Tâm sự của những người sống bằng nghề lượm ve chai ở Little Saigon

“Thôi cô đừng chụp hình tui, đừng đưa tui lên báo nha cô. Tui không muốn người ta biết rằng tui lượm ve chai, nhất là anh em bà con tui ở bên Việt Nam. Nói gì thì nói, bên ấy người ta tưởng đi Mỹ thì làm kỹ sư bác sĩ mới đáng, chứ làm cái nghề lượm ve chai như tui, mà lên báo thì chỉ tổ để người ta khi dễ mình thêm.”

00:00 06/02/2019

Bà Tư Hiền, cư dân ở Midway City, vừa xua tay vừa thoăn thoắt dẫm chân lên các vỏ lon bia, để làm cho nó bẹp dúm, rồi ném vào những túi nylon màu đen, trên vỉa hè trước căn nhà single house ở góc đường Madison và đường Park Ln, cách nhà bà ở chỉ vài block.

“Dẫm bẹp thế này để cho nó gọn. Mình chỉ có cái xe đạp cà tàng, phải làm sao để chở được nhiều nhất. Nhưng cũng có những loại vỏ chai, tôi phải nâng niu kẻo nó móp một xíu là mình bán thiệt lắm,” bà giải thích.

Sang Mỹ từ năm 2012 do con gái bảo lãnh, bà Tư ở nhà trông cháu cho con đi làm. Tranh thủ lúc sáng sớm, khi cháu còn chưa dậy đi học, bà đạp xe đi lượm ve chai. Bà phân bua: “Tui sang đây không có xin được trợ cấp gì ngoài MediCal. Tui cũng cần có chút tiền tiêu vặt, rồi còn gửi về quê nhà lo việc ma chay cúng giỗ tổ tiên, tui đâu nỡ xin con hoài được. Dù con tôi, nó không muốn tôi làm công việc này, nó kêu tui cần nhiêu nó sẽ chu cấp. Nhưng nó còn khó khăn, tôi không muốn phiền nó.”

“Thấm thoắt cũng bảy năm rồi. Nhớ lần đầu tiên không biết, tôi đi bới thùng rác, thấy vỏ chai nào tôi cũng nhặt, đầy một xe mà chỉ bán được có $5. Là vì có nhiều thứ vỏ chai lọ, người ta không thu mua như ở Việt Nam. Sau này tôi biết lựa cái gì bán được giá mới lấy. Thấy tôi bới thùng rác hôi hám từ sáng sớm, nhiều người đồng hương Việt ở đây họ thương, họ tự độngđể riêng ve chai ra một túi rồi gọi mình tới lượm. Lâu rồi tôi không phải đi bới thùng rác nữa.”

Mới 6 giờ sáng, trong tiết trời cuối Ðông chỉ vào khoảng 40 độ F, chiếc xe đạp của bà đã đầy ắp những bịch ve chai màu đen, màu trắng, buộc chằng chịt từ trước tới sau. Phía trước xe là hai bịch vỏ bia đã đập dập, được buộc vào ghi đông, phía sau yên xe, bà buộc thêm 2 bịch vỏ chai nước suối, bà không đập dập, để nguyên, buộc phồng lên như chùm bóng bay.

“Tôi đem về nhà gom lại ở góc sân, cứ Chủ Nhật đem đi bán một lần. Mỗi tuần chăm chỉ thì tôi cũng kiếm được chừng vài ba trăm đồng, cũng gọi là đủ tiền trang trải cuộc sống.”

“Bây giờ tôi phải về, còn đưa cháu đi học.” Nói rồi bà tất tả đạp đi, dáng bà nhỏ bé, lọt thỏm trong cái “không gian” toàn ve chai “di động.” 

Muốn lượm được nhiều ve chai phải để người ta thương mến

Tại một tiệm thu mua ve chai ở góc đường Westminster và Golden West, chúng tôi gặp được bà Hồng Lê, cư dân Westminster, đang xếp hàng chờ bán ve chai. Sang Mỹ từ năm 1989 do người chồng hơn 25 tuổi bảo lãnh, bà đã làm đủ thứ việc chân tay và cả lượm ve chai, để phụ chồng nuôi bốn người con. Bà chia sẻ: “Các con tôi đều đi làm ở tiểu bang xa, chúng có cuộc sống của chúng. Vợ chồng già phải nương tựa vào nhau. Tôi cũng 70 tuổi rồi, tuy có tiền già nhưng ốm đau suốt nên cũng không có dư giả gì.”

Vừa tâm sự bà vừa rơm rớm nước mắt, bà nói tiếp: “Ông xã tôi đã 95 tuổi rồi, hiện đang nằm trong nursing home. Bác sĩ nói rằng ông ấy có thể đi bất cứ lúc nào.Tôi vẫn phải lượm ve chai để kiếm thêm, đặng có tiền lo an táng cho ông ấy nếu ông ấy có qua đời. Tôi mới đi hỏi ở Nhà Tang Lễ đằng kia, chi phí làm lễ tang hỏa thiêu, thấp nhất là cũng là $3,000.”

Đỡ hơn bà Tư Hiền ở chỗ, bà Hồng biết lái xe. Chiếc xe Toyota Corolla từ đời 2002 của bà đã lăn bánh trên 250,000 dặm, máy móc lúc hỏng lúc không. Bà dùng nó để cất trữ đủ thứ từ sách báo cũ đến chai lọ nhựa, thủy tinh… chờ tới khi số lượng nhiều nhiều mới bõ công đi bán.

Bà chia sẻ: “Trong nghề lượm ve chai này, cũng phải biết xử sự, làm sao cho người ta thương mình, tin mình thì  mới sống được. Ai cho gì tôi cũng xin, cho dù thứ đó có không bán được, như vỏ bình sữa tươi, vỏ đồ hộp… nhưng người ta đã gom nó cho mình, tôi không muốn mếch lòng họ, tôi lượm hết, về nhà phân loại sau.”

“Đi bới thùng rác, tôi không làm vương vãi dù một cái rác nhỏ ra ngoài, nên chủ nhà họ không phiền lòng. Trái lại nhiều nhà còn tự nguyện để ve chai riêng ra rồi họ gọi mình tới lấy,” bà nói tiếp.

Nói về niềm an ủi trong nghề lượm ve chai, bà hồi tưởng lại những năm tháng còn “thịnh vượng” trước đây, bà kể: “Vui nhất là nhiều người thương, họ còn gọi vào nhà hỏi chuyện, rồi họ cho hết những gì họ không cần. Nào là đồ dùng trẻ em, đồ điện gia dụng… cũng có khi là cả chiếc xe đạp còn mới. Tôi nhặt về đem bán garage sale, kiếm thêm được đồng nào hay đồng đó.”

“Rồi có người nhờ tôi dọn nhà theo giờ, ẵm cháu dùm hay giúp họ vài việc vặt khác như tưới cây, cắt cỏ. Tôi làm tất cả, không ngại việc gì. Mỗi giờ công họ cũng trả tôi chừng $10-$15, có khi còn tip thêm. Mỗi tháng tôi cũng có thêm được $700 đến $1,000, chưa tính tiền lượm ve chai,” bà kể thêm,

Chợt nhớ ra hiện tại, giọng bà lại trùng xuống, thở dài: “Nhưng giờ thì ông xã tôi bệnh nặng rồi, tôi cũng yếu rồi. Tôi chỉ tranh thủ đi được vài giờ rồi lại phải về canh chừng ông ấy. Nên chỉ có ai cho ve chai, thì họ gọi tôi đến lấy. Chứ tôi không đi làm giúp việc hay la cà chuyện trò gì được. Vì thế mà chỉ còn kiếm được có vài chục đồng tiền bán ve chai mỗi tuần.”

Bán ve chai, cũng phải có ‘mánh’ 

Ông Tám Huỳnh, 73 tuổi, cư dân ở Westminster cũng đang xếp hàng chờ bán ve chai như bà Hồng. Mái tóc dài bạc phơ, xơ xác, chẳng thèm chải cắt, chiếc áo lính đã cũ mèm, rách tả tơi, ông vẫn cười vui vẻ như thể ông thây kệ mọi sự trong đời.

Là một người đầy kinh nghiệm bán ve chai, ông Támcho biết: “Cứ chai lọ nào dày, nặng thì bán theo cân ký sẽ có lợi hơn. Ngược lại những chai mỏng, nhỏ và nhẹ, mà lại dung tích lớn hơn 24 oz,  thì nên bán theo kiểu đếm số lượng, mỗi cái 10 xu, chứ nếu bán theo kiểu cân ký sẽ rất thiệt.”

Ông làm một phép tính để chứng minh điều mình vừa nói: “Chỉ 10 vỏ chai như này là cân nặng chừng 1lb rồi, bán theo cân nặng sẽ được $1.6 trong khi nếu bán theo số lượng thì chỉ được 10 xu/chai x 10 chai = $1 mà thôi.”

“Nhưng hôm nào lượm được toàn vỏ chai nước suối loại nhỏ xíu chỉ 8 oz (250 ml) thì tôi lại bán theo kiểu đếm, mỗi chai 5 xu, 100 chai được $5, trong khi nếu lỡ để nó móp phải bán theo ký, không biết có nổi $3 không.”

Ở điểm thu mua thường có máy đếm vỏ chai tự động bằng công nghệ scan theo dung tích chai. Vỏ chai chỉ cần móp một chút, là máy có thể sẽ đẩy ra không tính tiền, buộc người ta phải bán theo cân ký.

Đó là lý do vì sao, những người nhặt ve chai, có khi thì cố đập cho các vỏ chai thật bẹp, có khi thì nâng niu để “hàng” khỏi bị móp méo.

Một cái Tết nữa sắp đến, nhưng với những người lượm ve chai như ông Tám, bà Hồng hay bà Tư Hiền, họ đều vui khấp khởi không phải vì Xuân về, mà vì sẽ có nhiều nhà ăn tiệc, sẽ có “ve chai” cho họ nhiều hơn.