Tỷ lệ nghèo đói của Mỹ có thực sự giảm?

Khảo sát mới của Cục Điều tra Dân số Mỹ cho thấy số người nghèo nước này giảm xuống còn 38,1 triệu. Nhưng một số chuyên gia khẳng định tình trạng thực tế đen tối hơn rất nhiều.

21:30 06/11/2019

Theo NPR, khảo sát của Cục Điều tra Dân số Mỹ cho thấy tỷ lệ người dân trong diện nghèo đói giảm từ 12,3% năm trong 2017 xuống còn 11,8% vào năm 2018. Điều đó có nghĩa là khoảng 38,1 triệu người Mỹ sống trong nghèo đói, tương đương với việc cứ 8 người Mỹ thì có một là người nghèo. 

Đặc biệt, tỷ lệ nghèo đói ở phụ nữ và trẻ em tại Mỹ giảm mạnh. Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng khẳng định kết quả tích cực này cho thấy các chính sách kinh tế của Tổng thống Donald Trump đã giúp cải thiện đời sống của những người "bị bỏ quên trong quá khứ". 

“Cuộc sống của người dân Mỹ mọi tầng lớp đã cải thiện đáng kế, và các số liệu cho thấy những người từng bị bỏ quên trong khá khứ được hỗ trợ nhiều nhất”, Hội đồng Cố vấn Kinh tế tuyên bố.

Tỷ lệ người nghèo ở Mỹ giảm xuống mức 11,8% trong năm 2018, theo các thống kê chính thức. Ảnh: Reuters.

Mặt trái của những thống kê tích cực 

Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế cấp cao Elise Gould của Viện Chính sách Kinh tế đã chỉ ra một số điểm đáng lo ngại trong thống kê này. Thu nhập trung bình của các hộ gia đình Mỹ tăng trong 4 năm liên tiếp, nhưng tốc độ tăng trưởng đã chậm lại đáng kể so với 20 năm trước.

Nhà kinh tế Gould chỉ ra rằng sự chênh lệch về thu nhập ở các nhóm chủng tộc khác nhau là rất lớn. Ví dụ, thu nhập trung bình của các hộ gia đình Mỹ gốc Phi năm 2018 là 41.361 USD, thua xa con số 70.642 USD của các gia đình da trắng. Tỷ lệ nghèo ở người da đen lên đến 21% trong khi ở người da trắng chỉ là 8%. 

The Hill dẫn lời chuyên gia Karen Dolan của Viện Nghiên cứu Chính sách Mỹ (IPS) cho rằng có những vấn đề nghiêm trọng đằng sau thống kê chính thức về tình trạng đối nghèo ở nước Mỹ.

Theo bà, thành quả của ngày hôm nay bắt nguồn từ những nỗ lực xóa đói giảm nghèo mà chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama tiến hành cách đây hơn 10 năm. Trong đó, năm 2015 chứng kiến mức giảm của tỷ lệ nghèo lớn nhất kể từ năm 1999.

Theo FED, 43% dân số Mỹ không đủ khả năng chi trả hóa đơn 400 USD khi được cấp cứu y tế. Ảnh: Getty.

Bà Dolan cho rằng các số liệu đánh giá mức nghèo tại Mỹ đã quá lạc hậu và không phản ánh thực tế vì chỉ dựa vào mức thu nhập. Ví dụ, chuẩn nghèo liên bang năm 2018 với một gia đình 4 người là thu nhập 25.100 USD/năm. Đây là con số quá thấp.

Bà cho biết một chỉ số rõ ràng hơn là SMP (Thước đo Nghèo Bổ sung). Chỉ số này tính đến các chi phí như y tế, việc làm, chênh lệch chi phí sinh hoạt ở các vùng miền khác nhau. Khi phân tích tất cả các yếu tố, có thể xác định tỷ lệ nghèo ở Mỹ lên tới 13,9%, tương đương 44,9 triệu người. 

Tuy nhiên, chuyên gia Dolan khẳng định ngay cả con số 44,9 triệu vẫn là quá thấp so với thực tế. Hàng triệu gia đình Mỹ đang lao đao sát rìa nghèo đói và chỉ cần một thành viên mắc bệnh hoặc mất việc là thảm họa sẽ xảy ra đối với họ. 

Hơn 100 triệu người cận nghèo chưa được tính đến 

Ví dụ, một gia đình 4 người với 2 người có việc làm, đạt tổng thu nhập 50.000 USD/năm, nhưng không có bảo hiểm y tế sẽ sống cực kỳ bấp bênh. Nếu một đứa trẻ trong nhà mắc bệnh hiểm nghèo, gia đình sẽ buộc phải chi rất nhiều tiền chữa bệnh. Khi đó, họ sẽ đối mặt nguy cơ không thể trả tiền vay mua nhà hàng tháng cho ngân hàng và bị ngân hàng tịch thu nhà. 

Nghiên cứu năm 2017 của IPS và Chiến dịch Người nghèo (PPC) cho thấy có đến 140 triệu người Mỹ - tức hơn 43% dân số - sống dưới mức thu nhập trung bình, và ở bên bờ rủi ro của nghèo khó.

Con số này cũng tương đương với số người Mỹ không đủ khả năng chi trả hóa đơn 400 USD bằng tiền mặt khi được cấp cứu, theo tính toán của Cục Dự trữ Liên bang (FED) hồi năm 2018. 

Như vậy, khoảng 100 triệu người Mỹ đang sống trong hoàn cảnh khó khăn nhưng không được tính đến trong báo cáo về tỷ lệ nghèo của chính phủ.

Chiến dịch Người nghèo - do 2 mục sư William Barber II và Liz Theoharis điều hành - muốn chính phủ Mỹ thừa nhận tình trạng đó.

Nhiều hộ gia đình tại Mỹ sẽ rơi vào thảm cảnh nếu một người trong nhà mất việc. Ảnh: Getty. 

IPS và PPC ước tính nếu đánh thuế "một cách công bằng" lên các cá nhân giàu có, công ty và ngân hàng Phố Wall, chính phủ Mỹ có thể thu về 886 tỷ USD mỗi năm. Và con số đó là đủ để xóa sạch nghèo đói tại Mỹ.

Chuyên gia Dolan chỉ trích chính quyền Tổng thống Trump phớt lờ sự tồn tại của 100 triệu người đang sống trong cảnh khó khăn về tài chính, và quá vội vàng khi tuyên bố cuộc chiến chống nghèo đói tại nước Mỹ kết thúc vẻ vang. 

Bà cảnh báo việc Nhà Trắng đề xuất cắt giảm các chương trình an sinh xã hội, bao gồm hỗ trợ thực phẩm, bảo hiểm và trợ cấp y tế sẽ khiến tình trạng nghèo đói tại nước Mỹ càng trở nên trầm trọng.