Trung Quốc năm 2018: Những sự kiện khiến thế giới thêm xáo động

Trung Quốc năm 2018 có rất nhiều sự kiện khiến thế giới phải chú ý, dưới đây xin điểm lại một vài sự kiện nổi bật trong năm qua có thể coi là những sự kiện góp phần khiến thế giới thêm xáo động.

22:30 01/01/2019

Chiến tranh thương mại đình chiến 90 ngày

Tháng 3 năm nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump dựa vào bản báo cáo điều tra số 301 của Đại diện Văn phòng Thương mại Mỹ (USTR), đã đưa ra các biện pháp chống lại các hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc như đánh cắp sở hữu trí tuệ của, cưỡng chế chuyển giao công nghệ. Sau đó, Mỹ tuyên bố phân chia làm 2 giai đoạn, tiến hành thu thuế quan đối với các sản phẩm của Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ với tổng trị giá 250 tỷ USD (Đô la Mỹ). Phía Trung Quốc cũng có biện pháp đáp trả tương ứng, thu thuế quan đối với sản phẩm của Mỹ có tổng trị giá 110 tỷ USD. Chiến tranh thương mại Trung – Mỹ dần dần bước sang giai đoạn căng thẳng nhất.

Trong thời gian diễn ra Hội nghị G20, nguyên thủ 2 nước Trung – Mỹ đã có cuộc gặp mặt, tiêu điểm là vấn đề thương mại Trung – Mỹ và hai bên đạt được thỏa thuận tạm đình chiến 90 ngày. Hai biên cũng tiến hành đàm phán về cải cách mang tính kết cấu về các vấn đề như cưỡng chế chuyển giao công nghệ, bảo hộ sở hữu trí tuệ, hàng rào phi thuế quan, tấn công mạng và tấn đánh cắp qua mạng, dịch vụ và nông nghiệp. Nếu không đạt được thỏa thuận vào trước tháng 3/2019, Mỹ sẽ tiến hành thu mức thuế quan mới đối với hàng hóa Trung Quốc, bao gồm cả tăng mức thu 10% lên 25% đối với hàng hóa Trung Quốc trị giá 200 tỷ USD.

Mạnh Vãn Châu bị bắt, Trung Quốc dùng biện pháp đáp trả

Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc Tài chính của Huawei là bà Mạnh Vãn Châu bị cơ quan chức năng Canada bắt giữ tại Sân bay Vancouver hôm 1/12. Mạnh Vãn Châu bị cáo buộc lừa đảo nhiều tổ chức tài chính, có các hoạt động giao dịch vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ đối với Iran. Ngày 12/11, bà Mạnh Vãn Châu được tại ngoại với số tiền bảo lãnh lên đến 7,5 triệu USD. Trong thời gian được bảo lãnh tại ngoại, bà Mạnh Vãn Châu bị cấm rời khỏi Canada để đợi phiên điều trần sẽ diễn ra vào đầu năm sau. Đến lúc đó, có thể bà Mạnh sẽ được dẫn độ đến Mỹ để cơ quan chức năng Mỹ tiến hành điều tra liên quan đến các cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran.

Sau khi bà Mạnh bị bắt, chính quyền Trung Quốc đã huy động đến bộ máy quốc gia gồm ngoại giao, tuyên truyền, an ninh nhằm đe dọa chính phủ Canada để bảo vệ bà Mạnh. Cùng với đó, Trung Quốc cũng lần lượt bắt 3 công dân Canada. Mặc dù Trung Quốc luôn không thừa nhận việc bắt giữ công dân Canada là có liên quan trực tiếp đến sự kiện bà Mạnh Vãn Châu bị bắt, tuy nhiên nhà phân tích của Canada và cựu quan chức ngoại giao Canada đều cho biết, không nghi ngờ gì về việc hai sự kiện này chắc chắn có liên hệ với nhau.  

ZTE bị Mỹ trừng phạt, phải nộp 1 tỷ USD để giải trừ lệnh cấm

Năm 2017, ZTE vi phạm quy định của Mỹ về việc cấm bán sản phẩm công nghệ của Mỹ cho Iran, phải nộp phạt 890 triệu USD tiền phạt. Tháng 4 năm nay, ZTE tiếp tục nói dối về một số vấn đề trong khi xử lý những vi phạm pháp luật Mỹ nên bị Mỹ ra lệnh cấm bán sản phẩm cho ZTE. Vì sự việc này mà ZTE phải dừng hoạt động kinh doanh chủ chốt, các doanh nghiệp thượng nguồn và hạ nguồn của ZTE cũng buộc phải dừng sản xuất. Cuối cùng, ZTE phải nộp 1 tỷ USD tiền phạt cho Mỹ, đồng thời nộp 400 triệu USD cho bên thứ 3 làm đảm bảo để hóa giải lệnh cấm. Theo báo cáo tài chính nửa đầu năm 2018 của ZTE được công bố ngày 30/8, ZTE đã tổn thất ròng 7,8 tỷ USD trong nửa năm.

ZTE đã phải nộp phạt 1 tỷ USD để giải trừ lệnh cấm của Mỹ (Ảnh từ Getty Images)

Sự kiện ZTE đã cho thấy tình hình thiếu công nghệ chip. Sau sự kiện này, lãnh đạo tối cao của Trung Quốc là ông Tập Cận Bình đã nhiều lần biểu thị thái độ cần phải đẩy nhanh đột phá về công nghệ cốt lõi. Tuy nhiên, có phân tích chỉ ra, trong hoàn cảnh Trung Quốc thịnh hành kiểu nói suông, ở nơi thịnh hành kiểu tự khen mình, đồng thời khi người ta nói chuyện cũng sợ hãi và cẩn thận, muốn hình thành tinh thần sáng tạo mới và tự chủ sáng tạo trong phương diện sản xuất chip là điều khó thực hiện được. 

Dịch heo châu Phi bùng phát trên 23 tỉnh thành

Tháng 8 năm nay, tỉnh Liêu Ninh lần đầu tiên bùng phát dịch heo châu Phi. Sau đó, dịch bệnh nhanh chóng lây lan ra khắp Trung Quốc. Trong 5 tháng qua, đã có 23 tỉnh thành Trung Quốc xuất hiện dịch, theo thống kế lên đến hơn 100 trường hợp bùng phát mạnh. Mỗi lần sau khi bùng phát, chính quyền Trung Quốc đều tuyên bố đã kiểm soát được tình hình dịch bệnh, nhưng dịch bệnh lại lây lan nhanh chóng từ Đông Bắc tới Giang Tây. Nhiều người dân cảm thấy lo lắng, không dám ăn thịt heo nữa. Dù vậy, chính quyền lại nhiều lần công bố thông tin, khuyến khích người dân ăn thịt heo.

Trong khi dịch heo châu Phi đang hoành hành, lại đúng lúc chiến tranh thương mại Trung – Mỹ bùng nổ, truyền thông Trung Quốc từng đưa tin, để đáp trả Mỹ, Trung Quốc dừng nhập khẩu thịt heo từ Mỹ và chuyển sang nhập thịt heo từ Nga. Tuy nhiên, thời điểm đó, tại Nga cũng đang bùng phát dịch heo châu Phi, do đó, có đồn đoán rằng nguyên nhân lây lan dịch bệnh có thể là do thịt heo từ Nga. Tuy nhiên, cơ quan phòng chống dịch bệnh của Nga gần đây công bố thông tin, hạn chế nhập khẩu nguyên liệu và chất phụ gia sản xuất thức ăn chăn nuôi từ Trung Quốc để tránh dịch heo châu Phi từ Trung Quốc lây lan sang Nga.

CEO của sàn thương mại điện tử JD.com bị bắt vì xâm hại tình dục

Ngày 31/8, Lưu Cường Đông – CEO của sàn thương mại điện tử JD.COM bị Mỹ bắt vì liên quan đến tội xâm hại tình dục. Sau 16 tiếng đồng hồ bị giam giữ, Lưu Cường Đông được tại ngoại và trở về Trung Quốc. Sau khi trở về Trung Quốc, Lưu Cường Đông khá kín tiếng, không chỉ bị trượt khỏi danh sách 100 doanh nghiệp tư nhân kiệt xuất trong dịp “40 năm cải cách mở cửa”, mà còn vắng mặt tại nhiều hội nghị quan trọng như Đại hội Internet thế giới (World Internet Conference), Diễn đàn Kinh tế thế giới, Hội nghị các nhà phát triển công nghệ số toàn cầu của JD. 

Ngày 21/12, Văn phòng Công tố viên của Hạt Hennepin, thành phố Minneapolis (Mỹ) tuyên bố rằng vụ án tấn công tình dục của Lưu Cường Đông đã chấm dứt và quyết định không truy tố Lưu Cường Đông do vấn đề về chứng cứ. Về vấn đề này, Luật sư Will Florin, đại diện của người khởi kiện cho biết, thân chủ đang có kế hoạch tiếp tục kiện Lưu Cường Đông, Lưu Cường Đông và đại diện của Tập Đoàn JD cần phải “chịu trách nhiệm về việc xảy ra trong tối hôm đó”.

Kim Jong-un 3 lần thăm Trung Quốc và gặp mặt Tập Cận Bình 

Từ tháng 12/2011, sau khi kế nhiệm trở thành người lãnh đạo tối cao của Bắc Triều Tiên, ông Kim Jong-un chưa có chuyến thăm nào tới Trung Quốc, nhưng trong năm nay lại liên tiếp 3 lần tới thăm Trung Quốc.

Lần thứ nhất là từ ngày 25 – 28/3, trong thời gian này không có thông tin gì, chỉ khi ông Kim về tới Bình Nhưỡng thì hai nước mới công bố thông tin.

Lần thứ 2 ông Kim thăm Trung Quốc là trước khi diễn ra cuộc gặp với Tổng thống Trump. Ngày 8/5, ông Kim Jong-un đến Đại Liên gặp để gặp ông Tập Cận Bình, khi đó dư luận phổ biến cho rằng ông Kim Jong-un thăm Trung Quốc là để báo cáo với ông Tập Cận Bình về hành trình liên quan đến “Hội nghị Trump – Kim”.

Sau khi kết thúc “Hội nghị Trump – Kim”, ngày 19 – 20/6, ông Kim Jong-un lại thăm Trung Quốc lần 3. Dư luận đồn đoán, mục đích chuyến thăm của ông Kim Jong-un là để báo cáo với ông Tập về nội dung của “Hội nghị Trump – Kim” cũng như quyết định hướng đi trong tương lai của quan hệ Trung – Triều.

Phạm Băng Băng bị phạt 128 triệu USD

Người dẫn chương trình của Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) Thôi Vĩnh Nguyên vạch trần “Hợp đồng âm dương” của nữ minh tinh Phạm Băn Băng. Sau sự kiện này, Phạm Băng Băng mất tích 4 tháng. Ngày 3/10, cơ quan chức năng Trung Quốc công bố, Phạm Băng Băng liên quan đến hành vi trốn thuế và phải nộp phạt số tiền lên đến 880 triệu Nhân dân Tệ (khoảng 128 triệu USD) thì mới được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự.  

Sau sự kiện Phạm Băng Băng phải nộp phạt, có tin nói có hơn 500 nhân vật trong giới biểu diễn nghệ thuật Đại Lục được cơ quan chức năng Trung Quốc tìm đến. Họ bị yêu cầu phải nộp khoản thuế lớn cho cơ quan thuế vụ. Trong số đó có vợ chồng Đặng Siêu – Tôn Lệ, vợ chồng Huỳnh Hiểu Minh – Dương Dĩnh, nữ minh tinh Dương Mịch, Đạo diễn kiêm diễn viên chính trong phim “Chiến Lang 2”. 

Trại lao động cải tạo Tân Cương bị phơi bày, hơn 1 triệu người tại Tân Cương “mất tích”

Tháng 8 năm nay, vấn đề về trại lao động cải tạo tại Tân Cương lần đầu tiên bị phơi bày khiến dư luận thế giới chú ý. Nhiều người Duy Ngô Nhĩ từng bị giam giữ trong trại lao động cải tao tại Tân Cương trả lời phỏng vấn của truyền thông ngoài Trung Quốc, tiết lộ về những cực hình họ gặp phải khi bị giam giữ tại đây.  

Đối diện với áp lực từ dư luận quốc tế, Trung Quốc trước tiên phủ nhận sự tồn tại của trại lao động cải tạo tại Tân Cương, sau đó lại tuyên bố các trại cải tạo lao động này là hợp pháp. Đài CCTV thậm chí còn phát một bản tin dài 15 phút giới thiệu về cái gọi là “Trung tâm Giáo dục và bồi dưỡng nghề nghiệp”, trong video có phòng học và ký túc xá sạch sẽ, và có nhiều học sinh tràn đầy sự cảm kích. Tuy nhiên truyền thông ngoài Trung Quốc đưa tin chỉ ra, chính quyền đã sắp đặt khéo léo nhưng không có cách nào che giấu bản chất của những trại giam giữ này.

Jack Ma rút khỏi Alibaba

Vào tháng 7 năm nay, Jack Ma đã đệ trình một tài liệu lên Ủy ban Giao dịch Chứng khoán Mỹ (SEC) để từ bỏ quyền sở hữu của mình trong các “tổ chức lãi suất thay đổi” (Variable Interest Entity) của Alibaba. Vào ngày 18 tháng 9, Jack Ma tuyên bố từ sẽ chức Chủ tịch hội đồng quản trị của Tập đoàn Alibaba sau một năm nữa.  

Điều đáng chú ý là, Jack Ma nộp tài liệu rút khỏi Alibaba lên Ủy ban Giao dịch Chứng khoán Mỹ sau sự kiện Chủ tịch của Tập đoàn Hàng không Hải NamVương Kiện tử vong một cách bí ẩn tại Pháp hồi tháng 7. Ngày 12/4/2018, Vương Kiện chủ động trả lời cuộc phỏng vấn đặc biệt của tờ Kinh tế Trung Quốc, công khai tiết lộ “có người muốn cướp đi Hainan Airline”, bản tin hình dung “Vương Kiện có một cảm giác bất an sâu sắc, và không có chút gì che giấu”. Ngày 3/7, Vương Kiện rơi từ trên cao xuống tại một địa điểm du lịch ở miền nam nước Pháp.

Trí Đạt