Bầu cử Quốc hội Mỹ giữa nhiệm kỳ – Phép thử với Tổng thống Trump

Chỉ còn khoảng 1 tuần nữa, cử tri trên toàn nước Mỹ sẽ đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ để chọn ra toàn bộ 435 đại biểu Hạ viện và 1/3 thành viên Thượng viện. Cuộc bầu cử giữa kỳ này mang ý nghĩa rất quan trọng, góp phần định hình “quỹ đạo chính trị” của nước Mỹ trong hai năm tới.

21:00 02/11/2018

Kết quả của cuộc bầu cử này sẽ quyết định việc liệu đảng Cộng hòa có tiếp tục giành quyền kiểm soát Quốc hội Mỹ nữa hay không, đồng thời, đây cũng được xem là phép thử đánh giá sự tín nhiệm của người dân đối với Tổng thống Donald Trump trong hai năm đầu của nhiệm kỳ.

Sự kiện quan trọng trong đời sống chính trị nước Mỹ

Cứ hai năm một lần và vào các năm chẵn, cả nước Mỹ lại sôi động bước vào “Mùa bầu cử”. Theo luật Mỹ đã được thông qua từ năm 1845, ngày bầu cử được ấn định là ngày Thứ Ba sau, nhưng phải sau ngày Thứ Hai đầu tiên của tháng 11. Như vậy, ngày bầu cử nếu được tổ chức sớm nhất thì cũng phải là ngày 2/11 và muộn nhất là ngày 8/11. Luật quy định bầu cử thống nhất cả nước vào ngày Thứ Ba trong tháng 11 như trên đã được Quốc hội Mỹ thông qua từ năm 1845.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: Bloomberg)

Và nói tới bầu cử Mỹ, ngoài cuộc bầu cử Tổng thống và Phó Tổng thống, còn phải nhắc tới cuộc bầu cử giữa kỳ cũng vào năm chẵn (cuộc bầu cử giữa kỳ gần đây nhất ở Mỹ là ngày Thứ Ba, 4/11/2014). Năm bầu cử Tổng thống (gần đây nhất là năm 2016) khác cơ bản năm bầu cử giữa kỳ ở chỗ là có thêm lá phiều bầu Tổng thống và Phó Tổng thống, còn danh sách bầu các chức danh khác cơ bản giữ nguyên. Trong ngày bầu cử giữa kỳ, cử tri trên khắp nước Mỹ bầu một danh sách rất dài, với 1 số ghế chủ chốt gồm:

Bầu 1/3 tổng số Thượng nghị sĩ liên bang (gồm 33 hoặc 34 người trên tổng số 100 Thượng nghị sĩ, do nhiệm kỳ của các thượng nghị sĩ là 6 năm, nhưng mỗi kỳ bầu cử 2 năm/1 lần nên bầu lại 1/3 để giữ tính liên tục);

Bầu toàn bộ 435 Hạ nghị sĩ liên bang và 6 nghị sĩ (không có quyền bỏ phiếu trong các vấn đề mang tính “quyết định”) đại diện cho Thủ đô Washington DC và 5 vùng lãnh thổ chưa hợp nhất (gồm Guam, Puerto Rico, American Samoa, Bắc Mariana, Quần đảo Virgin);

Bầu tổng cộng 36 thống đốc bang, trong đó có 34 trên tổng số 50 thống đốc bang (nhiệm kỳ 4 năm), và thống đốc 2 bang là Vermont và New Hampshire (có nhiệm kỳ 2 năm). Còn trong năm bầu cử Tổng thống, thì cử tri chỉ bầu 16 ghế thống đốc bang mà thôi (gồm 14 ghế thống đốc bang cộng với 2 ghế của bang Vermont và bang New Hampshire);

Bầu Nghị viện các bang (cũng tổ chức thành lưỡng viện – Bicameral Body – là thượng viện bang và hạ nghị viện bang, tuy nhiên số lượng thành viên thượng viện và hạ viện mỗi bang lại một khác). Đáng chú ý là trong tổng số 50 bang của nước Mỹ, chỉ có duy nhất 1 bang là Nebraska tổ chức nghị viện theo hình thức “Nhất viện” (Unicameral Body);

Bầu chức Thị trưởng, hội đồng thành phố, thị trấn…

Mặc dù không chọn ra ứng viên Tổng thống, nhưng cuộc bầu cử giữa kỳ của Mỹ luôn được quan tâm, chú ý cao bởi tầm ảnh hưởng của nó đối với các quyết sách tương lai của chính quyền tổng thống Mỹ đương nhiệm. Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ cũng được xem là một cuộc trưng cầu dân ý về tổng thống và các chính sách của họ.

Những “điểm cộng” của Tổng thống Trump

Trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2010 và 2014 trước đây, việc đảng Cộng hòa giành đa số trong Quốc hội được coi là một sự thất bại của đảng Dân chủ và với Tổng thống khi đó là Barack Obama.

Bởi vậy, theo các nhà phân tích, chẳng sai khi cho rằng kết quả chọn lựa của cử tri trong bầu cử giữa kỳ 2018 lần này đóng vai trò quyết định tương lai cầm quyền của Tổng thống Donald Trump. Vì nếu giành lại quyền kiểm soát Hạ viện và Thượng viện từ phe Cộng hòa, đảng Dân chủ sẽ có thể làm chệch hướng hoặc “đóng băng” phần lớn chương trình nghị sự của Tổng thống Donald Trump trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ, cũng như làm tăng sự giám sát của Quốc hội và điều tra chính quyền. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới nỗ lực tranh cử nhiệm kỳ tới của ông Donald Trump.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đang chủ trì một cuộc họp của nội các trước sự chứng kiến của báo giới. (Ảnh: Reuters)

Thực tế, sau gần 2 năm kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Donald Trump được đánh giá là giành được nhiều thắng lợi lớn với những quyết định mang tính bước ngoặt trong chính sách đối nội cũng như đối ngoại.

Có thể kể đến như chính sách cắt giảm thuế của ông đã giúp thúc đẩy nền kinh tế phát triển vững mạnh với mức tăng trưởng ổn định. Trong quý II năm nay, tăng trưởng kinh tế Mỹ đã đạt 4,1%, tỷ lệ tốt nhất kể từ năm 2014. Tỷ lệ thất nghiệp cũng đạt mức thấp nhất trong lịch sử. Hay chính sách thắt chặt kiểm soát với người nhập cư hợp pháp và bất hợp pháp, đạt được thỏa thuận thương mại mới với Canada và Mexico… đều là những “điểm cộng” mang dấu ấn cá nhân của vị tổng thống thứ 45 của nước Mỹ trong gần hai năm cầm quyền đầu tiên.

Tổng thống Donald Trump cũng được đánh giá là nhà lãnh đạo quyết đoán, có thể bỏ qua tất cả các khuôn phép để bảo vệ chính kiến của mình, bảo vệ những gì mình tin là đúng, thậm chí dám đảo ngược các chính sách đối nội cũng như đối ngoại của các chính quyền tiền nhiệm một cách mạnh bạo, quyết liệt và khó lường.

Mới đây nhất, vào đầu tháng 10/2018, Tổng thống Donald Trump đã thành công khi thuyết phục các nghị sĩ thông qua đề nghị bổ nhiệm ông Brett Kavanaugh giữ chức Thẩm phán Tòa án Tối cao. Việc ông Kavanaugh, một thành viên đảng Cộng hòa, được Quốc hội phê chuẩn cho thấy sự đồng thuận và thống nhất cao trong các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa. Đây là một lợi thế cho đảng Cộng hòa và sẽ giúp Tổng thống Trump gia tăng ảnh hưởng nếu có tranh chấp về chính sách và hiến pháp phải đưa ra tòa phán xử…

Bất đồng nội bộ ngày càng sâu sắc

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu những gì mà Tổng thống Donald Trump đạt được, hay việc ông sử dụng mạnh mẽ các đòn bẩy quyền lực quốc tế, chính trị và hành pháp, có giúp các ứng cử viên đảng Cộng hòa nhận được sự ủng hộ của cử tri trong cuộc chạy đua vào Thượng viện và Hạ viện ngày 6/11 tới hay không?

Thực tế, bên cạnh những thành công đã đạt được, trong gần 2 năm qua, một số chính sách của tổng thống Trump cũng gây ra những tranh cãi trong nội bộ chính trị nước Mỹ. Việc Mỹ rút khỏi một loạt các thỏa thuận, tổ chức quốc tế hay thể hiện quan điểm ủng hộ mạnh mẽ Israel trong vấn đề Jerusalem… khiến bất đồng nội bộ Mỹ ngày càng sâu sắc.

Gói bưu kiện nghi là bom đã được gửi đến tòa nhà hãng truyền thông CNN ở New York, Mỹ, ngày 24/10. (Nguồn: CNN)

Đặc biệt, khi cuộc bầu cử giữa kỳ đang đến gần, việc một loạt các chính trị gia, gồm cả cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton và Barack Obama, những nhân vật có tầm ảnh hưởng quan trọng, cũng như hãng thông tấn lớn tại Mỹ bị gửi các bưu kiện có chứa thiết bị gây nổ, đang khiến bầu không khí chính trị vốn đã ngột ngạt, đầy sự chia rẽ của nước Mỹ trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết. Tâm lý bất an cũng xuất hiện trước giai đoạn nước rút.

Những gì diễn ra không khỏi khiến người ta lo ngại, rằng đây chỉ là vấn đề an ninh và khủng bố, hay thực sự đang có một cuộc tấn công nhằm vào nước Mỹ, mà trực tiếp là vào cuộc bầu cử quan trọng sắp tới?

Việc những người là mục tiêu của vụ “bom thư” này dường như có điểm chung là thuộc đảng Dân chủ hoặc là những nhân vật có tầm ảnh hưởng thường xuyên bị Tổng thống Trump cũng như đảng Cộng hòa của ông chỉ trích đã khiến cho mâu thuẫn giữa hai phe Dân chủ và Cộng hòa ngày càng gia tăng trước thềm cuộc bầu cử tới.

Dù chỉ còn 1 tuần nữa sẽ diễn ra cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, nhưng hiện người Mỹ vẫn bị chia rẽ khá sâu sắc khi đánh giá về Tổng thống Donald Trump.

Theo khảo sát, khoảng 59% số người được hỏi bày tỏ không hài lòng, hoặc thậm chí bất mãn, trước những gì ông Trump làm trên cương vị tổng thống. Trong khi tỷ lệ ủng hộ ông là 40%. Một điều đáng chú ý nữa là cuộc khảo sát còn bộc lộ sự chia rẽ đảng phái lớn nhất trong nhiều năm trở lại đây tại Mỹ khi 83% số đảng viên Cộng hòa ủng hộ ông Trump, còn 92% đảng viên Dân chủ và 61% cử tri tự do không tán thành với cách làm việc của ông chủ Nhà Trắng.

Trong bối cảnh đó, mới đây, Tổng thống Trump đã kêu gọi người dân Mỹ đoàn kết, chứng tỏ với thế giới rằng nước Mỹ là một quốc gia “độc nhất vô nhị” với những người dân “sống trong hòa bình, tình yêu thương và sự hài hòa”. Đồng thời, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thực hiện chiến dịch vận động “chạy nước rút” trước cuộc bầu cử giữa kỳ.

Trong 6 ngày cuối cùng tới, dự kiến Tổng thống Trump sẽ có 11 buổi vận động bầu cử tại các bang Florida, bang Missouri, bang Tây Virginia, bang Indiana, bang Florida và bang Montana. Ngày 4/11, ông sẽ phát biểu trước cử tri ở bang Georgia và Tennessee trước khi kết thúc chương trình vận động bầu cử tại các bang Ohio, Indiana và Missouri vào ngày 5/11. Như vậy, với 11 cuộc vận động còn lại, Tổng thống Trump sẽ tham dự tất cả 30 cuộc vận động bầu cử kể từ ngày 3/9, ngày lễ Lao động của Mỹ.

Hiện cuộc đua giành ghế của các ứng viên đang rất sít sao, do đó số ghế mà hai đảng giành được có thể cũng sẽ thay đổi nhanh chóng.

Theo Báo Quốc tế