s PC Repair, góc đường Brookhurst và Hazard, Westminster, phía sau cây xăng ARCO, chuyên sửa computer, laptop, iPad và iPhone; thiết kế website, đồ họa và phục hồi dữ liệu; làm cho máy computer chạy nhanh và diệt virus; gắn DSL, Internet, và networking; gắn hệ thống máy tính tiền cho cửa tiệm; gắn hệ thống máy báo động và camera quan sát.

Đặc biệt, hằng tuần tại tiệm của ông còn có lớp học computer và Internet miễn phí.

Nhưng, mở tiệm được hai năm thì ông bị bệnh. “Hồi Tháng Mười, 2015, khi đang trông tiệm thì tôi cảm thấy chóng mặt, ù tai, muốn xỉu. Bình thường vợ tôi ít ra, cũng may lúc đó vợ tôi lên dọn dẹp, nếu không thì chắc tôi đã… đi từ lâu rồi,” ông kể.

“Triệu chứng đầu tiên là ho, sau nhiều lần chụp hình thì có một cái bướu. Rồi bác sĩ cho biết tôi bị bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối. Trời đất như tối sầm trước mắt tôi. Nhưng ‘Trời kêu ai nấy dạ’ mà,” ông chia sẻ.

“Vì bệnh tình không cho phép tiếp tục ra tiệm nên tôi về nhà. Tuy vậy, tôi vẫn dành một góc garage nhỏ để tiếp công việc mà mình yêu thích. Về nhà làm đỡ phải tốn tiền thuê, cắt giảm được một số chi tiêu, và tiết kiệm được nhiều thứ,” ông nói.

Và, cái tiệm Michael’s Computer Repair bé nhỏ của ông Michael ở 13301 Verde St., Apt 3, Garden Grove, CA 92844, điện thoại (714) 656-3556, (714) 251-1276 ngày ngày vẫn đón khách không chỉ cộng đồng người Việt, mà cả người ngoại quốc cũng biết tới.

“Chỗ tôi làm họ thích là vì khi máy hư thì tôi sửa liền, không phải đi kiếm nữa, hay phải ra dịch vụ ở ngoài rồi chờ, bất tiện. Ở đây, ngay phía sau garage có thể đến sửa và lấy máy lúc nào cũng được,” ông cho biết.

Ông tâm sự: “Tôi cũng muốn chia sẻ để những ai giống tôi hoặc tương đối giống thì cũng nên lạc quan hơn, đừng bi quan quá. Bi quan hay lạc quan thì trước sau cũng phải chết, như vậy tại sao mình không lạc quan? Bi quan thì càng kéo ngắn sức khỏe của mình, còn lạc quan thì mình rất yêu đời. Mình cứ nghĩ rồi ai cũng phải ra đi, không trước thì sau, mà lạc quan của mình nó khỏe, chứ đi trong bi quan thì đau đớn, không được tốt lắm. Ra đi phải thanh thản, chứ đừng bị hành hạ, lệ thuộc vào thuốc men… Điều này cũng giúp mình có thời gian dài hơn với gia đình, bạn bè.”