Thế của ông Trump ở Thượng viện vững như bàn thạch: Phe Dân chủ muốn gì với "ván bài lật ngửa"?

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi hồi cuối tháng 9 tuyên bố thúc đẩy nốt cuộc điều tra nhằm tiến hành luân tội chính thức Tổng thống Donald Trump, với cáo buộc ông lạm dụng quyền lực.

21:30 03/10/2019

Đảng Cộng hòa vẫn ủng hộ ông Trump mạnh mẽ

Động thái của phe Dân chủ được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Trump đang phải đối mặt với cáo buộc gây sức ép với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhanh tiến hành cuộc điều tra đối với Hunter Biden, con trai của ứng cử viên đảng Dân chủ tranh cử tổng thống Joe Biden trong một cuộc gọi vào tháng 7. Tuy nhiên, Tổng thống Trump phủ nhận cáo buộc trên.

Trước vụ rắc rối mới này, đài CNN trong một bài phân tích đã đưa ra những nhận định về ván bài ngửa này của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cũng như những hệ lụy đối với nền chính trị Mỹ. Trong khi đó, trang Project-syndicate.org bày tỏ sự nghi ngờ về độ tin cậy của Tổng thống Trump, Pelosi và ván bài ngửa này.

Trong một cuộc họp kín với các Hạ nghị sĩ Dân chủ, bà Pelosi nói rằng cuộc luận tội sẽ tập trung vào khoảng 6 Ủy ban Hạ viện vốn đang tiến hành điều tra đối với ông Trump. Sau đó, quyết định liệu có thúc đẩy thực hiện các điều khoản luận tội hay không sẽ phụ thuộc vào Ủy ban Tư pháp Hạ viện. Nếu đa số Hạ viện ủng hộ luận tội thì phiên điều trần đầu tiên đối với ông Trump sẽ diễn ra tại Thượng viện.

Bà Pelosi cho rằng việc Trump yêu cầu chính phủ nước ngoài trợ giúp trong cuộc bầu cử Mỹ rõ ràng đã vi phạm pháp luật Mỹ. Theo đánh giá của CNN, điều này là một nhân tố có thể làm thay đổi căn bản tình hình chính trị trong Quốc hội Mỹ.

Trong khi đó, cho đến thời điểm này, không một dấu hiệu nào cho thấy sự ủng hộ của phe Cộng hòa đối với Trump tại Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ suy yếu. Điều này đồng nghĩa với việc khó có thể đạt được thế đa số cần thiết tại Thượng viện đủ để buộc tội Trump theo những điều khoản luận tội.

Bà Pelosi đã chấp nhận rủi ro lớn khi chính thức khởi động yêu cầu luận tội, sau nhiều tháng kiềm chế và do dự khi dường như không rõ nội dung chi tiết của bản khiếu nại. Nếu không có nhiều thông tin chi tiết củng cố luận điểm rằng Trump vi phạm luật pháp nghiêm trọng và cách hành xử tồi tệ thì Pelosi có thể bị coi là đã đi quá xa và quá viễn vông.

Thực tế này cho thấy ván bài ngửa mang tính chất quyết định mà Chủ tịch Hạ viện đang sử dụng trong việc tận dụng công cụ Hiến pháp để phát động một cuộc chiến chính trị mà chưa được xác định rõ cũng như không có gì đảm bảo rằng cuộc chiến này sẽ đem lại kết quả có lợi cho bà nếu cuộc luận tội thất bại.

Đồng thời, bà có thể đẩy phe Dân chủ rơi vào cơn ác mộng với việc Trump trở thành ông chủ Nhà Trắng thêm một nhiệm kỳ nữa. Vì vậy, cuộc luận tội sẽ sớm biến thành một cuộc nội chiến với nền chính trị Mỹ. Cách thức cử tri Mỹ phản ứng trước cuộc luận tội sẽ có thể quyết định ai giành chiến thắng trong cuộc đua Tổng thống năm 2020, đồng thời định hình phương hướng và đường lối chính trị cho đất nước trong những năm tiếp theo.

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi thông báo chính thức điều tra nhằm luận tội tổng thống Trump hôm 24/9 (Ảnh: Alex Wong/Getty Images)

Những rào cản

Việc luận tội Tổng thống vốn có thể đảo ngược một cuộc bầu cử dân chủ và cũng là một phương thức gây hậu quả nghiêm trọng cho một nền chính trị. Nó có thể phá vỡ cấu trúc chính trị của một quốc gia và có thể gây nên những hệ quả khó lường cũng như những thế lực chính trị gây tác động trong nhiều năm.

Ngay sau khi bản bản khiếu nại của người tố cáo ông Trump với các quan chức tình báo Mỹ về nội dung cuộc điện đàm với tổng thống Ukraine được giải mật và công bố bởi Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ, tổng thống đã lên Twitter cáo buộc phe Dân chủ "cố gắng hủy hoại đảng Cộng hòa" và cảnh báo "đất nước đang bị đe dọa".

Người tố cáo tiết lộ các quan chức Nhà Trắng "hết sức băn khoăn" về nội dung điện đàm giữa hai ông Trump-Zelensky hôm 25/7. Người này cũng cho hay các luật sư của Nhà Trắng đã nhanh chóng thảo luận về phương án xử lý cuộc gọi này, và sau đó các quan chức cấp cao can thiệp để phong tỏa hồ sơ về nội dung điện đàm, "đặc biệt là bản đánh máy từng ký tự của cuộc gọi được Phòng tình huống thực hiện theo thông lệ".

Trước đó, Nhà Trắng đã gây áp lực với quyền Giám đốc Tình báo Quốc gia Joseph Maguire không trao đơn kiện này cho các nghị sĩ, một động thái mà đảng Dân chủ cho rằng bản thân việc gây sức ép này là vi phạm pháp luật. Không rõ lý do gì đã khiến ông Trump thay đổi quan điểm của mình và cho phép công bố đơn khiếu nại, song Pelosi nói rằng bà đã gây sức ép để Trump phải công bố đơn kiện này.

Lãnh đạo đa số Thượng viện, thượng nghị sĩ Cộng hòa Mitch McConnell trả lời báo giới về khả năng cuộc luận tội tổng thống Trump diễn ra, ngày 24/9/2019 (Ảnh: Win McNamee/Getty Images)

Cơn ác mộng đau đớn của Mỹ

Cho dù kết cục như thế nào, Tổng thống Trump cũng sẽ bị rơi vào tâm điểm của một cuộc đối đầu hiếm hoi khi đang là vị Tổng thống thứ 4 trong lịch sử Mỹ phải đối đầu với nguy cơ bị luận tội.

Trong 223 năm đầu tiên của lịch sử Mỹ, chỉ có hai Tổng thống bị luận tội: đó là Andrew Johnson và Bill Clinton. Tuy nhiên, cả hai vị Tổng thống này đều qua được “cửa ải” Thượng viện.

Cựu Tổng thống Richard Nixon đã từ chức trước khi bị luận tội. Ở thời điểm hiện tại, khả năng luận tội Tổng thống có thể diễn ra lần thứ hai chỉ trong vòng 20 năm. Điều này cho thấy sự rạn nứt của một nhà nước trong một quốc gia bị chia rẽ vốn đã bị phân cực nghiêm trọng hơn dưới thời Trump.

Yêu cầu luận tội là ván bài cuối cùng giữa phe Dân chủ kiểm soát Hạ viện vốn tin rằng họ sẽ được trao nhiều quyền lực hơn trong các cuộc bầu cử giữa kỳ nhằm kiểm soát Trump - một vị Tổng thống liên tiếp phá vỡ những quy tắc và luật lệ, và thách thức cả Hiến pháp Mỹ.

Trump có đáng tin?

Theo Project-syndicate.org, Nhà Trắng đang nỗ lực ngăn chặn Ủy ban Tình báo Hạ viện xem xét bản khiếu nại của người tố giác, được cho là nêu chi tiết những nỗ lực lặp lại của Trump nhằm gây sức ép đối với nhà lãnh đạo Ukraine. Trong bối cảnh Trump khước từ hợp tác với gần 12 cuộc điều tra khác của Quốc hội, diễn biến mới này có thể sẽ lại kết thúc trong tình trạng bế tắc.

Sau khi đắc cử, Trump đã công kích gay gắt các cơ quan tình báo Mỹ, làm thân với tổng thống Nga Vladimir Putin và tiết lộ bí mật cho giới chức nước ngoài. Những hành động khó lường của ông đã làm dấy lên quan ngại sâu sắc rằng liệu Trump có đáng tin cậy để tiếp nhận thông tin tình báo nhạy cảm hay không. Do đó, hiện là lúc lãnh đạo tình báo Mỹ phải tự đặt câu hỏi họ sẽ sẵn sàng phục tùng mệnh lệnh của Nhà Trắng ở mức độ nào.

Trong bối cảnh chính quyền và Quốc hội đối đầu và các cuộc điều tra hành động của Trump đang mở rộng, chắc chắn Nhà Trắng sẽ có các biện pháp đối phó với cộng đồng tình báo Mỹ, trong đó gồm các chiêu như bác bỏ và trì hoãn câu giờ.

Trong nỗ lực hâm nóng sự ủng hộ của cử tri đối với chiến dịch tranh cử tổng thống 2020, Trump sẽ sử dụng đơn khiếu nại để chứng minh rằng có một "nhà nước ngầm" đang bí ẩn tìm cách hủy hoại chính quyền của ông.

Chiến dịch tranh cử tổng thống 2020 sẽ trở nên tồi tệ hơn đối với cộng đồng tình báo Mỹ. Do khao khát thể hiện quyền lực và những thành quả của mình, Trump sẽ thậm chí ít thận trọng hơn với những thông tin mật. Mới chỉ tháng trước, Trump chế giễu Iran khi tung lên mạng xã hội Twitter một hình ảnh tối mật được chụp từ vệ tinh tình báo Mỹ kèm theo bình luận rằng đây là một thất bại tại một cơ sở thử nghiệm tên lửa của Iran.

Ngay sau đó, giới phân tích ngoài chính quyền Mỹ đã bình luận rằng việc để lộ hình ảnh này sẽ đem lại lợi ích và giá trị to lớn đối với các nước thù địch của Mỹ. Thực tế cộng đồng tình báo Mỹ rất khó có thể tin tưởng Trump.

Vụ bê bối liên quan Ukraine lần này giúp củng cố hơn nữa mối quan ngại trên khi có những ý kiến cho rằng Trump sẽ không ngần ngại bỏ qua những lợi ích của các đồng minh và đối tác tình báo Mỹ để phục vụ lợi ích chính trị của riêng ông./.