Thương chiến Mỹ-Trung bước vòng đối đầu rực lửa mới: TT Trump đang đi nước cờ chưa từng có tiền lệ

"Chúng tôi chưa bao giờ thấy bất cứ ai làm những gì như Tổng thống Trump đang làm", chuyên gia Mỹ cho biết.

20:30 03/09/2019

Cuộc chiến thương mại bước vào giai đoạn leo thang mới

Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã bước vào giai đoạn mới bắt đầu từ Chủ nhật vừa qua. Theo đó, cùng với hiệu lực của vòng thuế quan mới, các quy tắc thương mại chưa từng xảy ra trong lịch sử đã bắt đầu có những thay đổi, khiến hai nền kinh tế lớn nhất thế giới ngày càng cách xa nhau, theo The New York Times (NYT-Mỹ).

Trước Chủ nhật (1/9), các mức thuế Mỹ áp dụng với hàng hóa nước ngoài đã cao hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ những năm 1960.

Bắt đầu từ Chủ Nhật, Nhà Trắng áp dụng mức thuế mới là 15% đối với các mặt hàng thực phẩm, quần áo, máy cắt cỏ và nhiều sản phẩm "Made in China" khác, đồng thời, Tổng thống Donald Trump cũng đang chuẩn bị mức thuế nữa cho hầu hết hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ. Dữ liệu của Viện Nghiên cứu kinh tế quốc tế Peterson cho thấy, động thái này khiến mức thuế trung bình của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức tăng từ 3,1% lên 21,2%.

Đáp lại, Trung Quốc đã tăng rào cản đối với các công ty Mỹ và sản phẩm của họ, đồng thời giảm các rào cản đối với các nước khác. Kim ngạch thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới giảm mạnh, Trung Quốc từ lâu đã là đối tác thương mại lớn nhất nước Mỹ nhưng nửa đầu năm nay, Trung Quốc tụt lùi trở thành đối tác thương mại lớn thứ ba của Mỹ, sau Mexico và Canada, NTY cho biết.

Các công ty Mỹ từng cho rằng, một cuộc chiến thương mại sẽ sớm chấm dứt nhưng giờ đây họ vẫn đang vật lộn để giảm hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc, một số công ty đã chuyển sang sản xuất sang các nước khác để tránh khoản thuế quan lên đến 30%.

Tổng thống Trump đã bắt đầu một cuộc chiến thương mại khi ông nói rằng mục tiêu của ông là cải thiện điều kiện cho các công ty Mỹ hoạt động tại Trung Quốc, giảm thâm hụt thương mại song phương, tạo ra một môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các doanh nghiệp Mỹ cạnh tranh với các công ty Trung Quốc.

Ông chủ Nhà Trắng cho biết, cách tiếp cận của ông sẽ giúp nước Mỹ đạt được một thỏa thuận thương mại lịch sử và Trung Quốc sẽ mua hàng tỷ USD nông sản Mỹ, đồng thời ngăn chặn hành vi "đánh cắp" công nghệ của Trung Quốc đối với các công ty Mỹ.

Nhà sản xuất đồ chơi như Hasbro cho biết, chuỗi cung ứng sẽ được chuyển đến các trung tâm sản xuất mới, thay vì Trung Quốc. Ảnh: NYT

Nhưng sau các cuộc đàm phán kéo dài trong vài tháng, Trung Quốc đã từ chối nhượng bộ những đòi hỏi của Mỹ khiến chiến lược của ông tự nhiên trở thành đòn trừng phạt lớn hơn, theo NYT. Từ chiến dịch tranh cử trước đây, Tổng thống Trump đã luôn nhấn mạnh, ông đặt Mỹ và Trung Quốc như hai đối thủ cạnh tranh kinh tế và địa chính trị. Gần đây, ông chủ trương việc tách rời Mỹ khỏi Trung Quốc, nói cách khác là giảm sự phụ thuộc giữa hai quốc gia bởi từ 20 năm qua, hai nước đã trở nên phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế.

Hơn một tuần trước đây, Tổng thống Trump ám chỉ Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là "kẻ thù" và đe dọa sẽ sử dụng quyền hạn ban bố tình trạng khẩn cấp, buộc các công ty Mỹ rời khỏi Trung Quốc. Cố vấn của ông nói rằng, Tổng thống hối tiếc khi không đưa một mức thuế cao hơn với Trung Quốc.

Theo NYT, nếu Trung Quốc có những nhượng bộ, hoặc nếu nền kinh tế Mỹ suy yếu, có dấu hiệu rơi vào suy thoái kinh tế, đặc biệt là trong cuộc tổng tuyển cử đến gần, ông Trump vẫn có thể thay đổi chiến lược.

Nhưng cho đến nay có rất ít dấu hiệu cải thiện trong tình hình, chỉ có những tuyên bố cứng rắn cho thấy vẫn tồn tại sự khác biệt lớn giữa Mỹ và Trung Quốc. Vào tháng Bảy năm nay, vòng thảo luận sơ bộ được tổ chức tại Thượng Hải đã không đạt được bất kỳ tiến bộ đáng kể

"Tôi nghĩ đó là lý do khiến chúng tôi không thể đạt được thỏa thuận - có nghĩa là, trong chính phủ có những mục tiêu mâu thuẫn nhau", Phó Chủ tịch Viện Chính sách xã hội châu Á, cựu phó đại diện thương mại Mỹ Wendy Cutler cho biết. "Tôi nghĩ rằng, điều này khiến Trung Quốc cảm thấy không chắc chắn".

Hồi kết chưa được dự đoán

Được biết, chính phủ Trump tiếp tục tìm kiếm những cách khác để hạn chế khả năng làm ăn của các công ty Mỹ với Trung Quốc. Bộ Thương mại Mỹ đang chuẩn bị khởi động hạn chế xuất khẩu mới, các công ty Mỹ không được phép bán trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử và công nghệ nhạy cảm khác cho các công ty Trung Quốc. Bộ này cũng sẽ đưa một số công ty công nghệ Trung Quốc như gã viễn thông khổng lồ Huawei vào danh sách đen và cấm các công ty này mua công nghệ nhạy cảm của Mỹ.

"Chúng tôi chưa bao giờ thấy bất cứ ai làm những gì như Tổng thống Trump đang làm", Chad P. Bown, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu kinh tế quốc tế Peterson cho biết. "Điều này ngày càng dường như trở thành một tiêu chuẩn mới."

Nghiên cứu của ông Bown cho thấy, cuộc chiến thương mại đang bước vào một giai đoạn của sự leo thang nhanh chóng. Kể từ giữa tháng 10/2018, các mức thuế giữa Mỹ và Trung Quốc nói chung vẫn cố định. Nhưng đổ vỡ đàm phán song phương tháng 5 năm nay, Tổng thống Trump đã phát động một loạt các kế hoạch thuế quan, đưa mức thuế quan của Mỹ áp đặt lên hàng hóa Trung Quốc tăng 12% trong vòng sáu tháng vừa qua và cuối cùng tính thuế với hầu hết hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ. Đáp lại, Trung Quốc tăng thuế lên 75 tỷ USD hàng hóa Mỹ và ngừng nhập khẩu các mặt hàng nông sản Mỹ.

"Chiến tranh thương mại đã từng hạ nhiệt trong một thời gian, nhưng tình thế hiện nay lại đang leo thang nhanh chóng", ông Bown nói.

Từ Chủ nhật vừa qua, Trung Quốc bắt đầu áp mức thuế mới 33% đối với đậu nành Mỹ, ngược lại, thuế nhập khẩu của Trung Quốc với đậu nành Brazil hoặc Argentina chỉ có 3%, Bowen cho biết. Kể từ ngày 15/12, ô tô và phụ tùng ô tô Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ chịu mức thuế 42,6%, trong khi mức thuế đối với sản phẩm tương tự từ Đức và Nhật Bản vào Trung Quốc chỉ là 12,6%.

Những rào cản này nhanh chóng cấu hình lại nền kinh tế toàn cầu. Trong nửa đầu năm nay, Mỹ đã giảm 12% hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, trong khi xuất khẩu sang Trung Quốc giảm 19%. Tuy nhiên, thương mại của Trung Quốc với các nước khác đã tăng lên, một phần bù đắp bởi một sự suy giảm trong thương mại với Mỹ.

Thời gian gần đây, một số công ty đa quốc gia quy mô lớn cho biết, họ đang cố gắng nhanh chóng giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Các nhà sản xuất đồ chơi trẻ em, bán lẻ thời trang, như Hasbro, Express, Abercrombie & Fitch cho biết họ sẽ chuyển chuỗi cung ứng đến trung tâm sản xuất mới như Ấn Độ v.v....

"Mặc dù chúng tôi vẫn đang trong khu vực đó [châu Á] của thế giới, nhưng chúng tôi đã chính thức chuyển ra khỏi Trung Quốc," Harvey S. Kanter, Chủ tịch Destination XL Group chia sẻ hồi tuần trước.

Express hồi tuần trước cũng nói với các nhà đầu tư rằng, công ty lên kế hoạch để thành phẩm sản xuất tại Trung Quốc giảm từ 20% hiện nay xuống còn khoảng 8% trong năm tới.

Ông Torsten Slok, kinh tế trưởng của Ngân hàng Deutsche Bank nhận định, mỗi đơỵ tăng thuế đều khiến Mỹ đi ngược lại chính sách thương mại trong vài thập kỳ qua. khi nhiều năm trước, nước Mỹ đã nỗ lực cắt giảm thuế quan và khuyến khích tự do thương mại.

Chuyên gia này cho rằng, mặc dù con đường cắt giảm thuế không bằng phẳng nhưng mức thuế quan trung bình của Mỹ trong 200 năm đã có xu hướng giảm.

"Xu hướng này đang được đảo ngược, thuế nhập khẩu đang tăng đến mức mà chúng ta chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ," ông nói.