Vì sao Hoa Kỳ và các nước phương Tây ‘sợ’ Huawei?

Công nghệ không dây mới được gọi là 5G sẽ làm được nhiều thứ hơn ngoài việc giúp điện thoại di động nhanh hơn – nó sẽ liên kết hàng tỷ thiết bị, cách mạng hóa giao thông, sản xuất và thậm chí cả y học. Nó cũng sẽ tạo ra vô số cơ hội tiềm năng cho những kẻ xấu khai thác.

22:30 21/01/2019

Con dao 2 lưỡi

Lỗ hổng này giúp giải thích căng thẳng gia tăng giữa Hoa Kỳ và Huawei Technologies Co., công ty công nghệ lớn nhất Trung Quốc. Huawei đang thúc đẩy vai trò lãnh đạo toàn cầu trong 5G, nhưng các quan chức Mỹ nghi ngờ nó có thể giúp Bắc Kinh theo dõi các chính phủ và công ty phương Tây.

“Sự hiện diện quá lớn của Huawei trong 5G tạo ra một vectơ mới cho khả năng gián điệp và phần mềm độc hại trên mạng. Bằng cách kết nối toàn bộ các lớp sản phẩm mới, 5G tạo ra các lỗ hổng mới”, Michael Wessel, một ủy viên của Ủy ban đánh giá kinh tế và an ninh Hoa Kỳ-Trung Quốc, cố vấn cho Nghị viện Mỹ, cho biết trong một cuộc phỏng vấn.

Công nghệ này có rất nhiều hứa hẹn. Cả một rừng vật dụng sẽ liên lạc ngay lập tức thông qua hàng triệu ăng ten. Ô tô sẽ nói chuyện với nhau để ngăn chặn các vụ tai nạn gây chết người, các nhân viên nhà máy sẽ giám sát các bộ phận cung cấp và các bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật từ xa dưới dạng video, âm thanh và dữ liệu mà không bị trì hoãn. Các kết nối sẽ nhanh hơn 10-100 lần so với các tiêu chuẩn hiện tại – đủ nhanh để tải xuống cả một bộ phim trong vài giây.

Tuy nhiên song song đó, các quan chức an ninh quốc gia Hoa Kỳ nhìn thấy hàng tỷ cơ hội cho các điệp viên, tin tặc và kẻ trộm mạng để đánh cắp bí mật thương mại, phá hoại máy móc và thậm chí ra lệnh cho xe hơi gặp nạn. Trích dẫn các mối đe dọa bảo mật, Hoa Kỳ đã thúc đẩy các đồng minh chặn Huawei khỏi các mạng viễn thông. Nghị viên Hoa Kỳ đã cấm các cơ quan chính phủ mua thiết bị của công ty.

Công ty phủ nhận những lo ngại trên là mối đe dọa. “Sự sợ hãi về Huawei và 5G bị đặt không đúng chỗ”, ông Andy Purdy, Giám đốc an ninh của Huawei tại Hoa Kỳ, cho biết trong một cuộc phỏng vấn. “Đây là một mạng được củng cố, một mạng an toàn hơn”.

Công nghệ mới sẽ đòi hỏi một cuộc đại tu cơ sở hạ tầng viễn thông. Thuật ngữ 5G là viết tắt của thế hệ thứ năm (fifth generation), tức thế hệ kế thừa thế hệ kết nối di động thứ tư hiện này, vốn đã giúp việc chia sẻ video và phát phim trực tuyến trở nên phổ biến.

Các tiêu chuẩn cho 5G đang được soạn thảo và triển khai thương mại quy mô lớn sẽ không được mong đợi cho đến năm 2020, theo ủy ban đánh giá của Hoa Kỳ-Trung Quốc. Các nhà mạng lớn của Hoa Kỳ như AT&T Inc. và Verizon Communications Inc. đang tung ra các phiên bản quy mô nhỏ của dịch vụ.

Trong khi đó, số lượng thiết bị kết nối internet đang tăng gần một phần ba mỗi năm và sẽ đạt 25,1 tỷ thiết bị vào năm 2021, theo ước tính của công ty tư vấn Gartner Inc.

Đã có ‘tiền án tiền sự’

Khi những thay đổi đó diễn ra, Huawei đang bị Mỹ và các đồng minh kiểm tra gắt gao. Canada đang tiến hành đánh giá bảo mật công nghệ 5G, Đức đang cân nhắc xem có nên hạn chế vai trò của Huawei hay không, và các nhà chức trách Anh được cho là đã kết luận thiết bị Huawei đặt an ninh quốc gia của vương quốc vào nguy cơ và đang bàn bạc xem có nên áp dụng lệnh cấm hay không.

Giám đốc tài chính của công ty, bà Mạnh Vãn Châu, con gái của người sáng lập Ren Zhengfei, đã bị bắt ở Canada theo lệnh của Hoa Kỳ vào tháng 12 về các cáo buộc gian lận liên quan đến vi phạm lệnh trừng phạt với Iran. Một giám đốc bán hàng của công ty cũng đã bị bắt gần đây tại Ba Lan vì nghi ngờ gián điệp và bị sa thải vào cuối tuần.

“Các hành động bị cáo buộc của ông ta không liên quan đến công ty”, Huawei cho biết trong một tuyên bố gửi qua email.

Một cuộc điều tra hình sự liên bang về hành vi trộm cắp các bộ phận có thể có từ T-Mobile US Inc. đã được tiết lộ trong tuần trước. Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói hôm thứ Năm (17/1) rằng tranh chấp pháp lý giữa Huawei và T-Mobile đã được giải quyết, và bày tỏ lo ngại về động cơ của việc tái điều tra.

Huawei được ông Ren thành lập năm 1987, đã nổi lên như một sự hiện diện hàng đầu ở nước ngoài cho Trung Quốc, với doanh thu hàng năm 108 tỷ đô la và hoạt động mở rộng đến châu Phi, châu Á và châu Âu.

Ông Ren, trong một cuộc thảo luận hiếm hoi với các phóng viên nước ngoài hôm thứ Ba (15/1), đã bác bỏ những cáo buộc rằng Huawei hỗ trợ chính phủ Trung Quốc trong hoạt động gián điệp, nói rằng họ không liên lạc thường xuyên với Bắc Kinh.

“Một số quốc gia đã quyết định không mua thiết bị từ Huawei”, ông nói. “Vì vậy, chúng tôi có thể chuyển trọng tâm sang phục vụ tốt hơn các quốc gia chào đón Huawei. Chúng tôi có thể xây dựng mạng lưới chất lượng cao ở các quốc gia đó để chứng minh rằng chúng tôi là người đáng tin tưởng”.

Ông Ren cũng gọi ông Donald Trump là một tổng thống vĩ đại, và nói rằng ông sẽ chọn cách “ngồi chờ”, xem liệu nhà lãnh đạo Hoa Kỳ sẽ can thiệp vào chuyện của con gái ông hay không. Hồi tháng 12, ông Trump từng cho biết ông sẽ can thiệp nếu điều đó giúp giành được thỏa thuận thương mại với Trung Quốc.

Không có đối thủ cạnh tranh

Huawei nắm giữ thị phần ngày càng tăng của thị trường điện thoại thông minh thế giới và chính phủ Trung Quốc cũng đã ưu tiên phát triển khả năng 5G. Huawei đã là nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới, với 28% thị trường trị giá 37,2 tỷ USD vào năm 2017, theo Ủy ban đánh giá của Hoa Kỳ-Trung Quốc.

Huawei đã nói rằng việc đưa vào danh sách đen các thiết bị của mình mà không có bằng chứng sẽ gây tổn hại cho ngành công nghiệp và phá vỡ sự phát triển của công nghệ tốc độ cao mới.

Trong báo cáo thường niên mới nhất, Huawei cho biết đã tiến hành thử nghiệm 5G với hơn 30 nhà mạng hàng đầu tại hơn 10 thành phố trên thế giới. “Chúng tôi đã đầu tư rất nhiều vào nghiên cứu 5G kể từ năm 2009”, công ty này cho biết.

Huawei luôn khăng khẳng khẳng định rằng nó độc lập và không cho phép chính phủ Trung Quốc truy cập vào thiết bị của mình. Tuy nhiên, sự nghi ngại vẫn ngày càng lớn ở phương Tây.

Thiếu tướng Không quân đã nghỉ hưu Robert Spalding, cựu thành viên của Hội đồng An ninh Quốc gia thuộc chính quyền Trump, đã phát hành một bản ghi nhớ về một tương lai của truyền thông do Trung Quốc thống trị.

Cuối cùng, các giải pháp thay thế cho công nghệ mạng của họ không tồn tại, bởi vì các nhà cung cấp khác không thể giành chiến thắng để cạnh tranh với các dịch vụ được chính phủ trợ cấp của Huawei và nhà sản xuất thiết bị Trung Quốc ZTE Corp, Spalding nói trong bản ghi nhớ.

Một khi Trung Quốc kiểm soát thị trường các thiết bị kết nối internet, họ sẽ có thể vũ khí hóa các thành phố, ông Spalding nói trong bản ghi nhớ. “Hãy nghĩ về những chiếc xe tự lái đột nhiên hạ gục những người đi bộ không ngờ tới. Hãy nghĩ về máy bay không người lái bay vào cửa hút của máy bay”, ông Spalding viết.

Spalding rời Hội đồng Bảo an Quốc gia Hoa Kỳ vào năm ngoái sau khi kêu gọi mở rộng vai trò của chính phủ Hoa Kỳ trong truyền thông, gây nhiều tranh cãi vì các mạng lưới này ở Hoa Kỳ vốn thuộc sở hữu và quản lý bởi tư nhân.

Luật pháp Trung Quốc bắt buộc các nhà khai thác viễn thông quốc gia cung cấp “cửa sau” cho các dịch vụ tình báo truy cập vào mạng của họ, James Mulvenon, chuyên gia về tư vấn tình báo quốc tế của SOS, nói với ủy ban đánh giá của Hoa Kỳ tại Trung Quốc trong phiên điều trần tháng 3.

Ông Mulvenon gọi Huawei, “một công ty cạnh tranh toàn cầu hợp pháp trị giá hơn 90 tỷ đô la”, và nói rằng đó “không phải là một công ty bình phong hay một nền tảng cho tình báo Trung Quốc”.

Tuy nhiên, theo ông, với bản chất của môi trường chính trị và pháp lý ở Trung Quốc, họ sẽ “không thể từ chối” các yêu cầu từ chính phủ Trung Quốc để truy cập vào mạng mà Huawei điều hành.

Khi 5G được giới thiệu, có một sự thúc đẩy ngày càng tăng đối với các thiết bị rủi ro từ các mạng quan trọng, Wessel, thuộc ủy ban Hoa Kỳ-Trung Quốc cho biết.

“Internet là xương sống của nền kinh tế của chúng tôi, xương sống của bộ máy an ninh của chúng tôi và hoạt động của chính phủ của chúng tôi, Và chúng tôi cần phải thực hiện các bước đáng kể để đảm bảo rằng chúng tôi có niềm tin vào sự bảo mật của các mạng đó”, ông Wessel nói.

Mỹ Khánh