VÌ SAO ÔNG TRUMP BẤT NGỜ ĐỔI Ý VỀ GÓI NGÂN SÁCH 2.300 TỶ USD?

Buổi đánh golf với Thượng nghị sĩ Lindsey Graham hồi cuối tuần qua khiến Tổng thống Trump thay đổi thái độ đáng kể với dự luật ngân sách và gói cứu trợ Covid-19.

11:30 30/12/2020

Trước lễ Giáng sinh, Tổng thống Trump khiến chính trường Mỹ bất ngờ với bài phát biểu được ghi hình bí mật. Trong đó, ông tuyên bố không phê duyệt gói ngân sách được lưỡng viện thông qua trị giá 2.300 tỷ USD, bao gồm 900 tỷ USD cứu trợ Covid-19 và khoảng 1.400 tỷ USD chi tiêu chính phủ.

Dự luật được đàm phán suốt nhiều tháng, với sự tham gia của đại diện Nhà Trắng và các nghị sĩ cả hai đảng Dân chủ lẫn Cộng hòa. Gói cứu trợ Covid-19 sẽ đảm bảo phúc lợi thất nghiệp, phát chi phiếu kích thích kinh tế, và những biện pháp hỗ trợ cấp thiết khác cho hàng triệu người Mỹ.

Kịch bản gói ngân sách không được phê duyệt còn đe dọa đẩy chính phủ Mỹ vào cảnh phải đóng cửa một phần, do nhiều cơ quan liên bang đang vận hành dựa trên đạo luật ngân sách tạm thời chỉ có hiệu lực đến ngày 28/12.

Những đồng minh của ông Trump lập tức lao vào tìm cách cứu vãn tình hình.

Chiến dịch thuyết phục ông Trump

Nhà lãnh đạo Mỹ nổi giận vì dự luật được lưỡng viện thông qua không đúng với mong muốn của ông.

Gói ngân sách được các bên đàm phán giữa giai đoạn ông Trump đang dồn hết sự tập tung cho chiến dịch lật ngược kết quả bầu cử. Tuy nhiên, dự luật không đề cập đến những mối quan tâm lớn nhất của tổng thống: chi phiếu lớn hơn cho người lao động; cáo buộc gian lận bầu cử, và trả đũa những công ty mạng xã hội kiểm duyệt phát ngôn của ông.

Không lâu trước khi ông Trump chính thức từ chối phê duyệt gói ngân sách vào đêm 22/12, lãnh đạo phe Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ, Kevin McCarthy, vẫn cố gắng gọi điện thuyết phục tổng thống đổi ý.

Khi đó, ông McCarthy đang nằm trong bệnh viện, chuẩn bị vào phòng phẫu thuật vì một chấn thương khuỷu tay.

Suốt tuần qua, dù tay chịu bó bột, nghị sĩ McCarthy vẫn kiên trì gọi điện từ nhà riêng tại California để bàn luận với Tổng thống Trump về gói ngân sách kép.

Một thành viên khác của chiến dịch thuyết phục Tổng thống Trump chính là Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin. Ông đến Mexico để nghỉ lễ Giáng sinh nhưng vẫn tìm cách cứu vãn thỏa thuận mà mình đã góp công đàm phán.

Chính ông Mnuchin đại diện cho Nhà Trắng làm việc với quốc hội suốt 8 tháng qua về gói ngân sách này.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ cũng đích thân đảm bảo với ông Mitch McConnell - lãnh đạo phe đa số Cộng hòa ở Thượng viện - và Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi của đảng Dân chủ rằng đạo luật ngân sách dài gần 5.600 trang sẽ được tổng thống ký duyệt.

Theo người phát ngôn của Bộ Tài chính Mỹ, Bộ trưởng Mnuchin phối hợp chặt chẽ với Chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows suốt tuần qua trong các cuộc trao đổi với tổng thống, lãnh đạo quốc hội và hạ nghị sĩ cả 2 đảng để tìm kiếm giải pháp.

"Người đặc biệt" Lindsey Graham

Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, một trong những đồng minh thân thiết nhất với đương kim tổng thống, có vai trò then chốt trong chiến dịch thuyết phục ông Trump đổi ý.

Khi kỳ nghỉ lễ Giáng sinh bắt đầu, ông Graham tức tốc đến câu lạc bộ golf của nhà Trump tại Palm Beach, Florida, để tìm cách khuyên giải tổng thống; nhằm không đẩy quốc hội vào tình thế phải đàm phán lại gói ngân sách ngay sát hạn chót.

Một quan chức cấp cao giấu tiết lộ cuộc gặp ngày 25/12 khiến tổng thống thay đổi quyết định.

"Cơ hội tốt nhất để khiến tổng thống đồng tình với bất kỳ vấn đề gì là ra sân golf và nói chuyện cùng ông ấy. Và Lindsey đã ra sân", người này kể lại.

Thượng nghị sĩ từ bang South Carolina có những lợi thế đặc biệt để thuyết phục Tổng thống Trump. Ông và vị tổng thống đều không hài lòng với các công ty công nghệ quyền lực.

Ông còn là thành viên cấp cao trong Ủy ban Phân bổ Ngân sách Thượng viện, có khả năng tác động đến những gói viện trợ quốc tế mà ông Trump không ủng hộ.

Không giống như lãnh đạo phe đa số Mitch McConnell - nhân vật số một của đảng Cộng hòa ở Thượng viện, ông Graham không kêu gọi đồng minh quay lưng với ông Trump.

Trên sân golf ngày 25/12, Graham nhận ra chỉ có hai vấn đề khiến ông Trump không chấp nhận nhượng bộ bằng mọi giá: mức tiền của chi phiếu Covid-19 và trả đũa các công ty công nghệ.

Tổng thống Mỹ thời gian qua nhiều lần đòi hủy Điều 230 trong Đạo luật Quản lý Truyền thông 1996, vốn miễn trách nhiệm pháp lý cho các nền tảng mạng với nội dung do người dùng tạo ra.

"Chúng tôi đánh một gậy, rồi lại mở điện thoại. Cứ đánh một gậy, rồi lại gọi điện. Cứ đánh một gậy, rồi lại ca ngợi đây là một thỏa thuận rất tốt. Đúng là một ngày Giáng sinh vô cùng căng thẳng", Graham trả lời phỏng vấn ngày 28/12.

"Ông Trump luôn khư khư quan điểm sẽ không bỏ cuộc đến khi quốc hội chịu nâng giá trị các chi phiếu viện trợ, và sẽ không ký duyệt chừng nào Điều 230 chưa được xử lý", Graham chia sẻ.

"Việc cam kết tổ chức bỏ phiếu ở quốc hội tạo ra khác biệt rất lớn đối với tổng thống", ông kể lại.

Ông Trump được gì?

Chỉ 2 ngày sau cuộc gặp với Lindsey Graham, Tổng thống Trump tuyên bố phê duyệt gói ngân sách vào đêm 27/12. Cổng thông tin của Nhà Trắng sau đó đăng tải một tuyên bố đề cập hai yêu cầu then chốt của nhà lãnh đạo, như nhận định của Thượng nghị sĩ Graham.

Tuy nhiên, trên thực tế, Thượng nghị sĩ Graham và những đồng minh khác của ông Trump - gồm Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin, lãnh đạo phe thiểu số Cộng hòa ở Hạ viện Kevin McCarthy, và Chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows - có vẻ đã thuyết phục với tổng thống đầu hàng gần như mọi mặt, theo Washington Post.

Trong tuyên bố đêm 27/12, ông Trump nói sẽ gửi "yêu cầu rút bỏ" một số nội dung trong gói ngân sách nhằm cắt giảm viện trợ quốc tế.

Ông cũng yêu cầu Thượng viện Mỹ bỏ phiếu buộc các công ty mạng xã hội chịu trách nhiệm pháp lý nhiều hơn về nội dung.

Ngay hôm sau, một đạo luật mới được thông qua tại Hạ viện với 275 phiếu thuận và 134 phiếu chống, hướng đến hiện thực hóa đề nghị then chốt của ông Trump: nâng mức tiền hỗ trợ trong chi phiếu kích thích kinh tế từ 600 USD lên 2.000 USD/người trưởng thành.

Tuy nhiên, dù đến 44 hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa ủng hộ đề xuất của phe Dân chủ, dự thảo khó qua được ải Thượng viện.

Nhiều thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa vẫn không muốn tổng giá trị gói cứu trợ Covid-19 vượt quá 1.000 tỷ USD. Ông Lindsey Graham dự đoán phe Cộng hòa tại Thượng viện có thể được thuyết phục tổ chức bỏ phiếu về trách nhiệm pháp lý của các công ty công nghệ, cũng như bổ sung thêm nội dung về ủy ban điều tra gian lận bầu cử.

Nhưng lãnh đạo phe Cộng hòa, ông Mitch McConnell, vẫn chưa thông báo kế hoạch làm việc hay cam kết nào nào trong những ngày sắp tới.

Nhìn ở góc độ chính trị, Tổng thống Trump chỉ đạt được hai mục tiêu sau tuần lễ Giáng sinh hỗn loạn ở Washington.

Thứ nhất, ông gây thêm khó khăn cho Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, qua đó trả đũa việc cựu đồng minh thừa nhận chiến thắng của đối thủ Joe Biden.

Thứ hai, Tổng thống Trump tiếp tục níu giữ niềm tin từ nhóm cử tri trung thành.

Theo các nguồn tin tiết lộ với Washington Post, Tổng thống Trump nhận thấy mức hỗ trợ 600 USD chẳng thấm vào đâu đối với những khó khăn của nhóm dân số đang chật vật vì ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19, trong đó đa số là người lao động đã ủng hộ ông trong cuộc bầu cử vừa qua.

Ông Trump muốn nhóm này tiếp tục tin rằng ông đang chiến đấu vì lợi ích của họ.

"Nhiều chỉ trích trong thời gian qua cho rằng ông ấy chỉ biết đến mình và cố níu giữ quyền lực", một quan chức cấp cao giấu tên trong chính phủ Mỹ chia sẻ.

Theo vị này, bằng cách buộc lưỡng viện tăng mức hỗ trợ tiền mặt cho nhân dân Mỹ, ông Trump có thể gửi thông điệp thuyết phục tới nhóm cử tri trung thành rằng: "Đừng bao giờ quên, tôi vẫn ở đây. Tôi chiến đấu vì các bạn".